1 min
Universiteiten, ziekenhuizen en onderzoekers hoeven vanaf 2020 geen fortuin meer te betalen voor toegang tot wetenschappelijke artikelen. Onderzoeksfinanciers uit 11 landen zijn van mening dat met belastinggeld betaalde wetenschappelijke artikelen gratis beschikbaar moeten zijn.
Over iets meer dan een jaar worden wetenschappers die met openbare middelen onderzoek doen, verplicht om te publiceren in tijdschriften die gratis toegang verlenen tot hun vakliteratuur.
Dat staat in ‘Plan S’ dat de nieuwe regel verwoordt. Populaire wetenschappelijke tijdschriften als Nature en Science krijgen ook te maken met de maatregel, schrijft de NOS. De onderzoeksfinanciers, waaronder de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), worden gesteund door de Europese Commissie.
“We zijn niet tegen uitgevers, maar het moet transparant zijn,” zegt NWO-voorzitter Stan Gielen. Daarom hoort wetenschappelijk onderzoek niet achter een betaalmuur. Bovendien hebben uitgevers in het huidige model te veel macht. Publiceert Nature een wetenschappelijk artikel, dan is het volgens velen ook meteen een goed artikel. Het aantal keren dat het werk van wetenschappers wordt geciteerd bepaalt ook hoe goed een artikel is. Daar moet volgens Europese landen verandering in komen. De focus moet komen te liggen op de inhoudelijke kwaliteit van een publicatie en niet afhangen van de reputatie van het blad waarin het gepubliceerd is.
“Als de EU dit in gezamenlijkheid gaat zeggen: alles moet online, dan is het over en uit voor de betaalde bladen,” zegt moleculair-geneticus Hans Clevers in de Volkskrant. Nederlandse universiteiten, die jaarlijks €40 miljoen betalen voor toegang tot vakbladen, zijn blij met Plan S. Op Nature verscheen een kritisch en uitgebreid achtergrondartikel over Plan S.
Dit artikel afdrukken
Dat staat in ‘Plan S’ dat de nieuwe regel verwoordt. Populaire wetenschappelijke tijdschriften als Nature en Science krijgen ook te maken met de maatregel, schrijft de NOS. De onderzoeksfinanciers, waaronder de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), worden gesteund door de Europese Commissie.
“We zijn niet tegen uitgevers, maar het moet transparant zijn,” zegt NWO-voorzitter Stan Gielen. Daarom hoort wetenschappelijk onderzoek niet achter een betaalmuur. Bovendien hebben uitgevers in het huidige model te veel macht. Publiceert Nature een wetenschappelijk artikel, dan is het volgens velen ook meteen een goed artikel. Het aantal keren dat het werk van wetenschappers wordt geciteerd bepaalt ook hoe goed een artikel is. Daar moet volgens Europese landen verandering in komen. De focus moet komen te liggen op de inhoudelijke kwaliteit van een publicatie en niet afhangen van de reputatie van het blad waarin het gepubliceerd is.
“Als de EU dit in gezamenlijkheid gaat zeggen: alles moet online, dan is het over en uit voor de betaalde bladen,” zegt moleculair-geneticus Hans Clevers in de Volkskrant. Nederlandse universiteiten, die jaarlijks €40 miljoen betalen voor toegang tot vakbladen, zijn blij met Plan S. Op Nature verscheen een kritisch en uitgebreid achtergrondartikel over Plan S.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De kop van dit artikel is erg ongelukkig gekozen. Sinds er een paar goede initiatieven zijn (zoals PLOS en biomed) is er een enorme opkomst van ''predatory journals'' te zien, juist omdat wetenschappers in Open Access Journals zelf betalen voor hun publicatie. Dat kan als je toch onderzoeksgeld hebt. Veel ''fake'' wetenschappelijke bladen zitten te azen op dat geld, de Beall's list wordt steeds langer!
In de Volkskrant schrijft Jop de Vrieze "De voltallige hoofdredactie van het wetenschappelijk tijdschrift Nutrients is opgestapt, omdat ze zich onder druk gezet voelde door de uitgeverij om artikelen die ze niet goed genoeg vonden te publiceren." Tegen betaling werden stukken opgenomen die de redactie zelf niet zou uitkiezen. De inkomsten van €1.600 verhinderden die vrije keuze.
Ook een verdienmodel achter open access kan tot ongewenste praktijken leiden: uitgever MDPI oefende druk uit op de redacteuren van het onder hen uitgegeven blad 'Nutrients' om artikelen van middelmatige kwaliteit te accepteren. Elk geaccepteerde paper levert in zo'n model immers geldt op.
"Kennis wordt gratis" staat in de kop. Leuk als prikkelaar, maar dat lijkt mij niet juist. De kennis , verkregen door onderzoek, is niet gratis, maar is al betaald. Door belastinggeld, of door bedrijven. Nu wordt 3 dubbel verdiend aan de kennis.
Elsevier c.s. hebben een bijzonder verdienmodel: voor Elsevier is de kennis wel gratis, aangeleverd door wetenschappers die verplicht moeten publiceren. Ook de "peer review" is gratis. Dan zijn we er nog niet: de wetenschappers moeten vaak betalen voor de publicatie. Vervolgens moeten wetenschappers / universiteiten / anderen flink betalen om het onderzoek weer te mogen lezen.
Van een normale kostenvergoeding voor het uitgeven e.d. is geen sprake bij Elsevier. Exorbitante winsten door een monopoliepositie. Na mooie initiatieven als PLOS, is dit een serieuze stap voorwaarts. Het is vaker geprobeerd, Elsevier heeft toen teruggevochten en gewonnen. Hopelijk gaat het nu anders.