1 min
Wie zei dat? Die vraag kregen we naar aanleiding van het verslag dat Joost de Jong voor ons schreef over de 2018-editie van de jaarlijkse bijeenkomst die Wageningen Universiteit in Brussel organiseert om haar denken en kunnen te tonen aan Europese beleidsmakers. Rond de Mansholt-lezing van de Universiteit sprak onder meer professor Martin van Ittersum. Die zei het.
Boeren beweren sinds een tijdje dat ze een oplossing hebben voor het klimaatvraagstuk omdat de bodem koolstofdioxide (CO2) zou kunnen binden en opslaan. Op Foodlog zijn daar de nodige discussies over gevoerd. In de akkerbouw zijn die mogelijkheden beperkt, concludeerden we hier.
WUR onderzoeker Jan-Peter Lesschen, fysisch geograaf, zei niettemin begin dit jaar in de Rode Hoed (zie pagina 22 van de link) dat CO2-opslag in de bodem door landbouw op een schaal van 1-10 best een 7 kan bijdragen. Het internationaal gerespecteerde langjarige praktijkonderzoek van Rothamsted (Engeland) noemde die gedachte nog niet zo lang geleden potentieel misleidend.
Nu lijkt de WUR toch een ander officieel standpunt in te nemen. Het is beter eenmaal aan de aarde onttrokken koolstof zo intensief mogelijk in een cyclus te blijven gebruiken.
Joost de Jong schreef al dat over de verklaring van Van Ittersum in Brussel het laatste woord nog niet gesproken is. Graag horen we hier de eerste commentaren op zijn naar het Europese beleidscentrum gebrachte gedachten.
Hoe lang is het bijvoorbeeld mogelijk om een bosje bietenloof in de voedselcyclus te houden zonder dat er kunstmest en energie moet worden toegevoegd om die cyclus rond te blijven breien? De effecten daarvan zullen namelijk toch weer op de een of andere manier in de bodem, een oude boom of pampa moeten worden gebonden om geen versterkend klimaateffect te hebben.
Die twee laatste zinnen moet ik voor niet-boeren en niet landbouwkundig onderlegde lezers nader toelichten.
Vroeger werd dat bosje loof regelmatig ondergeploegd. Nu moet het beslist aan de koeien worden gevoerd. Die maken er melk en gehakt van. En poep.
Van die poep worden weer nieuwe gewassen gemaakt waar wij van kunnen eten. De resten daarvan gaan naar de dieren die er weer vlees, melk, eieren en poep van maken. Maar onderweg neemt het aantal calorieën (vetten, eiwitten en koolhydraten) dat daarvan te maken valt steeds verder af. Dan moet er kunstmest bij. Die wordt gemaakt met grote hoeveelheden fossiele energie en dus CO2-uitstoot. Ook zijn voor het proces om dat loof bij een koe te krijgen machines nodig die fossiele brandstof kosten.
Volgens plantkundige Van Ittersum krijgen we de uitstoot die daar allemaal mee gemoeid is niet terug in de bodem. Als dat zo is, loopt dus de voedselkringloop spaak. Op Foodlog schreef Jopie Duijnhouwer al lang geleden een tekst over dat onderwerp waarin hij liet zien hoe energie-inefficiënt de moderne landbouw is.
Op zijn in Brussel gepresenteerde sheets ondersteunde Van Ittersum zijn uitspraken (voor wie het Engels niet verstaat: sequestration = vastlegging in de bodem of zeer langjarig gewassen) als volgt:
Foto: Joost de Jong
Dit artikel afdrukken
WUR onderzoeker Jan-Peter Lesschen, fysisch geograaf, zei niettemin begin dit jaar in de Rode Hoed (zie pagina 22 van de link) dat CO2-opslag in de bodem door landbouw op een schaal van 1-10 best een 7 kan bijdragen. Het internationaal gerespecteerde langjarige praktijkonderzoek van Rothamsted (Engeland) noemde die gedachte nog niet zo lang geleden potentieel misleidend.
