Voor een geslaagde energietransitie hebben we koper nodig. Heel veel koper. Een nieuwe kopermijn opstarten is lastig vanwege financiële, technische en politieke redenen. Maar het gebeurt nog wel. Onder de Gobiwoestijn werd in maart één van ‘s werelds rijkste kopermijnen geopend: de Oyu Tolgoi mijn in Zuid-Mongolië. Gaat die mijn genoeg leveren om aan de wereldvraag te voldoen?
Rond het begin van het volgende decennium zal de ‘green economy’ ongeveer 6 miljoen ton koper tekortkomen
Doug Kirwin was één van de eerste geologen die onderzoek deed in het gebied dat Oyu Tolgoi ('Turkooizen Heuvel') wordt genoemd. Nu is hij onafhankelijk consultant. Volgens hem is het uitgesloten dat we de komende tien jaar de hoeveelheid koper kunnen leveren die nodig is voor de energietransitie. “Dat gaat niet gebeuren. Er wordt gewoon niet genoeg kopererts gevonden of gedolven.”

Politiek gezien hebben mijnbouwbedrijven te maken met landen die binnen een land waarde willen creëren, hun grondstoffen willen beschermen en zelf meer aan de mijnbouw willen verdienen. Het winnen van nieuwe grote ertsreserves gaat misschien met meer risico gepaard dan mijnbouwbedrijven bereid zijn te nemen.

Uit onderzoek van Bloomberg blijkt dat de vraag naar zuiver koper in 2040 met 53% zal zijn toegenomen. Dat terwijl de aanvoer vanuit mijnen dan maar met 16% zal kunnen toenemen. Rond het begin van het volgende decennium zal de ‘green economy’ ongeveer 6 miljoen ton koper tekortkomen, schatten analisten van consultantsbureau Wood Mackenzie dan ook. Dat is het equivalent van twaalf Oyu Tolgoi mijnen.

In de mijnbouwsector heerst door het dreigende kopertekort inmiddels een heuse ‘overnamekoorts’. Multinationals nemen mijnbouwbedrijven over, goudmijnbedrijven nemen branchegenoten over en koperproducenten zijn gewild op de overnamemarkt. Onder de streep schieten we daar niks mee op, want het levert geen nieuwe mijnen op. Als de koperprijs flink zou stijgen zou het misschien genoeg zijn om de stijgende bouwkosten van een nieuwe mijn te dekken.

Op dit moment wordt er weinig geïnvesteerd in exploratie, het vinden van nieuwe plekken waar koper in de grond zit. Als er koper gevonden wordt, is de vondst klein en het kopererts van minder kwaliteit. Dat betekent meer bewerking: inclusief het bijbehorende afval. Voorlopig zitten de kopermijnen op rozen: de prijs stijgt vanzelf omdat het metaal schaars is.

Naast het beginnen van nieuwe mijnen is koper recyclen een gedeeltelijk alternatief voor mining. Ook zouden in bestaande mijnen nieuwe technieken kunnen worden toegepast om koper te winnen uit mijnafval en laagwaardiger erts. Mijnbouwbedrijven spelen hier deels al wel op in, maar het zal niet het verschil maken als de vraag verder explodeert.

Carl Firmen, analist bij Wood Mackenzie, denkt dat toepassing van de nieuwste technieken over de hele wereld maar een half miljoen ton extra koper oplevert. Een schril contrast met de 6 miljoen ton die we volgens het consultantsbureau in het volgende decennium tekort zullen komen.

Dan zijn er nog de futuristische methodes die nog doorontwikkeld moeten worden: ondergrondse robots die erts delven, microben die koper winnen uit laagwaardig erts. Maar daar valt voorlopig niet veel van te verwachten.

De Rio Tinto Group, de uitbater van de Oyu Tolgoi-mijn, hoopt ondertussen dat de koperprijs gaat stijgen en de mijn lekker veel koper de wereld in gaat sturen. In Nederland zouden we een begin kunnen maken met recycling door ongebruikte koperen kabels uit de grond te halen.