2 min
Adviesbureau CLM dat zich bezighoudt met vraagstukken op het snijvalk tussen de agrarische sector, natuur, milieu en maatschappij, heeft een kader ontwikkeld om de effecten van maatregelen om stikstof- en koolstofemissies te beperken tegelijk te kunnen beoordelen. Dat gebeurt niet of nauwelijks, zodat maatregelen waterbedeffecten kunnen hebben. CLM probeert die te voorkomen. Frits van der Schans legt uit hoe. Vakblad Boerderij concludeerde op basis van zijn verhaal alvast dat krimp van de Nederlandse veestapel het klimaat vermoedelijk niet vooruit helpt.
Stikstof- en klimaatmaatregelen voor de landbouw gaan meestal goed samen, maar hebben vaak ook effecten op andere duurzaamheidsthema’s, zoals dierenwelzijn, landschap en verdroging. Soms zijn die effecten positief, soms negatief. Met een nieuwe, door CLM Onderzoek en Advies ontwikkelde matrix kunnen beleidsmakers maatregelen tevoren toetsen op zulke neveneffecten.
CLM heeft in de matrix 18 maatregelen gescoord op 15 duurzaamheid-thema’s, met kleurcodes van donkerrood tot donkergroen. Daarmee wordt in één oogopslag duidelijk welke maatregel veel positieve en welke veel negatieve scores heeft.
De drie maatregelen die op de meeste criteria positief scoren zijn: 'minder melkvee in de omgeving van natuurgebieden met extensivering van blijvende bedrijven', 'halvering import van kalveren', 'minder pluimvee' en 'minder varkens'. Eveneens hoog scoren de maatregelen 'meer weidegang van melkkoeien' en 'lagere aanvoer van stikstof op melkveebedrijven'.
Opvallend is dat krimp van de melkvee- en de geitenstapel op minder criteria positief scoort dan krimp van de kalver-, varkens- en pluimveestapel. Minder melkvee zal vaak leiden tot meer akker- en tuinbouw, wat niet onverdeeld gunstig uitpakt voor natuur, landschap, verdroging en bodemleven.
Maatregelen met laagste totaalscore
De maatregelen met lage totaalscores zijn: 'luchtwassers op alle varkens- en pluimveestallen', 'melkvee- en varkensdrijfmest verdund aanwenden' en 'minder kunstmest, meer dierlijke mest gebruiken'.
CLM verwacht dat krimp van elke veestapel weliswaar gunstig is voor het milieu in Nederland, maar voor het klimaat alleen effect heeft als ook de consumptie van zuivel, vlees of eieren krimpt. Zo niet, dan zal de productie zich verplaatsten naar het buitenland, stijgen de emissies van broeikasgassen daar en is voor het klimaat niets bereikt. Zo'n verschuiving kan worden voorkomen door ook beleid gericht op de consumptie door te voeren. Verplaatsing van broeikasgasemissies treedt niet op bij maatregelen als 'meer weidegang' en 'vernatting van veenweiden', welke laatste bovendien goed scoort op bodemdaling.
Bruikbaarheid matrix
CLM benadrukt dat de matrix zich niet direct leent voor het nemen van beleidsmaatregelen. Daarvoor moeten maatregelen ook worden getoetst op bestuurlijke uitvoerbaarheid, kosteneffectiviteit en draagvlak. Daarbij heeft CLM alle criteria even zwaar laten wegen. Wie de criteria anders weegt, kan tot andere scores komen.
CLM heeft bewust in het midden gelaten wie de maatregelen moet betalen. Dat is aan de politiek en aan betrokkenen. Wel kan de matrix helpen voorkomen dat beleidsmakers, landbouworganisaties, andere belangengroepen en marktpartijen door blikvernauwing later worden verrast door ongewenste neveneffecten. Die kunnen reparatieregels nodig maken, terwijl er al te veel regels zijn. Andere maatregelen scoren juist goed op veel criteria. Dat voorkomt reparatie en zorgt voor positieve neveneffecten.
Dit artikel afdrukken
CLM heeft in de matrix 18 maatregelen gescoord op 15 duurzaamheid-thema’s, met kleurcodes van donkerrood tot donkergroen. Daarmee wordt in één oogopslag duidelijk welke maatregel veel positieve en welke veel negatieve scores heeft.
