wie is sonja bakker?

Als uitgever en hoofdredacteur van het fantastische blad Bouillon! krijg je veel boeken op je bureau. Uitgevers van culinaire titels zien Bouillon! als mooi doorgeefluik. Je mag een gegeven paard niet in de bek kijken, maar soms…

Ik zag hier al de nodige opmerkingen over een boekwerkje (90 pagina’s) van Sonja Bakker en daar wil ik mijn zegje ook wel over kwijt, want ik signaleer een gevaarlijke tendens. De grote Foodbedrijven dringen hun producten op allerlei manieren op. Op tv glanzen de ganse dag Lay chips voor het lekkere gevoel, Yakult voor je darmflora, en Philadelphia roomkaas voor de hemelse sferen, maar ook in onverdachte hoek, in voorlichtende boekjes met name, trekken ze van leer. Zijn we dan nergens meer veilig?

Vandaar de vraag: Wie is Sonja Bakker? En wat doet Tatjana Simic hier? Wie is Sonja Bakker?
Er goed uitzien geeft zelfvertrouwen, geeft een positief zelfbeeld, verbetert de relaties, verhoogt de prestaties waardoor je er beter uit gaat zien…Dat is de cirkel die Sonja Bakker haar lezers voorhoudt in haar boekwerk: Bereik je ideale gewicht! In general doe je dat door zoveel mogelijk fruit en groenten te eten, aangevuld met van allerlei. Haar lezers zijn na een week al voor eeuwig fan, want ze vallen zo maar vijf kilo af…en blijven op hun gewicht! Wow! Sonja Bakker is een hype. Haar boekje scoort al veertien drukken en ik, een man van goede wil, ik geloof er geen bal van.

Op de voorpagina zie ik een uit de kluiten gewassen jonge vrouw, die tot haar twintigste moeite heeft gehad met haar gewicht, zegt de flap. Ze volgde allerlei diëten en niets hielp. Toen besloot ze een opleiding tot gewichtsconsulente te gaan doen en heeft ze haar eigen diëten ontwikkeld. Wat een vinding, zeg. Gewoon zelf het wiel uitvinden en huppetee, weg kilo’s. Ik wist niet eens dat die opleiding bestond, maar dat ligt aan mij. In elk geval boezemt het de (vrouwelijke) lezer vertrouwen in. ‘Ze is zelf consulente, dus ze heeft er verstand van’.

En daar begint het bij mij te wroeten. Is dit het Jamie Oliver effect? Krijgen we een beeld voorgeschoteld waar de supermarktzachte vrouwengeesten met beide ogen instinken? Of heb ik last van een elitair waas voor de ogen en is het alleen maar goed als er bio op staat?
Maar voordat je daar op door gaat, eerst even het Jamie Oliver effect uitleggen, graag.

Jamie Oliver is nooit echt kok geweest, werd gescreend en is toen zijn rits-rats-knal-kooktechniek op tv gaan uitvergroten in dat leuke, quasie Cockney accent. Sausje van gezond en vers eroverheen en Jamie Oliver kan helemaal niet meer stuk. Dat zijn kookinzichten voor iedereen te behappen zijn, toonde de tv-serie Fifteen aan. Sociaal totaal ontspoorde jonge Britjes werden onder zijn leiding zomaar kok. Ik heb me altijd afgevraagd hoeveel van die kids nu nog steeds in een professionele keuken staan. Hoeveel er dus inderdaad kok zijn geworden. TV is illusie, you know.

Mind you, ik weet wat die jongen met zijn tv-shows en boeken heeft los gemaakt. Dankzij hem staan er nu in alle Engelse supermarkten rekken met verse kruiden en is er, in elk geval bij Sainsbury, goed afgehangen rundvlees te koop. Sainsbury heeft Oliver al een jaar of vijf ingehuurd voor 1,5 miljoen pond per jaar als adviseur en realiseerde met diens aanwijzingen een omzetstijging van in de miljarden. Oliver heeft voorts de grote discussie rond de schoolmaaltijden in Engeland aangezwengeld. Dankzij onze naakte chef heeft McDonalds al twaalf vestigingen moeten sluiten. Ja, ja beste lezer, Jamie schoont de natie van al het vieze voer. Maar de Jamie Oliver producten bij Albert Heijn zijn alweer verdwenen en zijn pannen en ovenschalen zijn niks beter dan andere prulmerken. Olivers vermogen wordt geschat op rond de veertig miljoen euro.

En nu terug naar Sonja.
Waarom krijg ik de kriebels van Sonja’s dieetadviezen? Omdat ik denk dat onze moeder van twee misschien net als Jamie Oliver wel een rol speelt in haar eigen film, maar dat de teksten en de adviezen uit een andere koker komen. Waarom denk ik dat? Omdat ik amper twintig pagina’s gevorderd ben en dan al meer dan vijftig keer de naam van een merkartikel ben tegengekomen. Ik denk dat mevrouw Bakkers boekje het resultaat is van een paar aardige eentweetjes tussen de Foodindustrie, de volkomen suf gelobbiede voedselvoorlichters in Den Haag en Sonja zelf. Het Voorlichtingsbureau voor Voeding geeft Hero voor zijn fruitvitaminedrankje een prijs voor de beste innovatie van 2004. In dat Heroproduct zit meer suiker dan in Cola. Moest feitelijk verboden worden, maar er zitten vitaminen in, dus geeft Den Haag alle medewerking aan een goed doortimmerde marketing.

