Dit jaar wordt het menens. Op 13 juni aanstaande stemt Zwitserland over het referendum 'Voor een Zwitserland zonder synthetische pesticiden'.
Risicovol verbod
De Zwitserse overheid wijst erop dat in de landbouw alleen goedgekeurde producten mogen worden gebruikt die aan strenge eisen en controles moeten voldoen omdat zij de gezondheid en het milieu niet in gevaar mogen brengen. De actiegroep Future3 vindt dat echter niet voldoende. Zij willen binnen nu en 10 jaar een volledig verbod op synthetische bestrijdingsmiddelen én een importverbod op voedsel dat met dergelijke pesticiden is behandeld.
De Zwitserse Bondsraad en het Parlement zeggen sympathie te hebben voor het idee, maar wijzen het initiatief af. De overheidsinstanties zeggen dat het voorgestelde verbod het risico met zich meebrengt dat planten en landbouwproducten onvoldoende kunnen worden beschermd tegen bacteriën, virussen en andere plagen. Het zou leiden tot minder keuze in de winkels, legere schappen en dus hogere prijzen "met alle negatieve gevolgen van dien voor zowel consumenten als producenten". Bovendien wijzen de Zwitserse overheden er op dat het verbod in strijd is met de huidige internationale handelsovereenkomsten; het weigeren van niet-biologische producten aan de grens is een belemmering die tot juridische procedures kan leiden.
Ook het Zwitsers-Chinese Syngenta, op dit moment het grootste agrochemische bedrijf ter wereld, waarschuwt voor de gevolgen van een verbod op het gebruik van pesticiden in de landbouw. Topman Erik Fyrwald erkent de noodzaak van een schoon milieu, maar is voorzichtig. Hij denkt niet dat je zomaar even alle bestrijdingsmiddelen over boord kunt zetten. "Als je pesticiden wegneemt bij boeren, daalt de voedselproductie met minstens 40 procent", zegt Fyrwald.
Landbouwchemie als probleemoplossing
Fyrwald ziet landbouwchemie niet als probleem, maar juist als een oplossing om de natuur te sparen door hogere opbrengsten en daardoor een lagere landdruk die leidt tot een lagere druk op natuurgebieden. Dat is een klassieke visie die ook wordt onderschreven door de Amerikaanse tak van het WWF. In Europa komt die visie meer en meer onder druk te staan. Dat neemt niet weg dat agronomen veelal zeer kritisch zijn op de houding tegen landbouwchemie die onder het publiek is ontstaan.
Op dit moment bedraagt het marktaandeel van biologisch producten in Zwitserland ruim 10% (gemeten in omzet levensmiddelen), terwijl het biologische landbouwareaal 16,3% bedraagt. Daarmee behoren de biologische consumptie en productie in het land tot de hoogste van de EU. In Nederland ligt de consumptie op 3,2% en maakt het areaal 3,7% van het totaal uit.
Door het hoge consumptie-aandeel, is denkbaar dat Zwitserland het eerste experiment in Europa kan worden om te laten zien of een landbouw zonder chemie haalbaar is. Dat biedt de kans om de eeuwige meningenstrijd over de voor- en nadelen van geheel natuurlijke landbouw te testen in de praktijk. Er zijn immers geluiden dat een chemieloze landbouw aanmerkelijk minder dan 40% van zijn productiviteit zou verliezen. Zo gaat de mare dat 20% - en zelfs nog minder - verlies op een aantal gewassen haalbaar moet worden geacht. Dat verlies zou geen probleem zijn omdat het zal worden gecompenseerd door minder verspilling van voedsel omdat het duurder wordt.
Syngenta nam in oktober vorig jaar de Italiaanse producent van biologische middelen Valagra over. Het bedrijf geldt als de wereldwijde marktleider op het gebied van microbiologische producten die het gebruik van synthetische gewasbeschermingsmiddelen overbodig maken. Dat doet het door natuurlijke processen in de bodem een zodanig robuuste wieg te laten bieden aan gewassen dat 'de spuit' in de schuur kan blijven.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
#23 Grytsje van der Sluis wat doen jou vrienden in Zwitserland dat ze zich grote zorgen maken?
