Al vijf foodbedrijven uit Overijssel en Gelderland hebben nul op het rekest gekregen bij hun aanvraag voor een nieuwe drinkwaterlevering. Bedrijven in de voedingsindustrie zijn wettelijk verplicht drinkwater te gebruiken in hun productieproces, maar op de hoge zandgronden in het oosten van het land is er daar te weinig van. Is er in ons waterland dan echt sprake van een drinkwatertekort?
Jazeker, zegt Gerben Korten, strategisch omgevingsmanager bij Vitens, het grootste waterleidingbedrijf van Nederland. In Twente is er zelfs sprake van een urgente situatie. De combinatie van hoge zandgronden, weinig oppervlaktewater, toenemende vraag en de afgelopen droge zomers (plus het neerslagtekort van dit voorjaar) leiden ertoe dat Vitens nee moet verkopen aan de nieuwe aanvragers. Al het water waar Vitens in Twente een vergunning voor heeft, 8 miljoen kubieke meter per jaar, wordt ook daadwerkelijk opgepompt. Meer mag niet.

"We hebben een wettelijke leveringsplicht aan burgers," zegt Korten. Maar die burgers zijn ook verwend. Ze vullen hun zwembaden met drinkwater, wassen de auto met drinkwater, sproeien de gazons met drinkwater en spoelen hun plas en poep ermee weg.

Dat alles voor de luttele prijs van €1,50 tot €2,00 per kuub drinkwater. Dat zou anders moeten. "Burgers beseffen niet hoe goedkoop dat is," zegt hydroloog Niko Wanders van de Universiteit Utrecht. Waarom geen 'luxe-tarief' invoeren? Het normale tarief als je de normale hoeveelheid drinkwater per persoon per dag (120 liter) verbruikt. Daarboven een hoger tarief. Dat moet overmatig watergebruik ontmoedigen. Volgens Korten blijkt uit onderzoek dat water "minstens achtmaal duurder moet worden, wil de prijsverhoging een gedragseffect hebben."

En daarnaast een heleboel maatregelen om water niet langer zo snel mogelijk af te voeren, maar juist vast te houden. Buffers opslaan in natte perioden, dakgoten afkoppelen van het riool en regenwater opvangen in infiltratiesystemen. Een verplichte regenwaterput. WC's doorspoelen met grijs water. Ingrijpen in de loop van sloten, beken en kanalen, zodat ze weer meanderen. Verhogen van het waterpeil. Vernatten van het hoogveen. Een 'watertoets' voordat er ergens gebouwd mag worden. En misschien moeten we "gewoon leren accepteren dat het soms te nat en soms te droog is."

Toen voormalig topman Peter Brabeck van Nestlé zei dat kraanwater veel te goedkoop is, oogstte hij een storm van kritiek en moest hij zich verdedigen. Inmiddels mag zelfs een waterleidingbedrijf het zeggen.