Nederlandse consumenten lopen voorop in de acceptatie van vleesvervangers op plantaardige basis. Dat roept de vraag op of de markt in Nederland ook meer open staat voor kweekvlees als vervanger van vlees van dieren dan in andere landen. De ontwikkelingen op dat gebied gaan snel. Grote (vlees)bedrijven investeren in start-ups, of nemen ze over. Bedrijven die zich specialiseren in bepaalde aspecten van deze nieuwe vorm van biotechnologie versnellen de ontwikkelingen. Kweekvlees, maar ook kweekvis, kweekei, kweekzuivel en kweekvet, wordt een grote toekomst voorspeld. Nog een paar jaar, is de verwachting, en er ligt een ruim aanbod in de supermarkt.

Acceptatie
In 2020 zijn de investeringen in kweekvleesbedrijven wereldwijd verzesvoudigd en zijn er tientallen nieuwe bedrijven bijgekomen, vooral buiten Europa. De meeste houden zich nog bezig met het experimenteren met diverse technieken, die verschillen per gekweekt product. Enkele hebben de stap gemaakt naar het produceren op grotere schaal. Daaronder het Nederlandse Mosa Meat, dat in 2013 de eerste was dat een eetbare kweekhamburger aan de wereld serveerde. Er wordt altijd bij vermeld dat die hamburger een kwart miljoen euro kostte. Naast de ontwikkeling van schaalbare technologie is het commercieel haalbaar kunnen produceren en vermarkten de grote uitdaging voor de nieuwe bedrijfstak.

Bijna alles wordt te eten met satésaus
Niet alleen een redelijke prijs zal voor consumenten een argument zijn. De acceptatie überhaupt van een nieuw product als kunstvlees uit een bioreactor is onontbeerlijk. Voor zover bekend zijn er geen enquêtes onder de Nederlandse bevolking gehouden over de bereidheid kweekvlees te kopen in plaats van dierlijk vlees. Wel peilde Foodlog het al in 2018 onder de lezers. De teneur was nuchter: eerst proberen, dan oordelen. En: “Bijna alles wordt te eten met satésaus”.

Onbezwaard
Een belangrijk - misschien wel het belangrijkste - selling point van kweekvlees is het ecologische argument. Geen dierenleed, minimale milieubelasting, geringe grondstof- en energieverbruik, geen genetische manipulatie, risicoloze schaalbaarheid. Het is bovendien halal en kosher, al moeten de orthodoxe leermeesters zich nog over kweekbacon uitspreken. Zelfs vega’s en vegans zouden het met een onbezwaard gemoed moeten kunnen eten, al zijn er wel dierlijke stamcellen nodig voor de kweek, maar de dieren die die leveren hoeven niet geslacht te worden. Een diervriendelijker product is bijna niet voor te stellen, dat spreekt toekomstige consumenten uiteraard zeer aan.

Een voor de branche hoopgevend onderzoek van Amerikaanse en Britse gedragsdeskundigen werd onlangs gepubliceerd in het vakblad Foods. Er werd een ‘hoge mate van ontvankelijkheid (80%)’ bij zowel de Amerikaanse als de Britse bevolking gemeten, waarbij 40% ‘enigszins of matig geneigd’ is het te proberen en ook 40% ‘zeer geneigd’. Die gewilligheid stuwt de ontwikkeling van ‘cultured meat’ zeer, aldus het onderzoek.

Uit het rapport:
Geconcludeerd kan worden dat er in het VK en de VS een solide consumentenmarkt voor kweekvlees bestaat, ondanks een algemeen gebrek aan bekendheid met het product. Jongere generaties staan het meest open voor kweekvlees, en overheidskeurmerken worden belangrijk gevonden. Consumenten geven meestal de voorkeur aan niet-genetisch gemodificeerd kweekvlees, en hoewel nutritionele verbeteringen niet veel toevoegen aan de algemene aantrekkingskracht op de consument, kunnen zij een doeltreffende manier zijn om tastbare voordelen te bieden aan meer sceptische consumenten.

Geen van de technieken die nu zijn ontwikkeld om rundvlees en kip, maar ook kreeft, garnalen, tonijn, paard, eend en zelfs kangoeroe in bioreactoren te kweken, levert een product op dat lijkt op een kip of een kreeft
Shoarma
Vooral twintigers en dertigers zijn gemakkelijk te overtuigen van de voordelen van vleesvervangers. Zoals die groeiende groep consumenten nu met een gerust hart hamburgers en shoarma van rund, varken en lam inruilt voor plantaardige hamburgers en shoarma, zo zal het dan ook wellicht met kweekshoarma gaan. Ouderen kan het waarom van het imiteren van dierlijke producten ontgaan, dat keert in elke discussie terug. Jongeren zal dat esthetisch-culinaire argument worst zijn. Geen van de technieken die nu zijn ontwikkeld om rundvlees en kip, maar ook kreeft, garnalen, tonijn, paard, eend en zelfs kangoeroe in bioreactoren te kweken, levert een product op dat lijkt op een kip of een kreeft. Wat telt van kweekvlees zijn textuur en smaak, niet de vorm.

In een overzichtsartikel in het Belgische vakblad RetailDetail wordt de aanloop naar die sprankelende toekomst geschetst. De ‘wedloop naar de markt’ kan in 2024 al kweekvlees opleveren dat even duur is als gewoon vlees. Een studie van adviesbureau CE Delft voorziet dat in 2030 de kostprijs van kweekvlees kan dalen tot €4,70 per kilo.

Er zijn nog wel andere hindernissen te nemen dan de bereidheid van de consument. De voedselautoriteiten, in Europa EFSA en in de Verenigde Staten FDA, moeten hun goedkeuring geven aan elke ‘novel food’, en daar komt een omslachtige procedure bij kijken. Een van de redenen dat alleen in Singapore een restaurant kweekkip mag serveren, is omdat de voedselautoriteit er pragmatisch is. Singapore is vrijwel geheel aangewezen op import van voedsel, zelf kip kweken biedt dan ook uitkomst.

Functional
Een bijkomend voordeel van kweekvlees, maar ook kweekvis en kweekzuivel, is dat het ‘functional foods’ kunnen zijn, verrijkt met bijvoorbeeld omega-3 vetzuren en mineralen, zoals ijzer. Kweek van specifieke vissoorten kan de druk op de visserij van die soorten verminderen. Het is ook veel duurzamer dan aquacultuur van vis.

Ook al wordt alles eetbaar met satésaus, de vraag is of vleesliefhebbers hun tournedos en hun ganzenlever willen inruilen voor een amorfe gehaktbal, ook al is die ontzettend duurzaam. Voor hen is er goed nieuws. Het ‘speelveld’ van plantaardige en gekweekte vleesvervangers breidt zich snel uit, schrijft Foodnavigator. Ja, er is al ‘ethical foie-gras’, opgekweekt uit eendeëicellen. Fransen en Duitsers, kieskeurig als het om vlees gaat, maar ook kritisch op de vleesindustrie, staan volgens enquêtes open voor dergelijk exquise kweekproducten. Dus waarom de Nederlandse shoarmaliefhebber niet.
Dit artikel afdrukken