Van mijn broer (die in Zwitserland woont) heb ik begrepen dat op dezelfde dag ook een referendum wordt gehouden voor schoon drinkwater. De uitkomst van dit referendum heeft grote gevolgen voor de Zwitserse veehouderij. Naast pesticiden mag er geen antibiotica meer worden gebruikt en mogen veehouderijen alleen voer van eigen grond gebruiken. Anders wordt de directe hulp ingetrokken. Vooral het niet mogen inkopen van voer van andere Zwitserse bedrijven* heeft grote gevolgen.
Opiniepeilingen voorspellen nu een kleine meerderheid voor beide initiatieven.
*bij goed nalezen: inkopen van voer van Zwitserse bedrijven buiten de regio en het buitenland is niet toegestaan.
Tom, #26 Mark Shepard is een linke. In zijn boek staan aantoonbare fouten bij de opbrengsten tabel. Die heb ik op eigen initiatief en titel aanhangig gemaakt bij de uitgever van het boek in Nederland. Even leek er een gesprek in de Rode hoed te Amsterdam na afloop van presentatie van Shepard op #FoodFriend debat avond waar deze uitgever stond achter in de zaal om boeken te verkopen. Op de stand liet ik ze het zien in het boek en leek er een gesprek maar boem, de deur ging dicht daarna bij verder mailcontact met mijn vraag: En wat gaan jullie nu doen?
Salatin is besproken op Foodlog. Salatin heb ik zelf een masterclass bij gevolgd. Zelfs even kort 1 op 1 gesproken. Dhr. Salatin is een handige slimme ondernemer die het vol bravoure kan vertellen. En van dat vertellen geniet hij enorm. Wie doorvraagt bij hem leert dat het een rationele man is met kennis van zaken en weinig op heeft met onzin. Leerde in korte tijd nodige zaken van hem.
Dat op Pollyface (de boerderij in Amerika) veel aangevoerd wordt doet hij eigenlijk niet zo geheimzinnig over. Joel vertelt alleen liever dat hij onvruchtbare grond weer vruchtbaar heeft gemaakt. Het is aan zijn luisteraars om te vragen: En hoe heeft u dat dan voor elkaar gekregen? Aan mij trof hij zo'n luisteraar. En ja ik was een van de weinige die niet aan z'n lippen hing maar gewoon kritische, essentieele vragen bleef stellen.
Ik zal nooit vergeten hoe duidelijk Salatin was over de economisch, zakelijk kant van het geheel. Ongehoord en ongepast vond hij het dat kinderen op een boerderij meewerken terwijl er eigenlijk geen inkomen is voor 2 personen. Ah, de video staat nog altijd online (sorry alvast voor mijn onrustige lach, maar zo helder en duidelijk was zijn verhaal. Dat kwam binnen bij mij en vooral bij de NAJK-ers om me heen). Dit was de vrijdagmiddag. Er volgde nog vrijdagavond (FoodFriend in Wageningen), zaterdag(die ik gemist heb) en de hele zondag dat weekend. Zat en Zo was de masterclass op de Zonnehoeve met zo'n 50 aanwezigen. Bijna 7 jaar geleden alweer...
Tom Hoppen hoe lomp Mark Soetman het ook verwoord in #27 , hij heeft inhoudelijk gelijk. De natuur, scheikunde en biologie doet hun ding volgens hun eigen wetten. We can’t outsmart nature. Er zijn weinig complotten, en er wordt bij ‘klein’ iets te vaak gejokt. De feel good kaart werkt vooral voor klein en is zelden aanwezig bij groot. Maar de natuurwetten zijn zoals ze zijn.
Tom, alles wat je benoemt is hier al in ruime mate gedebunked. Salatin, Sheppard en zeker van Eck: het zijn leugens. Pak onderdelen eruit (strip grazing bijvoorbeeld) die werkbaar zijn, maar vergeet het verder. Heilloze weg. Net als altijd en eeuwig 'de Grote Partijen houden het tegen' roepen. Vermoeiend.
