Sinds september maken de 'sociale en culturele praktijken in bistro's en cafés in Frankrijk' officieel deel uit van de nationale inventaris van immaterieel cultureel erfgoed. Met de erkenning benadrukt het Franse ministerie van Cultuur het belang van cafés en bistro's als ontmoetingsplaatsen die een cruciale rol spelen in het Franse sociale weefsel. Maar net als het traditionele bruine café, verdwijnt de bistro zienderogen uit het Franse straatbeeld.
Het is bedoeld als een beschermingsmaatregel. Want de Franse cafés et bistrots staan op uitsterven. Deze ontmoetingsplekken waar mensen dagelijks samenkomen, ongeacht hun achtergrond, worden van oudsher gezien als fabriques du vivre-ensemble, plekken die samenleven bevorderen. Naast maaltijden of een drankje biedt een bistrot bezoekers sociale warmte, gezelligheid en de ruimte voor spontane gesprekken.

Waren er in de jaren '60 nog zo'n 200.000 bistro's en cafés (geteld onder de benaming 'débit de boisson', ofwel een plek waar je iets kunt drinken), inmiddels zijn er nog maar zo'n 30.000 van over. Gemiddeld nog net eentje per gemeente, maar in de praktijk pakt dat toch anders uit. Vooral op het platteland zijn de bistrots bedreigd, en proberen de eigenaren het hoofd boven water te houden door extra diensten te bieden, zoals postkantoor of verkoop van lokale specialiteiten.

Cruciale rol
Dé reden voor het ministerie om de cafés en bistrots op te nemen als cultureel erfgoed, is de cruciale rol die zij spelen in het Franse sociale weefsel. Ze bieden ontmoetingsplekken waar mensen, jong en oud, uit alle lagen van de bevolking samenkomen, op alle momenten van de dag. 's Ochtends voor een kop koffie, 's middags voor een maaltijd of een glas wijn aan de toog en 's avonds voor een avondje uit. Welke Nederlandse toerist heeft geen fijne herinnering aan zo'n 'echt Frans cafeetje', met de habitués aan de toog, waar hij of zij voor onwaarschijnlijk weinig geld zó lekker gegeten en gedronken heeft?

Maar de bistrot heeft, net als het traditionele bruine café, zijn centrale rol in de maatschappij verloren. Pas nog schreven we hier op Foodlog dat het aantal cafés in Nederland sinds 2007 met 33% daalde van 12.000 tot 8.000. Ook het klassieke bruine café zag zijn informele sociale functie overgenomen worden door al dan niet op TikTok gehypte broodjeszaken, koffietentjes, ijssalons en snackbars. Jongeren hebben andere manieren gevonden om hun interesses en meningen te delen.

Beschermingsmaatregelen
In een 22 pagina's tellend dossier stellen de voorvechters van de bistro-cultuur een aantal beschermingsmaatregelen voor die de bistro's kunnen helpen hun essentiële rol in Franse stadjes en wijken te behouden. Zoals bijvoorbeeld een Journée nationale des bistrots et cafés, te organiseren door bistro-eigenaren met steun van lokale overheden. Ook bewustmaking van jongeren van de betekenis van de bistro en de sociale impact van het horecavak kan helpen. Een webserie op sociale media kan het imago van bistro’s verbeteren en jongeren inspireren om in deze sector te werken, omdat ze in gaan zien hoe waardevol het werk is in het sociale leven van hun gemeenschap.

De erkenning van de cafés et bistrots als cultureel erfgoed benadrukt dat Frankrijk zijn bistro's - samenkomplekken - ziet als "bolwerken tegen de globalisering door de lokale gebruiken die ze in stand houden, de culturele diversiteit die ze uitdragen en hun menselijke, fysieke dimensie." Zoals onderstaande reportage van franceinfo laat zien.