Tot hoever gaat de Food Movement?

Nestle deed haar uitspraken vanwege een rijtje grote Amerikaanse bedrijven, die kleurstoffen, GMO's, aspartaam en antibiotica uit hun producten besloten te weren. De Food Movement gaat immers voor puur en echt eten. Daarom is er sprake van winst als, onder druk van de publieke opinie, Chipotle z'n GMO's afbouwt, Kraft stopt met gele verf in zijn kaas, Tyson's stopt met humane antibiotica voor kippen, PepsiCo met aspartaam en Nestlé de onnatuurlijke kleurstoffen uit zijn snoepjes haalt.

'De meer ingewikkelde dingen'
Nestle zegt over al dat stoppen: Het werd tijd. Al die middelen zijn overbodig in de voedselketen. Als stemmen met je vork voor dit soort resultaten kan zorgen, dan plaveien ze het pad voor de meer ingewikkelde dingen.

Dat is een boeiend begrip: 'de meer ingewikkelde dingen'.

Vrijdag 1 mei barsten in Milaan de rellen los tegen de Wereldtentoonstelling Expo 2015. Het thema van de tentoonstelling is Feeding the Planet, Energy for Life. Onder de hashtag #noexpo zijn de resultaten van brandende auto's en andere vernielingen van de protesteerders te horen. Op een foto in een bericht van de BBC valt te lezen: 'de wereld voeden, met zooi natuurlijk'. Ook de kreet 'biologisch voor de rijken, kankervoer voor de armen' viel te horen.

'Organic for the rich, cancer causing food for the poor', protesters say http://t.co/0sYrtjtSSU @Expo2015Milano @SlowFoodHQ @dickfoodlognl
— Joris Lohman (@JorisLohman) May 2, 2015

Accepteer marketing-cookies om deze inhoud te bekijken.

Daar zijn de Noexpo en Alterexpo-beweging tegen. Ze maken gebruik van het anarchistenteken (zie de auto hierboven) en hetzelfde Guy Fawkes-masker als de Occupy-beweging.

Tegen de aanwezigheid van McDonald's op de Expo was verzet, onder meer vanuit Slow Food. Dat was er ook geweest tegen de grote stand van de fastfoodketen op de grote boerenbeurs in Parijs begin dit jaar. Italië's premier Matteo Renzi werd door protesteerders afgebeeld met een Ronald McDonald-pruik tijdens de opening van Expo 2015 vorige week. Renzi vertelde hoe trots hij was op zijn Italië dat meetelt in de wereld en liet McDonald's meebetalen aan een tentoonstelling die zijn met schatkisttekorten kampende land amper kan opbrengen.

Zelfbestemming en een andere wereld
Dat willen de protesteerders helemaal niet. Meetellen kan zijn land alleen als het internationale geld- en goederenstromen toelaat. De protesteerders zijn altermondialisten. Ze willen een andere wereld. Ze zijn voor lokaal eten, lokale economieën, willen geen koopvee zijn voor multinationaal opererende productie- en distributieketens maar streven naar zelfbestemming en een wereld die ze van daaruit richting kunnen geven. Ze willen niet eten van het internationaal opererende kapitaal dat in de VS Tyson, PepsiCo en Kraft en in Europa vooral Unilever, Nestlé en McDonald's heet. Ze willen niet dat hun landen, levens en eten beheerst worden door geldstromen en markten. Daarom gingen die dure auto's in de fik. Die kunnen alleen maar in die wereld bestaan. Zij willen een heel andere.

'Fascinerend en relativerend'
Naar aanleiding van het blog van Nestle, twitte mij Joris Lohman, vroeger van de Youth Food Movement, nu van het Internationaal Bestuur van Slow Food dat de Food Movement volgens Nestle wint. Een dag later twitte hij me over de rellen in Milaan die hij 'fascinerend en relativerend' noemde.

Zo makkelijk komen we dus niet in die andere wereld, al wil Chipotle het ons opnieuw al neppend laten geloven. Dat lukt pas als nog een paar grote spelers mee gaan doen

