In Duitsland is wél leiding over de besmettingsbestrijding. Bij meer dan 50 besmettingen per 100.000 inwoners, worden maatregelen genomen. Het resultaat daarvan is duidelijk te zien. Nederland maakt het daarentegen nog bonter dan de VS.


In gesprek met journalist Wierd Duk legde wiskundige Bert Slagter van Team Red in een heldere podcast op 22 september uit waarom aannemelijk is dat de besmettingscijfers een serieuze voorindicatie zijn van vollopende ziekenhuizen. Het is volgens Slagter aannemelijk dat de ziekenhuizen binnenkort weer alle aandacht aan corona-patiënten zullen moeten geven. Daardoor zal andere zorg worden verdrongen. Slagters analyse legt zwalkend beleid bloot: of je probeert de verspreiding van het virus te beheersen (zoals in Duitsland), of je laat het beheerst door de bevolking gaan (zoals in Zweden) maar beide door elkaar (zoals in Nederland) werkt niet en is funest voor het draagvlak in de samenleving. Door rommelend, zogenaamd door 'de wetenschap' gemaakt beleid, is het in Nederland misgegaan.



Niettemin moeten we ook weer niet overdrijven, denkt Dennis Zeilstra op 3 oktober; we hebben inmiddels wat meer cijfers over de twee tussenliggende weken. Net als Slagter kan hij uitstekend rekenen aan zaken waarvan hij eerst vaststelt wat we precies willen weten. Hebben we nu meer besmettingen dan in het voorjaar toen er nog maar weinig getest werd? Nee, berekent hij. Veel minder zelfs.

Voor de beoordeling van het beleid in Nederland maakt het niet uit. We hebben gezwalkt, maar overheid en politiek kunnen dat mooi in de schoenen van hun adviseurs schuiven omdat ze 'de wetenschap' volgden. Ook al lopen de ziekenhuizen minder vol, we zitten onderwijl met een virus dat kwetsbare mensen doodt of blijvende invalide maakt terwijl het mogelijk was geweest het aantal besmettingen of de druk op de zorg te beperken.

Hoeveel mensen dodelijk vatbaar zijn, weten we nog altijd niet, zei de WHO in augustus. Mogelijk zijn het er minder dan één procent, maar zelfs als het drie procent is, is dat weinig ten opzichte van het leed in het sociale leven en de economie die daar bepalend voor is maar daaraan wordt opgeofferd. We dreigen onder meer de wereldhandel in voedsel te beperken. Een van de slechtste ideeën omdat het juist in arme landen die zelf onvoldoende voedsel maken tot honger en daardoor opstand en terreur zal leiden. Volgens schattingen van de FAO verdubbelt dit jaar het aantal mensen dat zelf geen eten verbouwt en geen geld heeft om het te kunnen kopen tot ruim 265 miljoen. De International Labor Organisatie (ILO) schatte dat binnen twee maanden na de uitbraak van SARS-CoV-2, het virus waardoor sommigen met een dodelijke of invaliderende afloop van COVID-19 worden geraakt, 1,6 miljard van de 2 miljard mensen zonder vast arbeidscontract werkloos was geworden.

Geen leiding is desastreus
Als de wereld als geheel geen duidelijk beleid leert te formuleren, zullen voortdurend verstoringen optreden van de ankers die bedrijven en burgers nodig hebben om hun leven en economie te kunnen organiseren en armoede te voorkomen. Dat is desastreus voor iedere samenleving. Inmiddels zijn er cijfers waarmee we kunnen rekenen aan de consequenties van rommelig beleid. Diezelfde cijfers kunnen gebruikt worden om vragen als deze te beantwoorden:
- welke maatregelen houden onze sociale structuren en gezondheidszorg vermoedelijk tot een acceptabel niveau intact?
- welke maatregelen kosten vermoedelijk zo weinig mogelijk banen en welvaart?
- welke maatregelen houden de organisatiegraad van de wereld (w.o. wereldhandel) vermoedelijk zoveel mogelijk in de benen?
- hoeveel doden en blijvend invaliden vinden we een acceptabele prijs voor die stabiliteit?

Niemand is tegen wijze en sociale besluiten in onzekerheid en een vaste hand
Er zijn modellen van te maken. Die zijn met het publiek te delen. Overheden kunnen uitleggen welke keuzen ze in alle onzekerheid tegen de achtergrond van de beschikbare cijfers maken en waarom. Aan de politiek om dat te initiëren, zodat we we niet meer hoeven te ruziën over wel of niet mondkapjes omdat die wel of niet zouden werken en de hoeveelheid mensen die over een 4 weken in het ziekenhuis zullen liggen volgens de één terwijl een ander iets anders beweert. Iemand moet de leiding nemen over de data, de onzekerheid, het gesprek daarover en de conclusies én moet duidelijk maken dat dat moet. Anders blijft het een jojoënde janboel. Die is vermijdbaar. Het virus trekt zich niets van landsgrenzen aan, maar de duidelijke verschillen tussen de besmettingsgraden in landen laten zien dat beleid wel degelijk verschil maakt.


Die conclusie trekt ook Kustaw Bessems in de Volkskrant: ‘Het laatste dat ik wil is dat mensen naar mij luisteren’, zei premier Rutte pas. Zijn taak beschreef hij als ‘de mensen vertellen wat de situatie is’. Helaas, mijnheer de minister-president, de geschiedenis heeft anders voor u bepaald. Daarmee zei hij vooral niet dat de feiten duidelijk zijn, maar wel dat een goede sociaal-psycholoog weet dat wetenschap niet helpt bij het nemen van besluiten in onzekerheid en het houden van vertrouwen. Niemand is tegen wijze en sociale besluiten in onzekerheid en een vaste hand.



En ook Lubach heeft het door: zonder leiding en duidelijke lijn wordt het een bende.



In Duitsland maakte de anti-racistische band ZSK een clip met de Duitse viroloog Christian Drosten. Hij communiceert via podcasts met het brede publiek, gaat niet in debat gaat met twijfelaars of de media. Hij heeft wel wat beters te doen en houdt met de verschillende regeringen in Duitsland vast aan een duidelijke en strakke lijn. Onderwijl stelt hij zich bescheiden op en legt hij - net als Slagter - uit hoe hij de werkelijkheid ziet en waarom. Hij is de redelijkheid zelve. Zo iemand kun je vertrouwen.



Dit artikel afdrukken