Droogte of niet, in Nederland komt altijd water uit de kraan. De tien drinkwaterbedrijven hebben een leveringsplicht, elk huis heeft recht op een aansluiting. Toch is dat niet meer zo vanzelfsprekend. Door klimaatverandering, economische groei en de bouw van een miljoen nieuwe woningen is de leveringszekerheid in gevaar, waarschuwt directeur Jelle Hannema van Vitens.
Trouw schrijft dat Vitens dit jaar voor het eerst diverse drinkwateraanvragen voor bouwprojecten in de provincies Overijssel en Gelderland heeft geweigerd. Hannema vertelt de krant: “We komen in een situatie waarin we niet meer aan alle aanvragen voor drinkwater kunnen voldoen." Dat komt doordat niet alle verleende vergunningen voor het winnen van drinkwater kunnen worden gebruikt. Sommige botsen met de Wet natuurbescherming, die elke activiteit verbiedt die kwetsbare soorten in problemen brengt. Dat is dezelfde wetgeving die voor actieorganisatie MOB het wapen bij uitstek is om bouwprojecten stil te leggen vanwege stikstofoverlast voor de natuur. Inmiddels hebben ook mensen die geen ideële motieven hebben, ontdekt hoe effectief die wetgeving is als ze een bouwproject willen dwarsbomen.

In een zaak van Milieudefensie uit 2021 tegen de teelt van lelies in de nabijheid van een natuurgebied sprak de rechtbank een duidelijk oordeel uit over het gebruik van pesticiden én water. Zonder natuurvergunning zijn toepassing van pesticiden en waterwinningen niet zomaar meer mogelijk. Destijds gaf directeur Hans de Groene van de koepel van waterleidingbedrijven VEWIN ons aan te verwachten dat steeds strengere interpretaties van natuurbeschermingsregels uiteindelijk ook de waterwinning zullen raken, maar dat zijn leden zich nu al houden aan de Gedragscode Drinkwaterbedrijven en beschikken over alle benodigde vergunningen.

Gezondheidstechnisch en juridisch in het kader van de Kader Richtlijn Water (KRW) is echter ook de uitspoeling van nitraat en pesticiden in het oppervlakte- en grondwater een probleem voor waterleidingbedrijven. “Het lukt maar niet om de toevoer van die vervuiling voldoende omlaag te krijgen en er komen steeds nieuwe stoffen bij”, zegt Hannema. Dat is problematisch omdat de nodige waterwingebieden kwetsbaar zijn voor vervuiling, omdat vele putten niet op grote diepte onder een beschermende kleilaag liggen.

Hannema liet zich in 2020 al kritisch uit over de omgang van Nederland met zijn watervoorraad. Er is weliswaar sprake van droogte en ons land voert water veel te gemakkelijk af naar zee, maar ons gebruik van water op warme dagen rijst eveneens de pan uit. Daar komt nog eens bij dat Nederland een miljoen huizen bij wil laten bouwen, met een verwachte extra watervraag van 10-15%. Tegen al die factoren samen kunnen de waterleidingbedrijven niet op pompen. Om genoeg water uit de kraan te kunnen laten komen, hebben ze nieuwe vergunningen nodig. Daar kan de rechter zomaar voor gaan liggen als iemand niet wil dat die worden verleend.