Mooie reacties hier, over framing 'duurder = slecht', 'minder keuze = slecht'. De vraag is altijd of dit ook zo is en of het ook gaat gebeuren. Niemand kan in de toekomst kijken. Duurder = slecht: geldt dit ook voor nutriënten die wij moeten binnenkrijgen, of slechts voor het volume product, de kiloprijs? We weten, in het westen eten wij doorgaans teveel, ook ik, dus we kunnen ook anders gaan eten, gezonder.
Minder keuze? Waar bestaat die 'meer keuze' van nu uit? We eten veel van hetzelfde, de cash crops. Ik zie ook boeren die nieuwe, vergeten groenten en granen en bonen weer gaan proberen (bijv. Land van Ons is bezig met boekeweit). Ik zie daardoor eerder meer keuze ontstaan, meer lokaal, meer seizoen, maar meer keuze. En inderdaad, alles wat met boten en vliegtuigen wordt binnengebracht, wordt minder. Maar is dat slecht, of was dit even tijdelijk leuk, zolang het kon of leek te kunnen? Veel exotische groente kan ook dichter bij huis worden verbouwd. We moeten van die afstanden af.
Dat 160 jaar oude idee van die 20 elementen. Het boekje dat Justus von Liebig, zo ongeveer uitvinder van de kunstmest, in 1862 schreef, toont ons dat ons toen de schellen al van de ogen hadden moeten vallen De zoektocht naar kringlooplandbouw.
Waarom ging het dan toch door? Vanwege de verhalen, de mythes, die de partijen de wereld in hielpen die er geld aan verdienen, dezelfde partijen die ook voortdurend om hun mening gevraagd wordt, zoals nu Syngenta in dit artikel. Syngenta verklaart natuurlijk dat we niet zomaar zonder kunnen. Waarom wordt dit bedrijf om zijn mening gevraagd?
Lees ook eens de One Straw Revolution. Waarheden zijn geen waarheden. Alles waar onze landbouw op draait zijn aannames en veel rookgordijnen om die aannames heen die het model dat werkt in het belang van enkelen overeind te houden. Gewassen gaan niet harder groeien door er gigantische verdienmodellen omheen te bouwen, met giga-instrumenten en watersproeiers die allemaal draaien op fossiele energie om die monoculturen te beschermen en vochtig te houden op land dat niets produceert dan die monocultuur. Zie bijvoorbeeld Wie de wereld nu echt voedt, van Vandana Shiva.
De opbrengst gaat omlaag: als we weten dat 2/3 van het areaal gebruikt wordt voor voedsel voor vee, dan kan het zonder probleem een beetje minder als de veestapel flink gereduceerd wordt. Daarbij denken wij in monoculturen, terwijl er andere landbouwmodellen zijn die gewassen combineren, en niet enkel werken met eenjarig, maar ook met meerjarig. De braakliggende bodem is een groot probleem, voor verdamping, erosie. We hebben machines gemaakt die niet op percelen die niet honderden meters lang en rechtoe rechtaan zijn kunnen rijden, die een lage grondwaterstand nodig hebben, die de plattelandswegen gevaarlijk maken. Het kan allemaal anders.
Gewassen groeien en blijven gezond als we de natuur als 'systeem' gaan zien. Vele boeren brengen die al in praktijk. 'Luie boer' Wouter van Eck toont ons met zijn voedselbos een weg, niet dé weg, maar een weg.
Er zijn tal van boeken voor leken zoals ik, zoals het
Bodenvoedselweb van Jeff Lowenfells
Bodem in Balans van Phil Nauta,
Herstellende landbouw van Mark Sheppard
uit ons eigen land, Twello, Kleinschaligheid als Alternatief van Gertjan Jansen
theoriëen van Joel Salatin, permacultuur...
Al het bovenstaande is nu nog marginaal, maar als we ons openstellen, en partijen als Syngenta niet teveel aan het woord laten, dan misschien in de toekomst niet langer.