De coronacrisis is verweven met emoties. Ik verwacht dat iedereen inmiddels wel iemand kent die besmet is geraakt met SARS-CoV-2, het virus dat de ziekte Covid-19 veroorzaakt. Waar de een er vanaf komt met een kuchje en wat hoofdpijn, heeft de ander na een ziektebed van een paar weken of maanden nog amper genoeg energie voor een wandeling om zijn eigen huis. Hopelijk gaat het met jullie goed. Wat mij verbaast, is dat mensen elkaar in de haren vliegen over de gestelde maatregelen die ons juist moeten beschermen tegen het virus. Ook hier op Foodlog.

Onderwijl worden zij tegengesproken door de miljoenen virologen die Nederland rijk is sinds maart van dit jaar
De doorslaggevende keuzes voor wat betreft maatregelen worden gemaakt door het kabinet. Voormannen Mark Rutte en Hugo de Jonge krijgen inhoudelijke ondersteuning van de iconen Jaap van Dissel (directeur Centrum Infectieziektebestrijding en het RIVM) en Diederik Gommers (voorzitter Nederlandse Vereniging voor Intensive Care).

Het interessante is dat iedere Nederlander met stemrecht zijn kans heeft gehad om te kiezen voor een afgevaardigde in de Tweede Kamer. Dat is een efficiënt systeem, omdat we nu eenmaal niet met 18 miljoen mensen samen alle beslissingen kunnen nemen – dat wordt een rommeltje. Hoe ironisch is het dan ook dat de zelfbenoemde burgerviroloog de keuzes van de overheid tegenspreekt. De overheid doet een verwoede poging om “100% van de beslissingen te maken met 50% van de informatie”, maar wordt tegengesproken door de talloze virologen die Nederland sinds maart van dit jaar rijk is. Zij verworven hun diploma bij de immer betrouwbare Professor Google op de hoog aangeschreven onderwijsinstelling genaamd Het Internet.
Wie geloven we in onze zoektocht naar de waarheid?
Dan naar de maatregelen. Ik geef toe, het is geen pretje. We hebben het niet zo zwaar als de 94-jarige Jan Hoek, die zijn jeugd kwijtraakte door oorlogsperikelen. De jeugd moet eindgala’s en examenfeesten missen. Ook andere groepen uit de samenleving dragen hun steentje bij door dingen te laten die zij heel graag wilden doen.

Al die gemeenschapszin is mooi: iedereen offert iets op, zodat we als samenleving de minste schade overhouden na de crisis. Dat hoeft echt niet door Zwagermans dorre hout te kappen. Regelmatig de handen wassen, anderhalve meter afstand houden, toch maar een mondkapje, beter letten op de ventilatie en zelfopgelegde quarantaine bij ziekteverschijnselen.

Toch blijkt het ingewikkeld, vooral onder jongeren. Eerst leken ze nog ongrijpbaar voor het virus; inmiddels blijken ze vaker het slachtoffer van besmetting. Dat is onder meer het gevolg van de illegale feestjes. Hoogmoed komt voor de val, luidt het spreekwoord. Misschien is het gewoon jeugdige overmoed. Iedereen heeft wel eens een wilde uitspatting.

Dan iets echt serieus. Een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking gelooft niet zo in de ernst van het coronavirus. Ze betwijfelen de maatregelen en wantrouwen de overheid. Deze mensen geloven in alternatieve nieuwsbronnen. Een van hen is topmodel Doutzen Kroes, maar ook online influencers lieten van zich horen bij talkshowprogramma Op1. Daar vertelt Jay dat hij gelooft in een andere waarheid. Heel terecht zegt hij: “Een verhaal heeft altijd 2 kanten”, waarop hij vervolgt “ik vind dat er nu een eenzijdig verhaal wordt verteld, alleen dat van de RIVM, van de overheid.”



Over sommige dingen valt te discussiëren, maar niet over of we ons wel of niet aan de maatregelen van de overheid moeten houden. Een rood stoplicht is niet ineens groen als je aanhanger bent van een andere waarheid. Je kunt niet links gaan rijden als anderen rechts rijden. Dat wordt een zooitje. Daarom ben je volgens de politie, onderdeel van de overheid, in overtreding als je dat doet. Een rood stoplicht negeren of tegen het verkeer in rijden is ontzettend gevaarlijk – het kan mensenlevens kosten. Deze regels zijn er om een aantal basisverhoudingen af te spreken zodat ons gedrag jegens elkaar niet voortdurend discussie hoeft op te roepen.

We leven in een samenleving waarin we elkaar continu tegenkomen. Voor zulke situaties stelt een overheid regels. Regels zijn van belang en het is daarom verstandig om je eraan te houden. Natuurlijk moet er ruimte zijn voor tegengeluiden en kritische vragen, maar houd je aan de regels van de overheid tot jouw andere waarheid voldoende plausibel is.

Door het met elkaar te hebben over het groeiende inzicht, krijgt wetenschap zijn waarde
Dan blijft de vraag: Wie geloven we in onze zoektocht naar de waarheid? Wetenschappers doen een dappere poging om SARS-CoV-2 te leren begrijpen, maar ook zij zijn het regelmatig met elkaar oneens. Daarbij komt dat wetenschappelijke kennis is gebaseerd op een grote portie vooronderstellingen en een flinke dosis lerend gezond verstand. Een grapje op Twitter vraagt zich af: ‘Waarom snappen virologen als enigen niets van virologie?’ Het is makkelijk om verklaringen van anderen te ontkrachten, zelfs als je zelf de kennis niet in pacht hebt. Wetenschappelijke kennis staat niet vast, maar is een lopend dossier van voortdurend leren.

Een expert is iemand die weet wat hij niet weet, zei Sir Karl Popper. Zo bekeken moet je juist respect hebben voor de wetenschap die steeds meer puzzelstukjes van het nieuwe coronavirus – dat we slechts een paar maanden kennen, maar waarvan we steeds meer de ernst inzien – op zijn plaats weten te leggen. Door het met elkaar te hebben over de betekenis van het groeiende inzicht, krijgt wetenschap haar waarde. Dat krijgt ze niet zolang we allemaal door elkaar blijven roepen zonder elkaars argumenten kritisch te toetsen.



Angst, argwaan, paniek en chaos leiden af van waar we mee bezig zijn: een dodelijk virus bestrijden. Juist in tijden van onzekerheid en onwetendheid is er behoefte aan vertrouwen en aan één lijn met duidelijke besluiten. Een wijs man die president van de Verenigde Staten in crisistijd was, zei: We have nothing to fear, but fear itself.
Dit artikel afdrukken