2 min
De Franse overheid is deze week een groot onderzoek begonnen naar de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen van omwonenden van wijngaarden. In 2024 worden de resultaten verwacht.
"Eindelijk", verzucht de Franse consumentenorganisatie Générations Futures. Al langer dan 10 jaar luidt de organisatie de alarmbel over het gezondheidsrisico dat mensen lopen die in de directe nabijheid van wijngaarden, akkers of boomgaarden wonen. De Agence nationale de sécurité sanitaire (Anses) en Santé publique France (SpF) gaan het komende jaar een onderzoek uitvoeren om tot een feitelijk beeld te komen van het blootstellingsrisico.
Het onderzoek heet PestiRiv en de resultaten worden in 2024 verwacht. "Het onderzoek zal de Staat aanzetten om strengere maatregelen te nemen die de bevolking beter beschermen en het gebruik van pesticiden rond woonwijken beëindigen", zei François Veillerette, woordvoerder van Générations Futures, bij de aftrap van het onderzoek.
3.350 proefpersonen
De vrijwilligers worden ingedeeld in 'afstandsgroepen': zij die op minder dan 500 meter van een wijngaard wonen en meer dan 1000 meter van andere teelten en zij die verder dan 1000 meter van welke agrarische activiteit dan ook wonen. Beroepsmatige blootstelling, eetgewoonten of huishoudelijk gewoontes zullen ook worden onderzocht, evenals de teeltmethoden van wijngaarden in de buurt. Tenslotte worden ook de luchtkwaliteit, watermonsters en groenten uit de eigen tuin in het onderzoek meegenomen.
Objectief
Zo hopen de onderzoekers objectief vast te kunnen stellen of er sprake is van "overmatige blootstelling" van buurtbewoners en om "te begrijpen waarom en hoe, om alle mogelijke aangrijpingspunten voor actie aan te reiken", aldus Anses. En het onderzoek meteen te vrijwaren van kritiek, aangezien het onderwerp van blootstelling aan pesticiden in verschillende regio's al tot rechtszaken en zelfs gewelddadigheden heeft geleid.
Het onderzoek is vooral spannend voor de wijnbouw, omdat er daar sprake is van meerjarige teelt en een hoge behandelingsfrequentie. Bovendien komt het regelmatig voor dat huizen - en scholen - midden in de wijngaarden liggen. Als er al afstandsregels zijn, zijn die opvallend laag (5 of 10 meter).
Daniel Cueff, burgemeester van het Bretonse Langouët, was in mei 2019 klaar met de in zijn ogen gebrekkige regels en verbood het spuiten van pesticiden in een straal van 150 meter rondom woningen. Cueff moest voor de rechter verschijnen en kreeg ongelijk, maar zette wel de Franse president Emmanuel Macron aan een andere koers te kiezen. Het PestiRiv-onderzoek moet nu eindelijk de duidelijkheid verschaffen waar alle drie de partijen, wijnbouwers, burgers én bestuur, hun handelen objectief op kunnen afstemmen.
Macron zet voor zijn herverkiezing later dit jaar onder meer in op reductie van pesticiden. Het onderwerp 'drift' - het afdrijven van middelen buiten de akker waar ze toegepast worden - is onder het Franse publiek en NGO's al enkele decennia een hot topic is. In Nederland is het onderwerp omarmd door onder meer Zembla en de kritische burgergroep Meten is Weten die werd opgericht door bewoners die bang zijn voor de drift van spuitactiviteiten van boeren.
Dit artikel afdrukken
Het onderzoek heet PestiRiv en de resultaten worden in 2024 verwacht. "Het onderzoek zal de Staat aanzetten om strengere maatregelen te nemen die de bevolking beter beschermen en het gebruik van pesticiden rond woonwijken beëindigen", zei François Veillerette, woordvoerder van Générations Futures, bij de aftrap van het onderzoek.