Nu lijkt de WUR toch een ander officieel standpunt in te nemen. Het is beter eenmaal aan de aarde onttrokken koolstof zo intensief mogelijk in een cyclus te blijven gebruiken.
Joost de Jong schreef al dat over de verklaring van Van Ittersum in Brussel het laatste woord nog niet gesproken is. Graag horen we hier de eerste commentaren op zijn naar het Europese beleidscentrum gebrachte gedachten.
Hoe lang is het bijvoorbeeld mogelijk om een bosje bietenloof in de voedselcyclus te houden zonder dat er kunstmest en energie moet worden toegevoegd om die cyclus rond te blijven breien? De effecten daarvan zullen namelijk toch weer op de een of andere manier in de bodem, een oude boom of pampa moeten worden gebonden om geen versterkend klimaateffect te hebben.
Die twee laatste zinnen moet ik voor niet-boeren en niet landbouwkundig onderlegde lezers nader toelichten.
Vroeger werd dat bosje loof regelmatig ondergeploegd. Nu moet het beslist aan de koeien worden gevoerd. Die maken er melk en gehakt van. En poep.
Van die poep worden weer nieuwe gewassen gemaakt waar wij van kunnen eten. De resten daarvan gaan naar de dieren die er weer vlees, melk, eieren en poep van maken. Maar onderweg neemt het aantal calorieën (vetten, eiwitten en koolhydraten) dat daarvan te maken valt steeds verder af. Dan moet er kunstmest bij. Die wordt gemaakt met grote hoeveelheden fossiele energie en dus CO2-uitstoot. Ook zijn voor het proces om dat loof bij een koe te krijgen machines nodig die fossiele brandstof kosten.
Volgens plantkundige Van Ittersum krijgen we de uitstoot die daar allemaal mee gemoeid is niet terug in de bodem. Als dat zo is, loopt dus de voedselkringloop spaak. Op Foodlog schreef Jopie Duijnhouwer al lang geleden een tekst over dat onderwerp waarin hij liet zien hoe energie-inefficiënt de moderne landbouw is.
Op zijn in Brussel gepresenteerde sheets ondersteunde Van Ittersum zijn uitspraken (voor wie het Engels niet verstaat: sequestration = vastlegging in de bodem of zeer langjarig gewassen) als volgt:
Foto: Joost de Jong
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.JPEG)
Laat ik na zoveel jaren foodlog maar eens een Fries spreekwoord plaatsen. Dat luidt als volgt: "Sizzen is neat, dwan is in ding." Vertaald: "Zeggen is niets, doen is een ding."
Henk, welverdiende duimen. Simpele wetmatigheden zijn kennelijk taboe. Ook hooggeleerden doen mee aan het ontkennen. Ik heb het dan zeker niet over Van Ittersum, maar over de geleerden waar Martijn Katan, Louise Vet en Rudy Rabbinge zich tegen keerden in dit KNAW visiedocument.
Organische stof productie afhankelijk van groene bovengrondse phytomassa. Ook nutriënten, water en lucht nodig; nutriënten verreweg meest beperkend. Gebruik phytomassa met name voor voedsel, voor brandstof en voor op peil houden bodem organische stof. Door karakter van en grote vraag naar voedsel afname geschiktheid voor energie productie en concurrerende bodemverbetering. Naast meer voedselproductie ook nog biofuels dood in de pot voor bodemkwaliteit, voor duurzaamheid. Want water- en nutriënten houdend vermogen bodem wordt minder en daarmee toch al beperkende nutriënten beschikbaarheid. Simpele wetmatigheden lijken vergeten te worden. Bewust?
Geert-Jan, dat ben ik eens. Ik mag ook hopen dat we inmiddels verstandiger zijn. Maar toch ...
De vraag stelt zich of het kan: is er genoeg renewable energy? Twee goed ingewijde oliemannen betoogden eerder deze week in Trouw dat het een illusie is.
