Lees ook
"Het is mijn grootvaders geschiedenis die zich opnieuw lijkt te herhalen", zegt Lotta-Sofia Saahko (31) uit Finland in gesprek met Bloomberg. Haar grootvader Jorma was 4,5 jaar oud toen de Sovjets Finland in 1939 binnenvielen tijdens de Winteroorlog. Nu, meer dan 80 jaar later, slaat hij voedsel in, vult hij zijn keuken met droogwaren en heeft hij een gasbarbecue, batterijen en een rol ducttape paraat. Zijn aanpak weerspiegelt het gevoel onder mensen in de Scandinavische en Baltische landen, waar de dreiging van het escalerende conflict tussen Rusland en de NAVO-landen serieus wordt genomen.

Op 18 november lanceerde Finland een nieuwe website die burgers leert hoe ze 72 uur kunnen overleven in een crisis. Op dezelfde dag begon Zweden met het verspreiden van folders aan 5,2 miljoen huishoudens met praktische tips voor oorlogsvoorbereiding. De NAVO-leden Finland en Zweden houden de nieuwe fase in de oorlog in Oekraïne nauwlettend in de gaten, nu Britse en Amerikaanse raketten door Oekraïne op Russische grond worden ingezet.

Misschien is het toch handig om een voorraad sardientjes, bonen en worteltjes in blik in te slaan. En crackers erbij
Saahko heeft samen met haar grootvader een noodvoorraad aangelegd: water, blikvoer en benodigdheden zoals een powerbank en een radio. "Het is veel in de media. Het heeft mijn manier van denken echt veranderd."

De Scandinavische landen nemen maatregelen om hun weerbaarheid te vergroten. Noorwegen hervat de opbouw van graanreserves en bouwt extra opslagcapaciteit. Zweden werkt aan nieuwe voedselvoorraden en noodsystemen. Litouwen heeft een Europees magazijn opgezet voor medische hulp, en Poolse gemeenten moeten voldoende voedsel en water opslaan voor minstens 72 uur.

De wortels van de Finse paraatheid gaan ver terug en hebben een cultuur van veerkracht gecreëerd, zegt Jarkko Arrajoki, directeur van het Finse staatsbedrijf Suomen Viljava Oy, dat graanvoorraden beheert. Finland, met zijn korte groeiseizoen en geschiedenis van hongersnood, heeft een netwerk van 19 graansilo’s die de helft van een gemiddelde jaaroogst kunnen opslaan.

Voorbereiding op ergste scenario
Naast voedselveiligheid moeten ook technologische en financiële systemen tegen een stootje kunnen. Denemarken ontwikkelde daarom een systeem waarbij inwoners een week lang met betaalkaarten boodschappen kunnen doen, zelfs bij een internetstoring. "We bereiden ons voor op het ergste scenario", zegt Ulrik Nodgaard van de Deense centrale bank.

Deze maatregelen weerspiegelen een groeiend besef van onzekerheid, iets waar we in Nederland nog weinig van merken. Volgens Roberta Metsola, voorzitter van het Europees Parlement, is de geopolitieke spanning hoger dan ooit. "Onze Unie moet voorbereid zijn op een nieuwe, onzekere toekomst." De EU is inmiddels met het Verenigd Koninkrijk in gesprek over een nieuw defensiepact, dat sinds de brexit niet meer vanzelfsprekend is.

Voorlopig dienen de Scandinavische en Baltische landen als voorbeeld voor andere Europese staten. "Omdat we voorbereid zijn, hoeven we minder bang te zijn", zegt Saahko, die daaraan toevoegt dat iets doen in ieder geval een veilig gevoel geeft.

Misschien is het toch handig om een voorraad sardientjes, bonen en worteltjes in blik in te slaan. En crackers erbij. Als gas en elektriciteit uitvallen, kun je er toch gezond en veilig van eten.
Dit artikel afdrukken