Waar we in Nederland dankzij de 'meestribbelende' industrie sinds 1 april eindelijk statiegeldblikjes in kunnen leveren, wil de verpakkingsindustrie in België een digitaal systeem. In 2025 moet er een statiegeldsysteem zijn voor kleine flesjes en blikjes, besloot de Vlaamse regering eind vorig jaar. Nu worden verschillende aanpakken getest.
De Vlaamse regering pakte de uitdaging om statiegeld in te voeren na lang treuzelen - België kende nog helemaal geen statiegeldregeling - voortvarend aan en schreef een publieke oproep voor proefprojecten uit. Veertien kandidaten meldden zich aan, daarvan zijn er nu 3 uitgenodigd om daadwerkelijk een concreet projectvoorstel in te dienen.

Het gaat om het bedrijf Unbox, de bedrijvengroep Twintag-Verhaert-Cegeka en de organisatie DDRS Alliance. Nog voor de zomer moeten pilots van start gaan, in drie verschillende omstandigheden: in een gesloten omgeving (bv. een bedrijf), een half-open omgeving (bv. een vakantiepark) en in een open omgeving (bv. een gemeente).

België (en Vlaanderen) mag dan nog geen statiegeldsystematiek kennen, er bestaat wel een succesvolle recycling. Vlamingen zijn gewend hun blikjes en flesjes in 'de blauwe PMD'-zak te stoppen en ze op te laten halen. Dat systeem is de reden dat de verpakkingsindustrie voorstander is van een systeem met digitaal statiegeld.

De weggooier scant de verpakking en krijgt het statiegeld automatisch overgemaakt.

Mocht uit de pilots blijken dat dat niet succesvol is, dan is het klassieke statiegeldsysteem met terugbrengmachines in bijvoorbeeld supermarkten een optie. Dat is echter een kostbare optie, weten we in Nederland. Bij ons moest de Inspectie Leefomgeving en Transport er zelfs met €28 miljoen aan dwangsommen aan te pas komen om de 'meestribbelende' industrie over de streep te krijgen.

In Vlaanderen uitte Tinne Rombouts, parlementslid voor centrumpartij Christen-Democratisch en Vlaams, de derde grootste partij van Vlaanderen, een bijkomende zorg. Dat flesjes en blikjes en mogelijk ook de PMD-zakken waar consumenten ze in stoppen gescand moeten worden met een smartphone zou de toegankelijkheid en het gebruiksgemak van het digitale statiegeldsysteem kunnen verlagen. "We moeten vermijden dat we daarmee een soort foert-gedrag creëren."

Voor de Nederlandse lezer die zich nu afvraagt wat foert-gedrag is, biedt Ludo Permentier uitkomst. Hij legt op de site van het Instituut voor de Nederlandse Taal uit dat het typisch Vlaamse spreektaal-woord ook in de Dikke Van Dale staat, met synonieme uitdrukkingen: ‘zoek het zelf maar uit’ en ‘ze bekijken het maar’. In de Vlaamse politiek is 'foerten' inmiddels een bekend fenomeen: een foertformatie is een regeringsformatie die "erop uit is formatievoorstellen te laten mislukken. (Met het voorspelbare gevolg dat er bij de volgende verkiezingen nog meer foertstemmen komen!)", schrijft Permentier. Digitaal statiegeld dat foertgedrag uitlokt? Je kunt je er alles bij voorstellen.

Minister van Omgeving Zuhal Demir wil op basis van de proefprojecten komend najaar van 2023 kunnen beslissen hoe Vlaanderen statiegeld gaat invoeren.