Het onderwerp 'drift' - het afdrijven van middelen buiten de akker waar ze toegepast worden - is onder het Franse publiek en NGO's al decennia een hot topic. In Nederland is het onderwerp omarmd door onder meer Zembla en de kritische Drentse burgergroep Meten is WetenHet multidisciplinaire onderzoek moet inzicht geven in de daadwerkelijke blootstelling van Franse burgers aan in de wijn- en akkerbouw gebruikte pesticiden. Dat inzicht is er nog altijd niet, al zijn de gevaren al langere tijd bekend. Maar welke producten zijn daadwerkelijk gevaarlijk? En welke afstand levert nog gevaar op? Om dat vast te stellen zullen zo'n 3.350 vrijwilligers, van 3 tot 79 jaar, een jaar lang gevolgd worden. Hun urine en haren zullen regelmatig getest worden, in de periode oktober-februari 2022, als er weinig bespuitingen plaatsvinden, en van maart tot augustus 2022, als er veel gespoten wordt. De proefpersonen zijn afkomstig uit 6 regio's waar veel wijnbouw plaatsvindt: Auvergne-Rhône-Alpes, Bourgogne-Franche-Comté, Grand Est, Nouvelle-Aquitaine, Occitanie en Provence-Alpes-Côte d’Azur.
3.350 proefpersonen
De vrijwilligers worden ingedeeld in 'afstandsgroepen': zij die op minder dan 500 meter van een wijngaard wonen en meer dan 1000 meter van andere teelten en zij die verder dan 1000 meter van welke agrarische activiteit dan ook wonen. Beroepsmatige blootstelling, eetgewoonten of huishoudelijk gewoontes zullen ook worden onderzocht, evenals de teeltmethoden van wijngaarden in de buurt. Tenslotte worden ook de luchtkwaliteit, watermonsters en groenten uit de eigen tuin in het onderzoek meegenomen.
Objectief
Zo hopen de onderzoekers objectief vast te kunnen stellen of er sprake is van "overmatige blootstelling" van buurtbewoners en om "te begrijpen waarom en hoe, om alle mogelijke aangrijpingspunten voor actie aan te reiken", aldus Anses. En het onderzoek meteen te vrijwaren van kritiek, aangezien het onderwerp van blootstelling aan pesticiden in verschillende regio's al tot rechtszaken en zelfs gewelddadigheden heeft geleid.
Het onderzoek is vooral spannend voor de wijnbouw, omdat er daar sprake is van meerjarige teelt en een hoge behandelingsfrequentie. Bovendien komt het regelmatig voor dat huizen - en scholen - midden in de wijngaarden liggen. Als er al afstandsregels zijn, zijn die opvallend laag (5 of 10 meter).
Daniel Cueff, burgemeester van het Bretonse Langouët, was in mei 2019 klaar met de in zijn ogen gebrekkige regels en verbood het spuiten van pesticiden in een straal van 150 meter rondom woningen. Cueff moest voor de rechter verschijnen en kreeg ongelijk, maar zette wel de Franse president Emmanuel Macron aan een andere koers te kiezen. Het PestiRiv-onderzoek moet nu eindelijk de duidelijkheid verschaffen waar alle drie de partijen, wijnbouwers, burgers én bestuur, hun handelen objectief op kunnen afstemmen.
Macron zet voor zijn herverkiezing later dit jaar onder meer in op reductie van pesticiden. Het onderwerp 'drift' - het afdrijven van middelen buiten de akker waar ze toegepast worden - is onder het Franse publiek en NGO's al enkele decennia een hot topic is. In Nederland is het onderwerp omarmd door onder meer Zembla en de kritische burgergroep Meten is Weten die werd opgericht door bewoners die bang zijn voor de drift van spuitactiviteiten van boeren.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#7 Bas kan zo bij de WUR aan het werk dus
#12 Cécile, ik begrijp de keuze voor een foto die drift laat zien. Dat koperuitslag geen drift is daar heb je gelijk in. Het is een zot alternatief.
Maar de keuze voor een foto uit 1972 komt op mij, als agriculteur, over als een foto van een slager die een karkas in stukken snijdt (of een schilderij van een operatietafel uit de middeleeuwen) bij een artikel over de veiligheid van chirurgische ingrepen.
