Lees ook
De hesjes begonnen vriendelijk. Een vreedzaam vergeten, maar heel breed 'gewoon' Frankrijk protesteerde tegen hogere kosten voor zijn levensonderhoud. Een heel ruime meerderheid - van eerder tegen de tachtig dan zestig procent van de bevolking - bleek de zich spontaan vormende uiting van energie tegen het brandstofbeleid van president Macron te begrijpen. Snel ontstond sympathie.

Sociologen, filosofen en publicisten zijn er nog steeds niet helemaal uit. Is het de elite van de stad tegen de 'ploucs' en 'beaufs' (je achterlijke familie op het platteland, 'je zwager en schoonzus' die niet snappen wat er gebeurt in de wereld en daarom achterbleven) op het ommeland, zoals de sociaal-geograaf Christophe Guilluy denkt? Of is er heel wat anders aan de hand?

Het is een diepe tweedeling in de samenleving, die zich ook in de steden en zelfs in het hart van gentrificerende wijken voordoet. Daar verjagen de rijken de armen door stijgende prijzen en voelen ze hun verschillen in elkaars nabijheid, betoogde afgelopen week een andere sociaal-geograaf, Daniel Behar (hoogleraar aan Université Paris-Est Créteil Val de Marne). Het is een botte tweedeling tussen kansrijk en kansarm.

De Franse socioloog Jean-Pierre Le Goff suggereerde daarom dat de klassenstrijd zich herhaalt in 21e eeuwse termen, ditmaal tussen kansarmen en kansrijken. Die laatste klasse heeft toegang tot het kenniscircuit dat leidt tot de banen, het kapitaal en sociaal succes.

'Intekenen'
De 'beaufs' blijven achter en moeten daar maar tevreden mee zijn. Maar dat zijn ze niet meer nu het leven zo snel verandert dat ze weten dat ze het niet bij zullen kunnen houden. De economie transformeert zo snel en is zo competitief dat niemand meer weet wat hij over 5 jaar doet of verdient. Onderwijl dienen zich zware kosten van klimaat- en milieumaatregelen aan. Ze zullen moeten worden opgebracht door consumenten. De 60-80% zijn niet gek en weten dat. De andere 20% weet er prima aan te verdienen en drukt door: de samenleving moet vernieuwen, fundamenteel.

Hat klinkt revolutionair en groen, maar het is meteen ook doodgewoon geld. 'Ik zou intekenen', adviseerde me een van de leidende theoretici van de duurzaamheidstransitie afgelopen voorjaar in een 1-op-1 gesprek. Hij gebruikte de taal van de beurs en de uitgifte van aandelen.

De gele hesjes die nu die 'transitie' tegenhouden, vragen slechts of ze misschien ook nog mee mogen doen. Nee, inmiddels eisen ze dat omdat ze hun macht voelen. De 20% zijn niet langer heer en meester, al dacht ook de Franse president van wel.


screenshot uitzending FranceTVInfo

Vandaag de baas
Hoewel hij onzichtbaar bleef, blijkt Macron vandaag de baas. Vandaag zijn overal in Frankrijk 89.000 man politie en gespecialiseerde veiligheidstroepen op de been om de orde te bewaren. Wie vanmorgen een kijkje nam in Parijs, zag dat Macrons premier, minister van binnenlandse zaken en de chef van de ordetroepen de boel onder controle hebben. Dit weekend geen plunderingen en vernielingen zoals vorige week. De ordebewaking sloot de gele hesjes in en hield hen met traangas op afstand en weg van de Arc de Triomphe die het vorige week moest ontgelden



Premier Edouard Philippe, geflankeerd door minister van Binnenlandse zaken Christophe Castaner en diens staatssecretaris van politie en veiligheid Laurent Nuñez, maakte vanmorgen door middel van een korte verklaring op TV duidelijk dat de regering het hoofd koel houdt. Met, volgens FranceTVInfo aanvankelijk, bijna 3 politiemannen per gele hes beheersten ze het spel in het hele land. In Parijs had de politie ook met een verhouding van 1-1 en een stel pantservoertuigen het spel, op wat brandjes na, prima in handen. Volgens Castaner stonden de ordetroepen tot de gele hesjes in een verhouding van 89.000 tot 125.000 hesjes. Een uiteindelijke verhouding van 3/4-1 dus.


