2 min
Na socioloog en journalist Joris Luyendijk, WUR-bestuurder Louise Fresco en de Nijmeegse hoogleraar Milieu en Beleid Pieter Leroy, vroeg afgelopen weekend ook de Rotterdamse professor in de duurzame transitie Jan Rotmans zich af of de democratie en de markt wel de juiste weg zijn om de wereld te verduurzamen. Hij deed zijn uitspraak in het Algemeen Dagblad.
Rotmans: "We zijn het sukkeltje van Europa geworden. Van de 28 landen zijn we nummer 27 in het opwekken van duurzame energie. We wekken maar 6 procent duurzaam op, terwijl ze in Scandinavië al op 50 procent zitten. Als je kijkt hoeveel energie wij per hoofd van de bevolking gebruiken, staan we in de top 5. We zijn een dichtbevolkt land. Alles wat wij doen, is intensief: veeteelt, landbouw en industrie. Bovendien hebben we een luxe levensstijl: we kopen, verbruiken en vliegen veel. Al met al is onze CO2-voetafdruk enorm.”
Hoe dat moet veranderen?
Rotmans: "Jarenlang moest ik mensen overtuigen waarom de energietransitie nodig was. Nu sta ik voor volle zalen en moet ik vooral uitleggen hoe. De urgentie is enorm toegenomen. En wij zijn een land dat dit probleem snel en slim kan aanpakken. Maar dan moet het niet op zijn polderiaans. Niet het tempo door de traagste laten bepalen, maar door de snelste. Belemmerende wetten moeten misschien tijdelijk opgeschort worden. Soms denk ik: er mag best een verlichte dictatuur op dit gebied komen. Dat schiet tenminste op."
De vraag die Fresco stelde was 'willen de duurzaamheidspleiters wel de duurzaamheid zoals die wenselijk is?' Met andere woorden: wiens dictatuur willen we om lekker tempo te maken?
Leroy deed zijn uitspraak tijdens een symposium over beleidsinformatie en vroeg zich af hoeveel dralen de aarde nog verdraagt zonder zich uit te spreken over de organisatievormen of manieren van leven die de niet-meer-democratie ons zou mogen opleggen. Luyendijk had het net als Rotmans over het gebrek aan snelheid waarmee we ons leven aanpassen aan de duurzame tijd, maar sprak zich al evenmin uit over het hoe.
In het interview met het AD legt Rotmans wel uit wat een milde dictatuur kan beslissen. Nederland moet van de vervuilende industrie-activiteit; dat betekent het afstoten van takken van industrie die niet op elektrische processen kunnen overschakelen. Dat zouden er best eens heel wat kunnen zijn omdat het risico bestaat dat de elektra ontbreekt om alles te kunnen elektrificeren zonder gas- of zelfs kolengestookte energiecentrales; dat betekent dus ook welvaartsverlies omdat productie moet verdwijnen. De auto moet verdwijnen ten gunste van openbaar vervoer. Veel privaat bezit moet gedeeld worden omdat bijvoorbeeld een boor en een fiets grotendeels werkloos stilstaan of -liggen. Huizen moeten energiecentrales worden; om dat te realiseren is zeer ingrijpende vernieuwbouw nodig. Huizen staan overigens grotendeels leeg en zouden best gedeeld kunnen worden. Huizen delen als een vorm van time sharing is veel duurzamer, dan het eigendom van een huis dat je alleen voor jezelf gebruikt. Wonen in een soort hotel is vele malen duurzamer dan wonen in een eigen huis.
Kortom: zo'n dictatuur, zelfs mild, betekent nogal wat voor de manier waarop je nu nog mag leven. Je moet je dus vooral afvragen wiens dictatuur je wilt.
Dit artikel afdrukken
Hoe dat moet veranderen?
Rotmans: "Jarenlang moest ik mensen overtuigen waarom de energietransitie nodig was. Nu sta ik voor volle zalen en moet ik vooral uitleggen hoe. De urgentie is enorm toegenomen. En wij zijn een land dat dit probleem snel en slim kan aanpakken. Maar dan moet het niet op zijn polderiaans. Niet het tempo door de traagste laten bepalen, maar door de snelste. Belemmerende wetten moeten misschien tijdelijk opgeschort worden. Soms denk ik: er mag best een verlichte dictatuur op dit gebied komen. Dat schiet tenminste op."
De vraag die Fresco stelde was 'willen de duurzaamheidspleiters wel de duurzaamheid zoals die wenselijk is?' Met andere woorden: wiens dictatuur willen we om lekker tempo te maken?
Leroy deed zijn uitspraak tijdens een symposium over beleidsinformatie en vroeg zich af hoeveel dralen de aarde nog verdraagt zonder zich uit te spreken over de organisatievormen of manieren van leven die de niet-meer-democratie ons zou mogen opleggen. Luyendijk had het net als Rotmans over het gebrek aan snelheid waarmee we ons leven aanpassen aan de duurzame tijd, maar sprak zich al evenmin uit over het hoe.
