Eind juli zei professor Olaf Adan van de TU Eindhoven in het Financieele Dagblad nog hardop dat hij haast had. "We verspillen nu energie." Al 12 jaar werkte hij aan zijn supersimpele 'warmtebatterij'. Met zijn start-up Cellsius verkeerde hij in de beruchte Valley of Death die alle innovatiebedrijven nu eenmaal door moeten. Subsidie-aanvragen worden te laat gehonoreerd, voor investeerders is het nog te vroeg. Nu is er dan toch een doorbraak. Breakthrough Energy, het groene investeringsfonds van Microsoft-oprichter Bill Gates, investeert in Cellsius.
Het principe van de warmtebatterij klinkt heel simpel. Via een 'chemische reactie' wordt warmte opgeslagen in kaliumcarbonaat (een zoutcomponent die ook te vinden is in koekjes of bakpoeder). Dat kan bijvoorbeeld de restwarmte van fabrieken, datacenters of kassen zijn. De opgeslagen warmte is - zonder warmteverlies - te vervoeren naar woonwijken.
"De essentie van wat wij doen, is dat wij droog zout verbinden met waterdamp", zei Adan. "Op het moment dat de waterdamp verbonden wordt met dat zout, komt er warmte vrij." Denk bijvoorbeeld ook aan wat er gebeurt als je gips mengt met water. Daar ontstaat dan ook warmte bij. Het kaliumcarbonaat wordt gemengd met koude, vochtige lucht, de lucht 'droogt' en wordt warm en de warmte kan met een warmtewisselaar afgegeven worden aan een verwarmingssysteem.
Adan stelt zich voor dat 'nat' zout met restwarmte gedroogd gaat worden bij een datacenter of industriële site. Het gedroogde zout, met de warmte erin opgeslagen, gaat op transport naar een 'wijkbatterij'. Daar wordt er waterdamp aan toegevoegd en wordt de warmte weer opgewekt. "Zolang je dat water gescheiden houdt van het droge zout, is die energie, de warmte die je gebruikt hebt om de twee te splitsen, opgeslagen in dat zout. En dat is verliesloos, dus dat betekent dat je het ook verliesloos kunt transporteren van punt a naar punt b", legde Adan indertijd uit.
Met zijn startup Cellsius stond Adan aan de vooravond van een eerste pilot, in Limburg, waar een consortium van bedrijven, met daarin onder meer EnNatuurlijk en de gemeente Sittard-Geleen, samen werkte om 50 nieuwbouwwoningen aan te sluiten op één warmtebatterij in de wijk. De restwarmte wordt bij chemiebedrijf Chemelot opgeslagen en naar die locatie vervoerd. Daar speelde de haast een rol. Want het consortium kwam nog €5 miljoen tekort voor de realisatie. Vandaar de opmerking van Adan: "Tijd is onze grootste vijand.[..] We verspillen nu energie."
Dat heeft Breakthrough Energy, het investeringsfonds van Bill Gates dat veelbelovende duurzame technologieën ondersteunt, ook gezien. Het fonds kent Cellsius een 'Explorer Grant' toe (de hoogte van het bedrag blijft onbekend) waarmee de startup een jaar lang verder onderzoek en ontwikkeling kan doen. Mocht de techniek echt aanslaan, dan verwacht Cellsius meer dan 3 miljoen Nederlandse huishoudens met hun zoutbatterij van warmte te kunnen voorzien. Zonder Russisch gas, zonder hoge energiekosten (restwarmte immers) en zonder CO2-uitstoot. Let wel: die warmte moet wel eerst ergens worden opgewekt om van de verspilling te kunnen worden gered en opgeslagen.
"De essentie van wat wij doen, is dat wij droog zout verbinden met waterdamp", zei Adan. "Op het moment dat de waterdamp verbonden wordt met dat zout, komt er warmte vrij." Denk bijvoorbeeld ook aan wat er gebeurt als je gips mengt met water. Daar ontstaat dan ook warmte bij. Het kaliumcarbonaat wordt gemengd met koude, vochtige lucht, de lucht 'droogt' en wordt warm en de warmte kan met een warmtewisselaar afgegeven worden aan een verwarmingssysteem.
Adan stelt zich voor dat 'nat' zout met restwarmte gedroogd gaat worden bij een datacenter of industriële site. Het gedroogde zout, met de warmte erin opgeslagen, gaat op transport naar een 'wijkbatterij'. Daar wordt er waterdamp aan toegevoegd en wordt de warmte weer opgewekt. "Zolang je dat water gescheiden houdt van het droge zout, is die energie, de warmte die je gebruikt hebt om de twee te splitsen, opgeslagen in dat zout. En dat is verliesloos, dus dat betekent dat je het ook verliesloos kunt transporteren van punt a naar punt b", legde Adan indertijd uit.
Met zijn startup Cellsius stond Adan aan de vooravond van een eerste pilot, in Limburg, waar een consortium van bedrijven, met daarin onder meer EnNatuurlijk en de gemeente Sittard-Geleen, samen werkte om 50 nieuwbouwwoningen aan te sluiten op één warmtebatterij in de wijk. De restwarmte wordt bij chemiebedrijf Chemelot opgeslagen en naar die locatie vervoerd. Daar speelde de haast een rol. Want het consortium kwam nog €5 miljoen tekort voor de realisatie. Vandaar de opmerking van Adan: "Tijd is onze grootste vijand.[..] We verspillen nu energie."
Dat heeft Breakthrough Energy, het investeringsfonds van Bill Gates dat veelbelovende duurzame technologieën ondersteunt, ook gezien. Het fonds kent Cellsius een 'Explorer Grant' toe (de hoogte van het bedrag blijft onbekend) waarmee de startup een jaar lang verder onderzoek en ontwikkeling kan doen. Mocht de techniek echt aanslaan, dan verwacht Cellsius meer dan 3 miljoen Nederlandse huishoudens met hun zoutbatterij van warmte te kunnen voorzien. Zonder Russisch gas, zonder hoge energiekosten (restwarmte immers) en zonder CO2-uitstoot. Let wel: die warmte moet wel eerst ergens worden opgewekt om van de verspilling te kunnen worden gered en opgeslagen.