2 min
Dat zegt Aalt Bast, toxicoloog en hoogleraar aan de Universiteit van Maastricht over Hydroxyanthraceenderivaten (HAD's) als laxeermiddel. Hij reageert op een artikel van Tedje van Asseldonk dat hier afgelopen week verscheen. Zij pleitte voor toelating van HAD's als huismiddel, terwijl de Europese Commissie die dreigt te verbieden. In reactie #2 geeft ze haar motief om te protesteren zelf genuanceerder weer.
Een mooi verhaal van Tedje van Asseldonk waarin met veel kennis zaken de Europese regelgeving ten aanzien van de uit planten afkomstige hydroxyanthraceenderivaten (HAD’s) die worden gebruikt als laxantia kritisch tegen het licht wordt gehouden. Deze stoffen zitten onder andere in rabarber en senna.
Ik moest direct denken aan mijn eigen experimenten in mijn moestuin. De eerste keer dat ik biologische bestrijding wilde inzetten om de zwarte bonenluis op de tuinbonen te vernietigen maakte ik een extract van rabarberblad en goot dat enigszins verdund over de tuinbonenplanten. Inderdaad verdween de zwarte luis maar even later was helaas ook de gehele tuinbonenoogst vernietigd. Een harde les voor wat deze toxicoloog eigenlijk al wist: de dosering was te hoog en zelfs de bonenplant werd door de toxische stoffen, zeer waarschijnlijk de anthrachinonen uit de rabarber, aangetast.
Uit eigen onderzoek mag ik ook over de toxiciteit van anthrachinonen rapporteren. Het anthrachinonderivaat doxorubicine hebben we uitgebreid bestudeerd. Doxorubicine is nog altijd een veel gebruikt cytostaticum. De stof heeft echter veel bijwerkingen waaronder schade op het hart en opvallend genoeg kan het anti-tumor middel ook tumorvorming veroorzaken. Met andere woorden, het is een carcinogene stof. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen als de stof niet goed in de bloedbaan wordt geïnfundeerd. We begrijpen de moleculaire processen die hier debet aan zijn, goed. Tot zover zal eenieder het over de potentieel schadelijke werking het eens zijn.
Moeten we nu gaan discussiëren over de maximaal toelaatbare dosering en over het feit dat de laxantia van plantaardige oorsprong al zo lang worden toegepast en over de Europese trend het voorzorgprincipe tot in het extreme te willen doorvoeren in regelgeving? Helaas, leven is ook risico’s nemen. Wat is de discussie precies? We willen obstipatie voorkomen of behandelen.
De adviezen hiertoe zijn: 1) genoeg vezels eten. Vezels houden vocht vast en prikkelen de darm. Er zijn verschillende door EFSA goedgekeurde claims zoals voor inuline uit cichorei (dagelijks 12 g), of gedroogde pruimen (dagelijks 100 g). 2) genoeg drinken zodat de defecatie niet te droog is. 3) genoeg bewegen. 4) Negeer de aandrang om te poepen niet maar ga naar de WC.
Medicamenteuze behandeling (zie het Farmacotherapeutisch Kompas) begint met een osmotisch werkend laxans, macrogol (met of zonder elektrolyten) een stof die water vasthoudt in de darmen. Bij te weinig effect wordt een contactlaxans voorgeschreven zoals bisacodyl of het anthrachinonderivaat bevattende senna of sennosiden A+B. Dat zijn stuk voor stuk goedgekeurde zelfzorgmiddelen. Een gerapporteerde ernstige bijwerking van chronisch gebruik van senna is beschadiging van de plexus myentericus, hetgeen kan leiden tot blijvende stoornissen in de peristaltiek.
Mijn advies moge duidelijk zijn: er zijn genoeg uiterst veilige mogelijkheden om obstipatie te voorkomen of te behandelen. De HAD’s staan daarbij onderaan de lijst!
