Wie op de hoogte wil blijven van al het onderzoek dat wereldwijd wordt gedaan naar obesitas (en wie wil dat niet?), moet zich beslist aanmelden voor de wekelijkse nieuwsbrief van Obesity and Energetics Offerings, een initiatief van David B. Allison, een befaamde Amerikaanse obesitasonderzoeker.

De eerste zin van het eerste artikel (een verhaal in The Economist) in zijn eerste nieuwsbrief, van juni 2011 luidt: "Een van de verschrikkingen van obesitas is dat, als het eenmaal zover gekomen is, het gruwelijk moeilijk is het om te keren."

'Een van de verschrikkingen van obesitas is dat, als het eenmaal zover gekomen is, het gruwelijk moeilijk is het om te keren'
Daar is in de tussenliggende jaren niet veel verandering in gekomen. Integendeel, we worden almaar dikker. De lijst van onderzoeken die Allison publiceert, elke week op vrijdag in een volle nieuwsbrief, bevat dan ook meer slecht dan goed nieuws.

Iets betekenisvols
Allison en zijn 26 medewerkers ordenen het onderzoek in de nieuwsbrief in categorieën. Zo is er een kopje ‘Clinical’, met deze week onder meer een studie over chirurgie aan zere voeten ten gevolge van zwaarlijvigheid. Onder het kopje ‘Surgery’ lezen we wekelijks het laatste nieuws over bariatrische chirurgie. En onder ‘Drugs’, ‘Food & Diet’, ‘Caloric Restriction’, ‘Exercise & Physical Activity’, ‘Intergenerational Effects’ en ‘Cancer’ al het biologische, chemische en medische onderzoek dat direct gerelateerd is aan obesitas.

Ook voert Allison telkens een rijtje onderzoekstechnische onderwerpen op: ‘Methods’, ‘Mathematical and Quantitative’ en ‘Scientific Rigor & Scholarly Dialogue’. Daaronder vallen leerzame artikelen over de methoden en de betrouwbaarheid van gepubliceerd onderzoek.

Soms komt daar ook aan de orde hoe creatief onderzoekers met de resultaten van hun werk omgaan. Als de uitkomsten bijvoorbeeld niet aan de verwachtingen voldoen. Gevallen van confirmation bias (‘bevestigingsdrang’) vallen hieronder, het psychologische fenomeen dat een onderzoeker wil en zàl vinden wat hij zoekt, en het mining for meaning, het steeds dieper graven in de onderzoeksdata tot er iets betekenisvols uitkomt.

Doorvlooien van de resultaten
Een mooi voorbeeld van dat laatste geeft het artikel 'Sifting Data to Find Desired Results' op de kritische website ConscienHealth, dat Obesity and Energetics Offerings deze week noemt.

Het bekritiseerde onderzoek is een groot en goed opgezet programma onder 543 Amerikaanse gezinnen met jonge kinderen. Kort: de ene helft kreeg begeleiding, de andere niet, maar na twee en ook na drie jaar was er geen verschil te zien tussen de kinderen qua obesitas. De zogenaamde NET-Works-interventie had niet geholpen.

Gevallen van confirmation bias (‘bevestigingsdrang’) vallen hieronder, het psychologische fenomeen dat een onderzoeker wil en zàl vinden wat hij zoekt, en het mining for meaning, het steeds dieper graven in de onderzoeksdata tot er iets betekenisvols uitkomt
Maar wat staat er in de conclusie? ‘NET-Works heeft na drie jaar de BMI verminderd van Hispanic kinderen en van kinderen die aan het begin al dik waren’. Dat hadden ‘secondary analyses’, het nog eens doorvlooien van de resultaten, opgeleverd. Die twee groepen kinderen waren ongeveer de helft van alle kinderen die deelnamen, dus onbeduidend is het niet. Mooi, dat die subset van deelnemers baat had bij de interventie, en het klinkt natuurlijk goed als conclusie, maar het was niet het primaire onderzoeksdoel.

Onderzoekswerk dat niets oplevert
De grootste categorie van de Obesity and Energetics Offerings-nieuwsbrief, een heel bijzondere en persoonlijke favoriet, is ‘Contrary or Null Findings’. Al dat onderzoekswerk dat niets oplevert!

Van de twaalf onderzoeken van deze week, waaronder acht RCT’s (gerandomiseerde en gecontroleerde trials) gingen er tien over interventies om obesitas terug te dringen door dieet en/of sport. Het haalde allemaal niets uit. Kinderen in de diverse onderzoeksprogramma’s op scholen gingen niet minder eten en meer bewegen. Hele groepen kerkgangers met een lage socio-economische status in de zogeheten Appalachian-staten in de Verenigde Staten reageerden niet of nauwelijks op intensieve begeleiding, educatie en gezondheidsonderzoeken.

De Obesity and Energetics Offerings-nieuwsbrief splitst het bestaande onderzoek ook nog uit naar ‘Economics & Sociology’, ‘Epidemiology’, ‘Equity and Disparities’ (ongelijkheid en verschillen in gezondheid), ‘Ethics’ en ‘Policy Related’. Die rubrieken bestrijken de alfa-wetenschappen of de niet exacte wetenschappen die ook naar het obesitasfenomeen kijken.

Onderzoek dat naar de sociale, economische en culturele status(verschillen) in de bevolking kijkt, komt eigenlijk uitsluitend tot zorgwekkende conclusies over de voortgang van de obesitasepidemie. Niet alleen onder kerkgangers in de Appalachen, Latino’s of andere Amerikaanse bevolkingsgroepen die geselecteerd worden voor onderzoek. Ook in Europese landen.

Sociaal-economische ongelijkheden
Een ronduit schokkend Brits artikel is getiteld ‘Prevalence of Childhood Overweight and Obesity in Liverpool between 2006 and 2012: Evidence of Widening Socioeconomic Inequalities’. In het artikel wordt aangetoond dat tussen 2006 en 2012 in Liverpool, de stad met de armste bevolking in Engeland, door de toenemende armoede, door het terugdraaien van voorzieningen en het uitblijven van adequate hulp kinderen alleen maar dikker en ongezonder zijn geworden. De onderzoeker, Robert J. Noonan, durft de voorspelling aan dat het in de jaren na 2012 alleen nog maar slechter is geworden.

Een ander alarmerend onderzoek is afkomstig uit Griekenland, maar werd gepubliceerd in het Amerikaanse vakblad Journal of Clinical Sleep Medicine. Van maar liefst 177.000 Griekse kinderen, scholieren en studenten, werden gegevens verzameld over lichaamsgewicht, dieet, beweging, vrijetijdsbesteding en slaap. Wat eruit kwam zal niemand met enige kennis van de jeugd-van-tegenwoordig verbazen. Ook is er geen confirmation bias of datamining voor nodig om tot een duidelijke slotsom te komen. De kinderen werden te dik, bewogen te weinig, zaten te lang per dag op hun beeldschermpjes en vooral: ze sliepen te kort. En te weinig slaap is funest voor de energie overdag en de eetgewoonten.

De Griekse kinderen zijn in een vicieuze spiraal beland, een klassieke weg naar de ondergang.
Dit artikel afdrukken