Wilde dieren hebben te maken met een “dubbele noodsituatie” door klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit. Dat stelt het Wereld Natuur Fonds (WWF) donderdag in het nieuwe Living Planet Report. Een internationaal consortium van bijna 100 onderzoekers concludeert dat het zorgwekkend slecht gaat met de natuur en de wetenschappers maken zich zorgen. Ze roepen op tot “ingrijpende maatregelen”. Wel moet je voorbij de gemiddelden kijken.
Het Living Planet Report is een tweejaarlijks rapport dat data van de Living Planet Index (LPI) van de Zoological Society of London gebruikt. Een uitgebreide dataset met bijna 32.000 populaties van 5.230 gewervelde soorten (zoogdieren, vogels en vissen), maar ook amfibieën en reptielen.

Al bijna 50 jaar worden de vele duizenden populaties gevolgd: hoe doen ze het, en waarom gaat hun aantal vooruit of achteruit?

De Index draait om de gemiddelde verandering in het aantal individuen in de dierenpopulaties van de wereld. Een 'populatie' is een soort binnen een geografisch gebied. De index meet niet hoeveel individuen aanwezig zijn, maar probeert de verandering van de populaties in de loop van de tijd vast te stellen. De gemiddelde daling van de populaties blijkt hoger te liggen dan de daling van het totaal aantal dieren.

-69%
De LPI vertelt ons dat de bestudeerde dierpopulaties in omvang blijven dalen. Uitgaande van de LPI in 1970, is die in 2018 gemiddeld gedaald tot 31% van de stand 48 jaar eerder.

Latijns-Amerika en het Caribisch gebied springen eruit: de gemiddelde daling is daar 94%. Dat komt onder meer door grootschalige ontbossing, overbevissing, stroperij en vervuiling. In Noord-Amerika (-20%) en Europa en Centraal-Azië (-18%) lijken de cijfers mee te vallen.

Die meevaller zou kunnen komen doordat het - bij het eerste ijkpunt in 1970 - met de biodiversiteit in Europa al een stuk slechter gesteld was dan in bijvoorbeeld Latijns-Amerika.

De grootste afname wereldwijd was te zien bij zoetwaterdieren. Die populaties namen in grootte met gemiddeld 83% af.

Volgens het WWF zijn met name obstakels in water, zoals stuwen en dammen, een probleem. Daar hebben ook Nederlandse vissen en andere waterdieren mee te maken.

Niet alle populaties gaat het slecht. Met ongeveer de helft van de populaties die in het rapport meegenomen worden gaat het ‘goed’ (die zijn stabiel of nemen toe).

Goed nieuws komt bijvoorbeeld uit Maine (VS), India en de Middellandse zee. Op de eerste locatie schoot het aantal haringen omhoog na onder meer het verwijderen van twee dammen in de staat Maine. In India doet de tijger het wat beter door corridors en op Cyprus doet de karetschildpad het beter door bescherming van eieren. Niet alle dieren wereldwijd worden overigens gevolgd, het is voorstelbaar dat populaties die al jaren stabiel zijn niet opgevolgd worden wat de gegevens kan vertekenen.

Aan de andere kant zijn er ook onderzoekers die denken dat het rapport de wereldwijde biodiversiteitscrisis eigenlijk onderschat omdat amfibieën - die veelal kampen met een grote achteruitgang - mogelijk ondervertegenwoordigd zijn in de gegevens. De gemiddelden zijn niet bijzonder nuttig om te begrijpen welke populaties wilde dieren in welke gebieden te maken hebben met grote verliezen. Daarvoor moet je voorbij de gemiddelden kijken.

'Code rood'
De gemiddelden dalen. In 2020 bleek de populatie tussen 1970 en 2016 gedaald te zijn met 68%;, 4 jaar geleden lag het getal nog op 60%. "Het is zorgwekkend dat we er met z'n allen nog steeds niet in geslaagd zijn deze neerwaartse trend om te buigen en dat het weer slechter gaat met de natuur", reageert directeur Kirsten Schuijt van de Nederlandse tak van het WWF. Ook internationaal WWF-voorzitter Marco Lambertini is duidelijk. In zijn voorwoord schrijft hij “de boodschap is duidelijk en het licht staat op rood. Ons grootste rapport ooit over de toestand van gewervelde dieren wereldwijd brengt ons schrikwekkende cijfers: een choquerende achteruitgang van twee derde op de globale Living Planet Index in minder dan 50 jaar. Dit is code rood voor de planeet en voor de mensheid."

Het WWF koppelt klimaat en biodiversiteit. De strijd tegen klimaatverandering kan samengaan met de strijd voor het behoud van biodiversiteit. De oplossing: méér natuur. De natuurorganisatie roept op tot ingrijpende maatregelen om het tij te keren.

In december komen de naties van de wereld in Canada samen om te proberen een nieuwe overeenkomst te bereiken om de biodiversiteit van de planeet te beschermen.