In het interview met het AD legt Rotmans wel uit wat een milde dictatuur kan beslissen. Nederland moet van de vervuilende industrie-activiteit; dat betekent het afstoten van takken van industrie die niet op elektrische processen kunnen overschakelen. Dat zouden er best eens heel wat kunnen zijn omdat het risico bestaat dat de elektra ontbreekt om alles te kunnen elektrificeren zonder gas- of zelfs kolengestookte energiecentrales; dat betekent dus ook welvaartsverlies omdat productie moet verdwijnen. De auto moet verdwijnen ten gunste van openbaar vervoer. Veel privaat bezit moet gedeeld worden omdat bijvoorbeeld een boor en een fiets grotendeels werkloos stilstaan of -liggen. Huizen moeten energiecentrales worden; om dat te realiseren is zeer ingrijpende vernieuwbouw nodig. Huizen staan overigens grotendeels leeg en zouden best gedeeld kunnen worden. Huizen delen als een vorm van time sharing is veel duurzamer, dan het eigendom van een huis dat je alleen voor jezelf gebruikt. Wonen in een soort hotel is vele malen duurzamer dan wonen in een eigen huis.
Kortom: zo'n dictatuur, zelfs mild, betekent nogal wat voor de manier waarop je nu nog mag leven. Je moet je dus vooral afvragen wiens dictatuur je wilt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Zeker Frank Eric, maar 'een fors probleem hebben' betekent niet dat we al dan niet verlichte dictaturen nodig hebben (en daar gaat de discussie ten slotte over).
Neem plastic. Een mondiaal en levensgroot probleem; ik las ergens dat als we zo doorgaan, er rond 2050 meer plastic in de zee zal zitten dan vis. Maar er zijn al landen die daar wat aan doen, en het zijn lang niet allemaal dictaturen. Goed, van Rwanda kan je dat in zekere zin misschien nog wel zeggen, maar in Latijns Amerika hebben Chili en Ecuador, allebei momenteel goed/redelijk functionerende democratieën, zeer veel vormen van plastic verboden, waaronder de plastic zakken die je in veel supermarkten er gratis bijkrijgt. Zoals hier in Guatemala: ik heb nog nooit in een land gewoond waar ze werkelijk álles dat je koopt in een plastic zak pleuren, die vervolgens door de consument op straat wordt gegooid.
Maar goed, mijn punt is dus dat radicale (en zeker niet onomstreden, begrijp me goed: de Guatemalteekse plasticindustrie schreeuwt nu al moord en brand) maatregelen niet per se een dictatuur behoeven. Kortom, misschien is de hele vraagstelling van Fresco wel een non-starter.
#3, Jur, Noorwegen heeft nu wel een fors probleem, door diezelfde superzomer als van Nederland, om zijn hernieuwbare energie te leveren. De rivieren stromen niet meer, zo kan klimaatsverandering fors zand in de raderen gooien van "hernieuwbare rijkrekenarij".
Lees zojuist dat de netbeheerders de bijkomende kosten voor de energietransitie niet kunnen betalen. Lijkt mij aannemelijk, maar dat dat nu pas aan de orde komt daar moeten ze zich over schamen. De regering ook natuurlijk.
In Frankrijk is in 2004 de CSPE (Contribution au Service Public de l’Électricité) ingevoerd om de meerkosten van o.a. de energietransitie te kunnen financieren. In 2004 bedroeg de contributie nog € 4,5/MWh, nu inmiddels al € 22,5/MWh. Openbaar vervoer en een aantal andere stroomvreters vallen in een lager tarief. De verdeling laat zien dat 69% bestemd is voor hernieuwbare energie.
Op deze manier verspreid je de kosten over lange termijn zodat de burgers daar weinig hinder van ondervinden.
Bron: CSPE.
Om de vraag boven het artikel te beantwoorden: mijn dictatuur natuurlijk.
Maar het wordt de dictatuur van de gevestigde belangen.
Naar aanleiding van het weer discussieerde Deutschlandfunk een uurtje over het probleem en bleef al steken bij het eerste thema: de landbouw. Het bekende vingertje wijzen en verder teleurstellend weinig. Nota bene Nederland als lichtend voorbeeld. Manfred Fischedick, Vizepräsident des Wuppertaler Instituts für Klima, Umwelt, Energie noemde desgevraagd onze 'smart streets'(?).
Misschien bedoelde hij dit?
Met dat laatste schijnen ze zich ook bezig te gaan houden Jordi. De commotie over vertegelde tuintjes en die belasten met een T-tax om droge voeten te houden lijkt ook verstomd. Allemaal prima zaken. Het is helaas geen business model. Dat is het gasverbod bij uitstek. Contraproductief en zinloos doel. Maar OF houden ze dit voor zichzelf OF weten ze het niet eens. ‘De politiek’ bedoel ik dan. Hoog gehalte aan onkunde. Als we vandaag nog de uitstoot van CO2 tot nul zouden weten terug te brengen gaat de opwarming nog honderden tot duizenden jaren door.