Minder melkvee zal vaak leiden tot meer akker- en tuinbouw, wat niet onverdeeld gunstig uitpakt voor natuur, landschap, verdroging en bodemlevenMaatregelen met hoogste totaalscore
De drie maatregelen die op de meeste criteria positief scoren zijn: 'minder melkvee in de omgeving van natuurgebieden met extensivering van blijvende bedrijven', 'halvering import van kalveren', 'minder pluimvee' en 'minder varkens'. Eveneens hoog scoren de maatregelen 'meer weidegang van melkkoeien' en 'lagere aanvoer van stikstof op melkveebedrijven'.
Opvallend is dat krimp van de melkvee- en de geitenstapel op minder criteria positief scoort dan krimp van de kalver-, varkens- en pluimveestapel. Minder melkvee zal vaak leiden tot meer akker- en tuinbouw, wat niet onverdeeld gunstig uitpakt voor natuur, landschap, verdroging en bodemleven.
Maatregelen met laagste totaalscore
De maatregelen met lage totaalscores zijn: 'luchtwassers op alle varkens- en pluimveestallen', 'melkvee- en varkensdrijfmest verdund aanwenden' en 'minder kunstmest, meer dierlijke mest gebruiken'.
CLM verwacht dat krimp van elke veestapel weliswaar gunstig is voor het milieu in Nederland, maar voor het klimaat alleen effect heeft als ook de consumptie van zuivel, vlees of eieren krimptKrimp veestapel helpt klimaat mogelijk niet
CLM verwacht dat krimp van elke veestapel weliswaar gunstig is voor het milieu in Nederland, maar voor het klimaat alleen effect heeft als ook de consumptie van zuivel, vlees of eieren krimpt. Zo niet, dan zal de productie zich verplaatsten naar het buitenland, stijgen de emissies van broeikasgassen daar en is voor het klimaat niets bereikt. Zo'n verschuiving kan worden voorkomen door ook beleid gericht op de consumptie door te voeren. Verplaatsing van broeikasgasemissies treedt niet op bij maatregelen als 'meer weidegang' en 'vernatting van veenweiden', welke laatste bovendien goed scoort op bodemdaling.
Bruikbaarheid matrix
CLM benadrukt dat de matrix zich niet direct leent voor het nemen van beleidsmaatregelen. Daarvoor moeten maatregelen ook worden getoetst op bestuurlijke uitvoerbaarheid, kosteneffectiviteit en draagvlak. Daarbij heeft CLM alle criteria even zwaar laten wegen. Wie de criteria anders weegt, kan tot andere scores komen.
CLM heeft bewust in het midden gelaten wie de maatregelen moet betalen. Dat is aan de politiek en aan betrokkenen. Wel kan de matrix helpen voorkomen dat beleidsmakers, landbouworganisaties, andere belangengroepen en marktpartijen door blikvernauwing later worden verrast door ongewenste neveneffecten. Die kunnen reparatieregels nodig maken, terwijl er al te veel regels zijn. Andere maatregelen scoren juist goed op veel criteria. Dat voorkomt reparatie en zorgt voor positieve neveneffecten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Frits van der Schans , Even een vraag Frits, heb je in deze matrix ook het secundaire effect van meer ruimte voor fossiele industrie meegenomen? Als de uitstoot van biogeen naar fossiel verschuift gaan we er netto hard op achteruit denk ik.
Wanneer een deel van de veehouders stopt voor schaarste creatie dan komt er een overschot aan veevoer en zakt de prijs van veevoer. Waarna de prijs van alles gerelateerd aan veevoer, zoals melk en vlees enz, parallel met de veevoerprijs gaat zakken. Bovendien gaat dan ook de grondprijs zakken. Stoppende boeren gebruiken voor marktregulatie is een zeer riskante zaak en je schiet er geen bal mee op.
Marco, ik zeg niet dat boeren dat niet zelf moeten doen. Iedereen in welke keten waar dan ook moet naar meerwaarde kijken. Een lagere kostprijs houdt een keer op (let op de oude wet).
Als een deel van de veehouders stopt zou dat zomaar meerwaarde creeeren, ervan uitgaande dat dat een schaarste tot gevolg heeft.
Jan Peter van Doorn,
Waarom zou je naar meerwaarde moeten kijken en waarom zou je dat voor boeren moeten doen (en dus waarom moeten ze dat niet zelf doen). M.a.w. wat is er erg aan voor de consument of veehouders die wel mee kunnen als een deel van de melkveehouderij zou stoppen (bijv. 4 milj kg minder)?
Oude wet: als de kosten sneller stijgen (procentueel) dan de omzet dan is het einde inzicht. Tenzij je een aantal speculerende investeerders hebt.
We zullen op een andere manier naar meerwaarde moeten gaan kijken. Die is nu nog steeds gekoppeld aan efficientie.