Een lezer zonder agrarische achtergrond zal, vermoed ik, na het lezen van het stuk en zien van de foto achterblijven met een angstig gevoel, logisch vinden dat spuiten op 150 m afstand van bewoning moet plaatsvinden maar weet wellicht niet dat er sinds 1972 spuitpraktijken aanzienlijk zijn veranderd om drift te voorkomen en hoeveel pesticiden inmiddels zijn verboden. Dat de veiligheid aanzienlijk is toegenomen en dat er nog steeds naar verbetering wordt gezocht zoals je aangeeft in #12.
ellen-maureen colpa, #11 die foto heb ik gekozen omdat hij erg goed laat zien wat drift is, cq. was met die uitdrukkelijke verwijzing naar 1972. Koperuitslag is geen drift en daar gaat dit onderwerp over. Verder ben ik het helemaal met je eens: tegen bio met koper is verzet op zijn plek.
Wijnboeren hebben overigens wel andere middelen en hoeven zelf helemaal niet meer te spuiten met varietals/cépages als Souvignier-Gris en Muscaris. Zelfs in dit nattige jaar hoefden de bij Dick en mij welbekende wijnmakers van La Colombette bij Beziers helemaal niet te spuiten.
Wijnboeren zijn inmiddels bang voor hun eigen gezondheid, vertellen vader en zoon Pugibet van La Colombette ons, en er zijn er heel wat die overschakelen op 'cépages résistants' overwegen. Maar ja, zulke namen klinken niet als Chardonnay enzo. Daarom aarzelen ze om commerciële redenen nog flink.
Nog even over die fantastische driftfoto die de redactie heeft geplaatst en mij nu pas opvalt. Alsof er sinds 1972 en mijn fietsavonturen met sproeivliegtuigjes in de jaren '80 niets is gebeurd op het gebied van pesticidengebruik. De voorwaarden voor sproeitechnieken zijn toch inmiddels een stuk beter geworden? Waarom een dergelijke foto uit 1972 plaatsen?
Wanneer er dan toch geprikkeld moet worden, waarom dan bijvoorbeeld niet eentje van kopergroenuitgeslagen wijnranken? In Frankrijk is koper als (biologisch) bestrijdingsmiddel toegestaan en in dit schimmelige jaar werd er toestemming gegeven voor een verhoogde jaardosis van 5 kg/ha (ipv 4 kg/ha). Begin augustus waren vele wijnboeren al door hun jaarlijkse 4kg heen. Bij dosis hoger dan 4kg/ha schijnen regenwormen en ander bodemleven in de problemen te komen. Dan maar een jaartje geen wormen.
Koper breekt niet af en kan bij langdurig contact (denk ook aan erosie/drift van koperdeeltjes naar omringende bebouwing) leiden tot ernstige lever-, long-, nier- en neurologische problemen. Kinderen die biologische groenten en fruit eten hebben hogere koper concentraties in hun urine dan kinderen die conventioneel fruit consumeren blijkt uit onderzoek (Esteban 2014-2016). (Gelukkig zit het in de urine en wordt het uitgescheiden door het lichaam)
Probleem in de Franse wijnteelt is dat er weinig alternatieven schijnen te zijn voor koper als schimmelbestrijder. Daarnaast is het biologisch dus zijn er daarom, denk ik, weinig NGO's die het gebruik van koper op de agenda zetten.
(Bij deze is dat dan nu wel een klein beetje gebeurd.)
Bij dergelijke discussies over gevaarlijke substanties, moet ik altijd weer even terugdenken een interview die ik had in 1994 met Bruce Ames over zijn HERP-index. Hij beweerde toen al er veel te veel nadruk werd gelegd op kanker-risico's van (synthetische)bestijdingsmiddelen. Lees z'n bio maar weer eens Bruce Ames, en z'n baanbrekende Herp-Index.
In Wikipedia daarover: ''Ames was concerned that overzealous attention to the relatively minor health effects of trace quantities of carcinogens may divert scarce financial resources away from major health risks, and cause public confusion about the relative importance of different hazards.''
Armoede en onvoldoende onderwijs geven de grootste risico's op ziekte en sterfte.