Dit artikel afdrukken
Ik moest direct denken aan mijn eigen experimenten in mijn moestuin. De eerste keer dat ik biologische bestrijding wilde inzetten om de zwarte bonenluis op de tuinbonen te vernietigen maakte ik een extract van rabarberblad en goot dat enigszins verdund over de tuinbonenplanten. Inderdaad verdween de zwarte luis maar even later was helaas ook de gehele tuinbonenoogst vernietigd. Een harde les voor wat deze toxicoloog eigenlijk al wist: de dosering was te hoog en zelfs de bonenplant werd door de toxische stoffen, zeer waarschijnlijk de anthrachinonen uit de rabarber, aangetast.
Uit eigen onderzoek mag ik ook over de toxiciteit van anthrachinonen rapporteren. Het anthrachinonderivaat doxorubicine hebben we uitgebreid bestudeerd. Doxorubicine is nog altijd een veel gebruikt cytostaticum. De stof heeft echter veel bijwerkingen waaronder schade op het hart en opvallend genoeg kan het anti-tumor middel ook tumorvorming veroorzaken. Met andere woorden, het is een carcinogene stof. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen als de stof niet goed in de bloedbaan wordt geïnfundeerd. We begrijpen de moleculaire processen die hier debet aan zijn, goed. Tot zover zal eenieder het over de potentieel schadelijke werking het eens zijn.
Moeten we nu gaan discussiëren over de maximaal toelaatbare dosering en over het feit dat de laxantia van plantaardige oorsprong al zo lang worden toegepast en over de Europese trend het voorzorgprincipe tot in het extreme te willen doorvoeren in regelgeving? Helaas, leven is ook risico’s nemen. Wat is de discussie precies? We willen obstipatie voorkomen of behandelen.
De adviezen hiertoe zijn: 1) genoeg vezels eten. Vezels houden vocht vast en prikkelen de darm. Er zijn verschillende door EFSA goedgekeurde claims zoals voor inuline uit cichorei (dagelijks 12 g), of gedroogde pruimen (dagelijks 100 g). 2) genoeg drinken zodat de defecatie niet te droog is. 3) genoeg bewegen. 4) Negeer de aandrang om te poepen niet maar ga naar de WC.
Medicamenteuze behandeling (zie het Farmacotherapeutisch Kompas) begint met een osmotisch werkend laxans, macrogol (met of zonder elektrolyten) een stof die water vasthoudt in de darmen. Bij te weinig effect wordt een contactlaxans voorgeschreven zoals bisacodyl of het anthrachinonderivaat bevattende senna of sennosiden A+B. Dat zijn stuk voor stuk goedgekeurde zelfzorgmiddelen. Een gerapporteerde ernstige bijwerking van chronisch gebruik van senna is beschadiging van de plexus myentericus, hetgeen kan leiden tot blijvende stoornissen in de peristaltiek.
Mijn advies moge duidelijk zijn: er zijn genoeg uiterst veilige mogelijkheden om obstipatie te voorkomen of te behandelen. De HAD’s staan daarbij onderaan de lijst!
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 31 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 31 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
Beste Kristiaan Demeyer, fijn dat u dat hier nu zelf direct aanwezig kunt zijn!
De discussie die hier door Tedje, mede door uw publicaties, is aangesneden is een heel boeiende: het stofjesparadigma waarmee we risico's vaststellen kan zum Teufel voeren. Ik denk dat jullie daar een heel wezenlijk punt te pakken hebben dat nader debat noodzakelijk maakt. In de voedingsleer is dat inmiddels ook het geval, mogelijk zelfs zo vergaand dat voedingsonderzoek op het niveau van nutriënten (samenstellende onderdelen) eigenlijk nauwelijks meer toekomst heeft.
Of de EC nu helemaal voor gek moet worden verklaard in dit geval, daar ben ik niet zo zeker van. Het gaat om het definiëren van gebruikscontexten, destilleer ik uit uw bijdrage.
Kunt u aangeven hoe die eenduidig en veilig te bepalen zijn zodanig dat consumenten ze gemakkelijk kunnen begrijpen? C.q. of dat wellicht al zo gebeurt?