Mij lijkt het tijd te bepalen wat die 'ingewikkelder dingen' zijn die de Food Movement wil. De Amerikaanse 'wel OK-McDonald's' Chipotle - een inmiddels 2.000 filialen tellende variant van wat in Amsterdam de Burgermeester of in Utrecht Meneer Smakers heet - ontdekte dat het zijn klanten niet langer kon foppen met 'fout varken'. Het bedrijf kan niet meer groeien omdat het onvoldoende OK-product kan inkopen. Het anders en OK-doen zet dus een rem op je groei. Die accepteer je of juist niet. Om marketingredenen bond Chipotle in. Maar het blijft kriebelen, waar het niet gaan kan. Nestle denkt dat het Round-Up ready GMO's in de ban deed en tegen herbiciden koos. Zo zit het bepaald niet, schreven The Salt en de eerbiedwaardige editorial board van de Washington Post. Alle frisdrank blijft gemaakt van de suiker uit GMO-mais en de soja-olie komt voortaan van zonnebloemen die op een andere manier resistent zijn gemaakt tegen herbiciden. Zo makkelijk komen we dus niet in die andere wereld, al wil Chipotle het ons opnieuw al neppend laten geloven. Dat lukt pas als nog een paar grote spelers mee gaan doen. En wie zegt dat het dan in de richting gaat die mensen die met hun vork of glas stemmen, willen?

De salonvoedselbeweging
Laten we het maar hardop zeggen: Chipotle is het symbool van de salonvoedselbeweging. Ook The Washington Post, de krant van mannen die Watergate onthulden, heeft dat door.

Van dat gevoel krijgen altermondialisten kanker

Die andere wereld betekent inderdaad een revolutie. Het betekent dat de wereld in handen komt van velen, in plaats van slechts enkele grote partijen die steeds jaren nodig hebben om de productiesystemen en voortbrengingsketen van wat varkens, kip en frisdrank aan te passen. Maar zelfs als ze het snel voor elkaar krijgen omdat ze het met z'n allen doen en ook McDonald's opeens agro-ecologisch blijkt te willen worden, gaat het nog mis. De salonvoedselbeweging heeft daar uiteindelijk vast geen probleem mee, maar de alterexpo-lieden en dragers van de Guy Fawkes-maskers wel. Zij willen van de grote gestandaardiseerde systemen af. Daarom zijn ze zelfs bang voor hippies en vernieuwers als Steve Jobs (Apple), Jeff Bezos (Amazon, inmiddels eigenaar van The Washington Post), Larry Page (Google) en Mark Zuckerman (Facebook) die uiteindelijk met al hun ideeën voor een leukere en gedeelde wereld in korte tijd schatrijk konden worden en de standaarden wilden bepalen. Van dat gevoel krijgen altermondialisten kanker.

Voor beter of tegen groot
Die vraag die blijft hangen na de rellen van vrijdag 1 mei luidt: is de Food Movement voor beter eten of tegen groot? Dat is best een ingewikkelde vraag. Terwijl Nestle blij is, schamperde Nederland over de antibioticaban van McDonald's in de VS, die slechts beperkt is tot antibiotica die belangrijk is voor humaan gebruik. In een wereld van grote standaarden kan kleine vooruitgang, grote effecten hebben maar tevens gaan in een richting die je niet wilt. Bedrijven als Tyson in de VS blijven bijvoorbeeld ploffen met hun kippen. Andere vernieuwingen die mensen zouden kunnen willen, in andere richtingen, stokken.

SlowFood, de inmiddels salonfähige leidersorganisatie van het 'andere eten', was afwezig in het alterexpo-kamp. Wat kan dat betekenen? Het zijn allemaal lastig vragen

Zo blokkeren alternatieve wegen voor innovatie, ook al helpen ze die tevens vooruit voor de groep die zich wel wil conformeren aan de grote stromen. Nieuwelingen en andersdoeners kunnen daar alleen in de marge nog op inbreken. Wie de standaarden eenmaal accepteert, accepteert ook dat de kaarten zijn geschud en dat wat we eten - lees: waar we mee telefoneren, het internet opgaan, zoeken of spullen bestellen - wordt bepaald door een beperkte groep mensen die een andere groep altijd jeuk zal bezorgen. De vraag is hoe groot die groep is. Let wel, de theoretici van de tegenbeweging hebben het vaak over weerbaarheid en diversiteit. Dat betekent in beginsel dat ze zich zouden moeten scharen achter de brandstichters van die coole BMW hierboven. Grote standaards voor grote volumes maken kwetsbaar, ook al zijn ze efficiënt en houden ze eten betaalbaar. Ook lijken hoogopgeleide mensen die niet in de macht, maar net daarbuiten terecht komen zich aangetrokken te voelen tot altermondialisme. Hun andere wereld trekt ook anderen aan die er een vorm van zingeving in vinden.

SlowFood, de inmiddels salonfähige leider van het 'andere eten', was afwezig in het alterexpo-kamp. Wat kan dat betekenen? Het zijn allemaal lastige vragen.

Toegevoegd (4 mei, 10:35 uur): wat het betekent is en blijft lastig; wat de context is duid ik in de reacties in #6.

Fotocredits: 'cool car', Milaan 1 mei jongstleden, milano repubblica