Onze groeiende honger naar dierlijke eiwitten leidt tot een toename van de uitstoot van broeikasgassen en dus tot opwarming van de aarde. Niet voor niets is minder vlees eten één van de belangrijkste manieren om onze klimaatafdruk te verminderen. En worden er niet te bevatten bedragen geïnvesteerd in de ontwikkeling (en marketing) van plantaardige vlees- en visvervangers. En dat terwijl er al twee eeuwen dierlijke eiwitten op de markt zijn met een bijna ideale CO2-footprint. Vis in blik.
Dat zegt een Spaanse onderzoeker. "Wilde vis levert het meeste eiwit met de laagste CO2-voetafdruk’, zegt Gumersindo Feijóo, scheikundig ingenieur aan de Universidade de Santiago de Compostela in het FD. "Als je die vis in een blik doet, wordt het nog interessanter, want de smaak en de voedingswaarde blijven bewaard en je hoeft niet te koelen of te koken."

De laatste jaren maakt vis in blik, ooit bedacht als goedkoop voedsel dat vrijwel niet bederft, een gestage opmars als exclusieve delicatesse. In hippe restaurants krijg je zo'n mooi, van retro-design voorzien 'vintage'-blikje gewoon op je bord als voorgerecht geserveerd. 'Conservas', heet het dan, vis in blik uit Spanje en Portugal. Op het etiket staat precies waar en wanneer de vis gevangen is, door welk schip en onder welke kapitein.

'Vintage-vis'
Vis in blik werd eind 18e eeuw 'bedacht', toen Napoléon op zoek was naar een betere manier van voedselconservering dan de gebruikelijke manier met zout en kruiden. Al snel verrezen in Galicië de eerste conservenfabrieken waar de lokaal gevangen vis 'op Franse wijze' werd ingeblikt. Blikken vis die in 19de eeuwse scheepswrakken worden gevonden, zijn nog altijd eetbaar. Sterker nog, de conservenmakers laten zich er op voorstaan dat hun 'oude' blikjes nog net zo goed smaken als op de dag dat ze werden geproduceerd. "We zijn speciale jaargang-blikjes gaan maken, die we over 25 of 50 jaar gaan verkopen, net als wijn", zegt Ignacio Serrats van Conservas Serrats, een familiebedrijf dat in 1890 werd opgericht.

'Een te verwaarlozen 2%'
De leveringsketen van voedsel wereldwijd is volgens officiële statistieken goed voor minstens 35% van de menselijke uitstoot van broeikasgassen. In die keten is de uitstoot van voedsel van dierlijke oorsprong over het algemeen dubbel zo groot als die van plantaardige oorsprong. Maar binnen de wereldwijde uitstoot door álle landbouw en veehouderij is de vangst van wilde vis voor maar 4% van de emissies verantwoordelijk. "Voor het laten groeien of op peil houden van een visstand is geen energie nodig en sardines stoten geen methaan uit, zoals koeien", aldus het FD. De toch al kleine CO2-voetafdruk van de wilde visvangst is voornamelijk toe te schrijven aan de brandstof van vissersboten. En, nog specifieker: ingeblikte vis veroorzaakt een 'te verwaarlozen 2%' van alle toch al geringe uitstoot door de vangst van wilde vis. Van alle in 2020 geconsumeerde vis was 44% vers, 35% diepvries en 11% ingeblikt. Om die lage uitstoot verder omlaag te brengen, werken de visconserveerders bovendien zonder uitzondering aan verdere verduurzaming als zonnepanelen en waterrecycling.

MSC-certificering
Maar dan moet de vis die in de blikken terecht komt wél duurzaam gevangen zijn en niet ten onder gaan aan overbevissing. Op dit moment is 16% van alle in het wild gevangen vis gecertificeerd volgens het keurmerk van de Marine Stewardship Council (MSC). "Het beheren van de visstand is het moeilijkst. Als je dat voor elkaar hebt, is het een gratis bron van eiwitten," zegt Edouart Le Bart, regionaal directeur voor Zuid-Europa van MSC. Het gaat er dan om zodanig te vissen dat je ieder jaar uit deze voedselbron kunt putten. De kleine vissoorten die vaak worden ingeblikt (sardines, ansjovis) worden ver van de kust gevangen en vermenigvuldigen zich 'heel snel'.