Inmiddels heeft Kristiaan Demeyer een account en kan hij rechtstreeks reageren. Dank Tedje van Asseldonk voor het intermediairschap!
#5 Dank je wel Tedje voor het navragen en doorgeven van de prachtige reactie van Prof. Dr. Lic. Kristiaan Demeyer.
Hierbij de reactie van Kris Demeyer (VU Brussel) (geen foodlog lid)
Toch graag enkele rechtzettingen en verduidelijkingen betreffende de reactie van de heer Bast.
Wat betreft het verhaaltje over gebruik van extract van rabarderbladeren en de tuinbonen. Ik vermoed dat hij hierbij de bladeren van tuinrabarber (Rheum rabarbarum) heeft gebruikt. Deze bevatten van nature al heel lage gehaltes aan HAD’s en bovendien in de bladeren nog veel minder. Maar wel veel oxaalzuur. En dit zal vermoedelijk wel het effect hebben veroorzaakt … Maar het zullen en het moeten blijkbaar de HAD’s zijn …. Spijtig dat dit steeds zo ongenuanceerd wordt gebracht, terwijl nuancering bij toxicologische benaderingen toch zo belangrijk zijn.
Wat het verhaal over de “laxantia” betreft is ook hier enige nuancering uiteraard op zijn plaats. Bij het voorkomen (lees “voorkomen”) van constipatie zijn de middeltjes die hij aanhaalt (voldoende bewegen en drinken, voldoende vezelinname) genoegzaam bekend. Dit is inderdaad de basis. Niettegenstaande zijn er een aanzienlijk aantal mensen bij wie dit niet voldoende is. Deze mensen hebben bijkomende hulp nodig. En daar spelen de extracten op basis van HAD’s bevattende planten uiteraard hun rol in. Het staat de heer Bast natuurlijk vrij om deze op het einde van zijn lijstje te plaatsen. Maar hier is geen wetenschappelijke basis voor. Als ik de bijwerkingen van de contactlaxantia naast elkaar leg (appelen met appelen vergelijken natuurlijk) dan staan voor mij de HAD’s helemaal niet onderaan. Ik raad iedereen aan deze oefening eens te doen.
Verder hoop ik dat de heer Bast ook nooit iemand met constipatie (lees niet “voorkomen” maar “herstellen”) aanraadt om vezels te nemen. De betrokken persoon zal hem niet dankbaar zijn!
Wat doxorubicine betreft, dit is bij mijn weten geen component die in de betrokken planten voorkomt. Waarom wordt deze component dan in deze discussie betrokken? We kunnen het zo ook over “anthrone” hebben. Eveneens door het EFSA aangehaald om hun gelijk aan te tonen. Terwijl je in een basiscursus “toxicologie” leert hoe belangrijk de invloed van een kleine wijziging in de molecule kan zijn op haar werking. Waarom komt dit in de discussie niet aan bod. Gebrek aan bewijslast?
Tenslotte, zoals jij ook aanhaalt Tedje, is de kern van de discussie niet het ongelimiteerd gebruik van laxantia (en niet enkel HAD’s uiteraard). Maar wel de nauwe wetenschappelijke basis waarop EFSA-experten zich baseren om een hele groep chemisch verwante verbindingen onder dezelfde noemer te plaatsen en als “gelijkwaardig” te behandelen. Daar waar een veel uitgebreidere wetenschappelijke litteratuur deze stellingname duidelijk tegenspreekt. En erger nog, om het effect van één specifieke component (lees “1”) te veralgemenen naar plantenpreparaten met zeer complexe chemische samenstelling. Wie in de wetenschap veralgemeent maakt fouten, hoe meer men veralgemeent hoe groter de fout…
Nog een vraag aan Aalt Bast : De ervaringen die jullie hebben opgedaan met doxorubicine, zijn die volgens jou een reden om planten met emodin te verbieden?