Terug dus naar biomassa dus? Ik weet dat het in beleidskringen inmiddels weer gefluisterd wordt omdat de sommetjes zoals die in Trouw staan langzaam toch wel als hard worden gezien. Kernenergie dan maar? Wil het publiek niet. De nieuwe generaties (thorium, kernfusie etc.)? Idem.
Biomassa dus dan toch maar?
We bereiken in de geschiedenis dus een heel bijzonder punt: zonder kennis van teelt en bodemvruchtbaarheid en de Kcal die dat oplevert, kunnen we niet meer verstandig over energie-alternatieven nadenken. Hetzelfde geldt voor kennis van de mogelijkheden van water-, zon- en windenergie en - vooral - de opslag en het beschikbaar maken daarvan voor de piekmomenten in de industrie. En dat allemaal in een wereld die vergaand vertechnologiseerd en dus steeds meer energie op heel diverse piekmomenten nodig heeft.
Over de exergie van duurzame energie (= de energy efficiency, de non-entropie dus van kracht) verschillen de meningen nog altijd. Van himmelhochjauchzend tot behoorlijk betrübt.
Geen consensus dus, verre van.
Dat geeft me te denken en laat me zeker weten dat we het er goed en vooral in het openbaar over moeten hebben voor zich verkeerde beelden vormen (wat mogelijk al grotendeels gebeurd is).
Hendrik J. Kaput maakte al eens een analyse van wat niet-fossiele biomassa kan oplossen (en dan ook nog eens inclusief kunstmest, gas dus). Conclusie: vergeet het. Ik heb begrepen dat hij bereid is soortgelijke sommen te presenteren voor duurzame bronnen op basis van gedegen werk en communicatie met kenners die er zelf aan gerekend hebben (er zijn immers nogal veel 'citaat-cijfers' die circuleren zonder dat ze goed op de pijnbank zijn gelegd).
Nog iets: mensen schijnen de helft van de biomassa (niet de diversiteit van leven dus, maar echt de massa) de wereld uit geleefd te hebben.
Energie, landbouw en water (zonder water groeit niets, maar water is ook een belangrijk middel bij de winning van fossiele brandstof) worden één onderwerp, zeg ik al jaren. We proberen die onderwerpen dan ook steeds meer als een integraal systeem op Foodlog onder de aandacht te brengen.
Dick (#60), ik hoor het graag als ik er naast zit, maar biomassa produceren exclusief om er daarna energie uit te winnen: ik dacht dat we dat hoofdstuk definitief achter ons hadden gelaten. Een vergissing begaan mag, tot op EU-niveau (subsidiestromen) aan toe, maar het siert de mens om tot nieuw inzicht te komen en het beleid te wijzigen. Voor zover mij bekend is het sommetje vrij eenvoudig. Het rendement om van zonlicht biomassa te maken ligt een grootte-eenheid lager dan het rendement van zonnepanelen. Als de zonnepanelen er eenmaal liggen hoef je 25 jaar niets meer te doen. Bij biomassa moet je verzorgen, oogsten en transporteren voor je met energiewinning kunt beginnen. De energiekosten daarvan moet je dus ieder jaar aftrekken van de energiewinst. Blijft over de energetische aanlegkosten van de twee systemen. Die zijn voor zonnepanelen veel hoger dan voor een biomassa plantage, maar dik kans dat het voor biomassa terugkerende kosten zijn (eens per jaar, eens per drie jaar, eens per 15 jaar?).
Nogmaals: voor zover mij bekend is dit sommetje al meermaals gemaakt met als conclusie: géén biomassa produceren voor exclusief energie-opwekking. Wat wel kan: biomassa gebruiken die er toch al is ('reststromen'), en dan graag zo laat mogelijk in de cascade van gebruiksmogelijkheden. En dan graag nog afwegen tegen gebruik als organische stof voor landbouwgrond. Niet voor CO2 opslag (zie eerdere discussie) maar voor verbetering bodemkwaliteit.
Wie heeft de energie cijfertjes over biomassa productie versus zonnepanelen op een rijtje? Ik kan er ten slotte zomaar naast zitten.