Vorige maand verscheen een nieuw onderzoek in het gezaghebbende Journal of the American Medical Association (JAMA). Onderzoekers van de Universiteit van Pennsylvania toonden aan dat de verkoop van frisdrank significant en substantieel afnam na het invoeren van de belasting op suikerhoudende drankjes. Een heel jaar lang verzamelden de onderzoekers de verkoopcijfers van 291 winkels in Philadelphia (met suikertaks) en Baltimore (zonder suikertaks). De verkoop van frisdrank in Philadelphia daalde met 38% ten opzichte van een jaar eerder, toen er nog geen suikertaks was ingevoerd.
Time vat het onderzoek samen en concludeert: "De onderzoeker noemt het invoeren van de suikertaks dan ook een ‘no-brainer’: mensen drinken minder frisdrank, het genereert inkomsten voor educatieve projecten en er wordt geld bespaard."
Suikerheffing
Een suikertaks is een heffing op (fris)dranken met een hoog gehalte aan toegevoegde suiker. De inkomsten kunnen bijvoorbeeld worden besteed aan bestrijding van gezondheidsrisico’s die de consumptie van grote hoeveelheden vloeibare suiker met zich meebrengt. Op iedere verkochte liter wordt, afhankelijk van het suikergehalte, een percentage belasting geheven waar de overheid algemene volksgezondheidsmaatregelen of, bijvoorbeeld, sportprogramma’s op basisscholen kan financieren. In Engeland leverde de invoering van de suikertaks in de eerste 7 maanden na invoering al 153,8 miljoen pond op, aldus de BBC.
In een aantal landen, waaronder Mexico, Engeland en Portugal is de suikertaks al ingevoerd. In deze landen betaal je sinds de invoering respectievelijk één peso, 24 pence of 16,4 eurocent meer voor een liter Coca-Cola regular. Ook sommige steden of staten in de Verenigde Staten kennen al een suikertaks. Berkeley (Californië) is de eerste stad die tot de maatregel overging waar de tax effectief bleek te werken; wel bleek een aantal consumenten een ritje te maken naar andere gemeenten voor hun flessen fris.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) pleit voor een suikertaks als een wereldwijde maatregel om de consumptie van suikerhoudende dranken in te perken.
'Netto voordeel'
Overmatige suikerconsumptie kan leiden tot allerlei welvaartsziektes waaronder diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten. In Amerika worden de zorgkosten voor deze patiënten geschat op zo'n $17 à $23 miljard dollar per jaar, schrijft The New Food Economy; aan die kosten betalen ook gezonde burgers mee. Hetzelfde bericht citeert een recente wetenschappelijke analyse die de sociaaleconomische effecten van de suikertaks heeft doorgerekend. De economen berekenden dat de suikertaks een ’netto voordeel’ - meer voor- dan nadelen - oplevert voor de samenleving. Ze wogen de voordelen en nadelen tegen elkaar af en berekenden een optimum voor de heffing. Dat zou in de VS liggen op 1,5 cent per ounce (2,96 cl).
Tegenstanders
Maar de suikertaks heeft ook tegenstanders. Frisdrankproducten zijn – niet geheel verrassend – minder blij met de heffing. Consumenten moeten meer betalen voor hun producten, terwijl het hen geen compensatie voor dalende verkopen oplevert. Ook zijn er tegenstanders die menen dat een suikertaks een vorm van discriminatie is, omdat het mensen met een lage sociaaleconomische status zwaarder treft. Mensen met een krap budget zullen door de invoering van de suikertaks waarschijnlijk vaker de frisdrank (moeten) laten staan. Daardoor besparen ze op hun boodschappen én op hun zorgkosten, terwijl mensen met een dikke portemonnee daar zelf een keuze in mogen maken.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Afgaande op dit onderzoek, dan mag wat mij betreft de suikertaks net zo hoog worden als die voor sigaretten. Ik las dit zojuist in Midi-Libre:
Een "verhoging van de consumptie van gezoete dranken per dag met gemiddeld 100 ml, wat overeenkomt met een klein glas of bijna een derde van een standaard blikje (33 cl), gaat gepaard met een verhoging van het risico op kanker met 18%", merkt Dr. Mathilde Touvier op, directeur van het onderzoeksteam voor voedings-epidemiologie van Eren (Inserm/Cnam, Parijs). De stijging is 22% voor borstkanker.
Het risico is vergelijkbaar voor gezoete dranken of zuivere vruchtensappen zonder toegevoegde suiker. Deze twee soorten dranken worden geassocieerd met een hoger risico op kanker in het algemeen, volgens de studie.
Interessant punt, Wouter #5, over die (wereldwijde) belangen. Ik denk dat landen in eerste instantie ook op elkaar wachten, om te zien of zo'n heffing zinvol is. Nu uit onderzoeken blijkt dat er significant minder frisdrank wordt verkocht, denk ik dat meerdere landen zullen volgen.
Mits ze niet bezwijken onder de lobby van fabrikanten natuurlijk (#1). foodwatch zet zich al in tegen de lobby van Coca Cola, maar er is nog een lange weg te gaan.
De discussie stopt(e) hier. Om die verder op te rakelen: ik probeerde te zeggen dat het niet zozeer gaat om wat mogelijk is, maar juist om de zaken die in de weg staan.
De afgelopen 'klimaatweek' (het Nederlandse klimaatakkoord en de G20 en de opmerkingen van UN-chef Guterres) laten dat zien: bestaande belangen zijn te groot en kunnen we niet bespreekbaar maken. Maar misschien is het wel veel belangrijker om te benoemen wat onze taboe's zijn, dan te zoeken naar technische oplossingen en doelen te benadrukken.
In theorie is er veel mogelijk, Dick, maar zo werkt de internationale politiek niet. Er is geen wereldregering, dus er komt ook geen mondiale belastingheffing (no taxation without representation). Wie weet in de verre toekomst, maar laten we ons eerst op Nederland en (een kopgroep in) Europa richten, dat is al moeilijk genoeg.
Wouter #5, wat doe als je weet dat die dikmakende producten terug te voeren zijn op een beperkt aantal mondiaal opererende fabrikanten? Het waait ahw binnen.