In sommige regio's in Nederland moet de stikstofuitstoot met 70 tot 80% omlaag. Gemiddeld moet de uitstoot van stikstof in heel Nederland met 40% verminderd worden. Dat blijkt uit de 'Regiostrategie' die stikstofminister Christianne van der Wal volgende week naar buiten wil brengen, maar die Den Haag alvast lekte. In de Regiostrategie is voor het eerst in detail uitgewerkt hoeveel de uitstoot moet krimpen in welke delen van het land. Hoe die stikstofdoelen bereikt moeten worden, is aan de provincies, die uiterlijk per 1 juli 2023 een 'gebiedsplan' moeten overleggen. Samen met boeren, natuurbeheerders en het waterschap moeten er per gebied plannen komen voor natuurherstel, minder stikstofuitstoot en een betere waterkwaliteit. Of dat gaat lukken is de vraag: in 7 provincies trokken boeren zich al terug uit het overleg, omdat ze vinden dat er veel te veel nadruk ligt op onteigening en uitkopen van boeren. Volgens minister Van der Wal is dat slechts de 'aller-allerlaatste stap'. De provincie Overijssel is inmiddels overgegaan tot een eigen strategie.
In mei 2019 zette de Raad van State een streep door het Nederlandse stikstofbeleid. Vergunningen aan boeren en bouwprojecten kwamen tot stilstand. In het coalitieakkoord van Rutte IV werd vastgelegd dat in 2030 74% van de kwetsbare Nederlandse natuur niet verder achteruit mag gaan door stikstofuitstoot.

Nu is voor het eerst in detail uitgewerkt wat dat betekent voor de Nederlandse provincies. Die kregen deze week een 'technische briefing', waar een kaart werd getoond van Nederland met de reductiepercentages per gebied. Luchtvaart, scheepvaart, automobilisten en industrie moeten hun steentje bijdragen. Maar de landbouw, die verantwoordelijk is voor 40% van de stikstofneerslag in Nederland, moet de grootste bijdrage leveren.

En die liegt er niet om. In provincies als Friesland en Groningen hoeven gebieden maar 20% te minderen. Voor heel Nederland is het 40%. Maar bijvoorbeeld "rond het Brabantse natuurgebied de Peel (waar veel varkenshouderijen zitten en waar de natuur kwetsbaar is) en de Gelderse Vallei (waar veel melkveehouders een bedrijf hebben) moet de uitstoot met 70 tot 80 procent worden teruggebracht," schrijft de NRC. En aan de randen van de Veluwe loopt het zelfs op tot 100%.

De reactie van Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO) op de uitgelekte plannen is kort en krachtig, het zijn "absurde reductievoorstellen". LTO roept de provincies op in verzet te komen.

Ook experts zetten hun vraagtekens bij de uitkoopplannen. "Weggegooid geld", zegt Johan Sliggers, voormalig themacoördinator verzuring bij het ministerie van Milieu, over de €25 miljard die de overheid heeft uitgetrokken voor het 'vlot trekken’ van de stikstofproblematiek. Nederland moet zich richten op verduurzaming van de landbouw. "Door boeren zelf aan het stuur te zetten, kun je weer werken aan vertrouwen tussen boeren en overheden, aan de toekomst van boeren en aan voldoende natuurkwaliteit en biodiversiteitsherstel," vult de Leidse stikstofprofessor Jan Willem Erisman aan. Erisman is ook de auteur van het actieplan advies dat vorig jaar uitkwam, en dat erop aandrong snel in actie te komen in een handvol gebieden: de Gelderse Vallei, het Groene Hart (het veenweidegebied in de Randstad) en op de zandgronden in Gelderland, Overijssel, Drenthe en Noord-Brabant. Die gebieden zijn samen goed voor de helft van de totale landbouwstikstofuitstoot. De gebiedsgerichte aanpak van Van der Wal komt dus niet uit de lucht vallen.