Met ingang van 1 januari 2024 gaat de zogeheten verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken omhoog. Daarmee wil het kabinet zo'n €300 miljoen aan extra belastinginkomsten binnen halen. Dat je met zo'n maatregel ook een gezondheidseffect zou kunnen bereiken, wil het kabinet niet zien.
Begin dit jaar stelde de Partij voor de Dieren Kamervragen naar aanleiding van een nieuwsbericht dat havermelk duurder zou worden doordat de 'limonadebelasting' omhoog gaat. Dat is de verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken, vroeger de accijns op limonade en mineraalwater, die de categorieën vruchten- en groentesap, mineraalwater en limonade omvat. Waarbij alles wat geen sap of water is, onder limonade valt, dus ook havermelk.

De PvdD wilde graag weten waarom er "geen belastingverhoging komt voor dierlijke melkproducten en wel voor plantaardige," vat de NOS samen.

'Melk als eerste levensbehoefte'
Uit de antwoorden van staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) valt te lezen dat dierlijke melkproducten uitgezonderd zijn als uitvloeisel van onze parlementaire geschiedenis. "Dierlijke zuiveldranken en sojadranken die wat vet- en eiwitgehalte betreft overeenkomen met melkproducten kunnen "volgens de parlementaire geschiedenis niet worden aangemerkt als limonade". Het blijkt dat in de jaren ‘80 is voorgesteld om de accijns op alcoholvrije dranken uit te breiden met melk. Maar dat kwam er toen niet door, "met als reden dat er geen accijns moest worden geheven op melk als eerste levensbehoefte."

Gezondere keuze
Is dan, vraagt de PvdD, het doel van de verhoging van de verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken bedoeld om mensen te stimuleren gezondere keuzes te maken? Nou nee, zegt Van Ooijen, het is de coalitie in eerste instantie te doen om meer belastinginkomsten. Maar het kabinet streeft er wel degelijk naar om gezonde keuzes te stimuleren én ongezonde keuzes te ontmoedigen. "Daarom wordt mineraalwater per 1 januari 2024 uitgezonderd van de verbruiksbelasting" en onderzoekt het kabinet momenteel of "de verbruiksbelasting zo kan worden aangepast dat de consumptie van suiker via frisdrank zoveel mogelijk wordt verminderd."

Richtlijnen Goede Voeding
De PvdD is zo gauw niet tevreden en vraagt door of Van Ooijen de visie deelt dat dierlijke zuiveldranken niet gezonder zijn dan plantaardige melkdranken en rijstdranken. Nee, zegt Van Ooijen, deze visie kan ik niet delen. Volgt een verhandeling over de Schijf van Vijf en de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad. En laat daar nou als richtlijn in staan: "Neem enkele porties zuivel per dag", omdat volgens de Raad de consumptie van zuivel samenhangt met een lager risico op darmkanker en diabetes. Bovendien is van verschillende plantaardige zuivelalternatieven, die een andere voedingskundige samenstelling hebben dan dierlijke zuiveldranken, nog onvoldoende bekend over hun gezondheidseffecten op lange termijn.

Nog één specifieke vraag dan, probeert de PvdD: vindt de staatssecretaris het ook 'onlogisch' dat dranken zoals chocolademelk en andere suikerrijke zuiveldranken wel zijn vrijgesteld van deze belasting, terwijl plantaardige dranken zonder toegevoegde suikers niet zijn vrijgesteld? Op die vraag blijft Van Ooijen het antwoord vooralsnog schuldig.

'Kabinet heeft het niet goed begrepen'
Voedingsprofessor Jaap Seidell zucht. In een tweet verwijst hij naar de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie in het rapport 'Implementing fiscal and pricing policies to promote healthy diets: a review of contextual factors' waarin duidelijk staat welke belastingmaatregelen en prijsmaatregelen tot een gezonder eetpatroon leiden. Uit de toegepaste verhoging van de verbruiksbelasting valt te concluderen dat onze overheid dat advies niet helemaal goed begrepen heeft. Volgens de WHO laat een overweldigend aantal onderzoeken zien dat het belasten van dranken - en vast voedsel - die met toegevoegde suikers zijn gezoet significante gezondheidswinst opleveren.

De ironie wil dat havermelk even suikerrijk is als Cola. Dat was de Partij van de Dieren mogelijk even vergeten. Dat chocolademelk vrijuit gaat, is natuurlijk wel degelijk een gotspe voor wie uitgaat van de bevindingen van de WHO.