Sonja Bakker adviseert haar lezers om Twenty Four Halvarine, Yofresh, Optimel, Milner 30+, Coolbest, Friesche Vlag Balance, Nutricia, Kellog’s, Qourn, Sultana, Becel Light, Betuwe en Maggi te gebruiken. Nooit gehoord van verzadigde vetten, mevrouw Bakker? Verzadigde vetten in halvarine, Optimel, kaas, kwark en yoghurt, in zuivelproducten dus. Zuivel is gemaakt van melk en melk komt uit een koe en dus zitten er verzadigde vetten in. Die we zo min mogelijk tot ons moeten nemen.

Sonja Bakker werkt open en bloot mee aan het misplaatste idee dat veel goedwillende Nederlanders van zichzelf hebben: ze denken dat ze gezond eten door al die light, en met vitaminen en mineralen opgepimpte producten te eten. Van die producten die, gvrdmm, door Verzekeringsmaatschappijen (gedeeltelijk) terug betaald worden. Waarom zegt ze niet één keer dat je groenten moet kopen die weinig gereisd hebben, dat je geen witlof uit Israël, geen aardbeien uit Kenia, geen Mango’s uit Ivoorkust moet kopen. Dat je Hollands fruit en Hollandse groenten moet kopen, in het seizoen, van de koude grond. De kilometers die al die vreemde producten afleggen vervuilen het milieu. Een schoon milieu is de basis van gezond zijn. De vervuiling wordt niet in de prijs doorberekend en het opruimen ervan betalen we met ons belastinggeld. Intussen zit de winst in de zakken van een paar linkmiechels. Dezelfde linkmiechels die nu ook Sonja Bakker hebben uitgevonden, links in de flank gedekt door de resultaten van Wetenschappelijk onderzoeken door de Universiteit van Wageningen. De Universiteit die zoveel geld krijgt toegestopt door…de linkmiechels uit de Foodindustrie.

Koop het boekje van Sonja Bakker en vervang al die industrietroep door normale zuivel en kijk vervolgens of je niets beters kunt bedenken dan een bakje rauwkost met yoghurtdressing of een bruine boterham met halvarine en halvajam. Hoed je voor het monsterlijke suikerbeest en hou je weg van al die producten met conserveringsmiddelen. Koop spullen die je niet hoeft te bewaren. Dan maar vier keer per week naar de super. Heb je meteen meer beweging, dat valt pas echt af.

With all this, who needs brains?
Zo. Dat was mevrouw Bakker. Nu een dame van een heel ander kaliber. Uitgeverij Tirion verblijde ons in april met het Studentenkookboek van Tatjana Simic. Het is een blijft een aparte dame. Op de cover staat ze met een soeplepel in de aanslag. Zo te zien geen gewichtsproblemen. In het boekje zelf een tiental foto’s waaruit duidelijk moet worden dat mevrouw Simic eigenlijk met niets anders bezig is dan met sex. Zij is sex. Op haar strakke en flink gevulde T-shirt staat: With all this, who needs brains? Kijkend naar de achterkant van een jochie dat met borden sjouwt, staat er in een denkwolkje: ‘Slaapkamer in plaats van keuken zou ook niet verkeerd zijn’ (mevrouw is tegen de veertig, het jochie net twintig) en een kadetje met Unox worstjes lust Tatja wel rauw, let op de geile oogopslag.

De teksten gaan over koken, de recepturen zijn doodeenvoudig, de strekking is verantwoord. Het zijn vooral de foto’s die niet kunnen. Behalve omdat ze de student neerzetten als halve imbecielen, zijn ze ook verdacht omdat merken als Unox een hoofdrol spelen. We zien Bertolli, Grolsch, Nescafé, Calvé sauzen, Remia, en ook Albert Heijn plukt een graantje mee. De hele reut aan merken passeert de camera. Dat is geen toeval. Want hoe wordt zo’n boek in elkaar gezet?

De uitgever krijgt een idee op haar bureau (uitgevers zijn vaak vrouwen). Zij ziet wat sauzen, zuivel en olijfolie terugkomen in de tekst en belt meteen met Unilever, het Zuivelbureau en Albert Heijn. Of ze meedoen aan een studentenkookboekje? Beetje handjeklap en zie, de begrote basiskosten zijn al afgedekt. Nou, dan durft de uitgever het risico wel aan. Verkoopt het slecht, dan heeft het in elk geval niks gekost.

Waarom belt ze nou eens niet met De Groene Hoed of met Slow Food of iets dergelijks? Waarom kan er vanuit Brussel, via Den Haag niet een subsidiestroom op gang komen die het de uitgevers mogelijk maakt voor zo’n boekje de kosten gedeeltelijk weg te zetten en tegelijkertijd de ruimte biedt om met ambachtelijk producerende, kleinere leveranciers in zee te gaan en hun producten op de foto’s te zetten. Twee vliegen in één klap:
de ambachtelijke producent krijgt meer exposure, zet meer om, heeft minder subsidie nodig, blijft bestaan en de student krijgt meer en betere voorlichting over gezond eten.