Castaner en Philippe tonen zich op straat, trots op de politie en ordediensten

Het Franse volk maakte zich afgelopen week zorgen over de raddraaiers en relschoppers die zich vermengd hebben met de gele hesjes. Dit weekend laat zien dat er meer nodig is om de ordediensten van de Staat nog een weekend voor gek te zetten.

Dat betekent dat het spel weer terug is waar het begon: bij een grote meerderheid van de bevolking die zich tegen zijn legale macht verzet. Dat komt op een onhandig moment. Over enkele maanden zijn er Europese verkiezingen. Duitsland is minder sterk zonder Merkel die haar baan gaat verlaten terwijl haar eenheid scheppende vermogen toch al terugliep. Macron, de andere leider van Europa, staat er inmiddels oneindig zwakker voor. Nog maar een paar maanden geleden dacht ook ik dat hij zelfs dé leider van de EU zou worden.

Verworvenheden tellen niet
Het volk vraagt de aandacht en zorg die het van de pratende politieke klasse, van links tot rechts via het midden, niet krijgt. Straks moet die klasse weer gekozen worden, terwijl de massa's 'gewone mensen' weten dat politici hun lot niet vooruit zullen helpen. Maar anders dan bij normale verkiezingen ervaart het volk nu de energie en machtige kracht van de hesjes omdat de legale macht er ontzag voor heeft.

De raddraaiers zijn vandaag ingesloten in Parijs. De echte verontwaardigde energie is nog volop aanwezig
Wat er echt aan de hand is? Als een kleine tachtig procent van de bevolking het zo gemakkelijk spontaan kan begrijpen, zou het antwoord dan zo ingewikkeld zijn? Degenen die niet meer kunnen delen in de rijkdom die zich overal om hen heen vormt, zijn het beu en pikken het niet als er iets van hen wordt afgenomen in het collectief belang. Wat hen wordt afgenomen, verdwijnt in de zakken van degenen die de collectief afgesproken maatregelen in de liberale economie slim tot iets duurzaam slims mogen omzetten; dat gaat scheef als ze de winst van hun slimmigheden mogen houden en alleen maar hoeven te delen met hun medewerkers. Wie daar niet bijhoort, heeft pech.

Dat steekt, terwijl niemand zich meer schaamt om dat te laten weten en nu iedereen weet hoe gemakkelijk dat gevoel wordt herkend.

Met die gevoelens gaat de EU 2019 in.

Volgens onze premier Rutte dragen we allemaal een geel hesje. Niet iedereen, zei hij vrijdagmiddag, kan steeds delen in de, uiteraard duurzame, welvaart die zich ontwikkelt; eenvoudigweg omdat er niet genoeg middelen zijn om iedereen in onze snelle tijden steeds zijn verworvenheden te laten behouden bij elke volgende fase van de economie. De heersende klasse heeft naast de toegang tot kapitaal, de informatie en vaardigheden om daarmee de nieuwe tech- en kennissamenleving te kunnen vormen en ontwikkelen. De leden van die klasse variëren snel; ze gooien oud-leden die niet meer meekunnen er zonder wroeging uit. Daar staat tegenover dat nieuwe en creatieve kenniskunners meteen mee mogen doen en zich snel kunnen verrijken.

Na het weekend spreekt Macron zijn landgenoten toe; hij zou alvast zijn voordeel kunnen doen met de woorden van Rutte. Dan weten we meteen of een wat verder geprikkeld publiek ze pikt. Testcase zijn de rustige gele vestjes die zich vandaag vredig en soms wat bozer, ook weer overal in Frankrijk lieten horen. De raddraaiers zijn vandaag ingesloten in Parijs. De echte verontwaardigde energie is nog volop aanwezig. De Franse president verstopt zich niet voor niets dit weekend. Hij laat zijn premier het werk doen, maar volgende week is hij aan de beurt; mogelijk zal hij zich maandag aanstaande al op TV laten zien.


screenshot uitzending FranceTVInfo


UPDATE, 9 december, 8:50 uur:
FranceTVInfo zette de protesten en relletjes zoals ze zich gisteren door geheel Frankrijk voordeden per regio op een rij. De president, die al dagenlang nauwelijks twittert, liet zich gisteren toch even horen met een tweet waarin hij de professionaliteit van de ordebewaking prees.


UPDATE, 9 december, 13:00 uur:
Een aantal groen geörienteerde mensen wijst op het feit dat de parallelle Parijse klimaatdemonstratie met een paar duizend deelnemers meer dan de Parijse gele hesjes gisteren weinig tot geen aandacht scoorde in de media:








Dit artikel afdrukken