4 min
Dagelijks een handje noten. Die aanbeveling is het officiële voedingsadvies ingeslopen. En dan liefst walnoten, want die bevatten veel omega-3. Maar haalt dat nou echt zoveel uit? Uit onverwachte hoek komt teleurstellend nieuws. Maar noten zijn altijd nog beter dan chips.
Ze liggen in stapels in alle supers: zakken ongebrande walnoten. En redelijk voordelig ook. Vraag niet hoe het kan, maar geniet ervan. Noten zijn de nieuwe gezondheidshype. In het huidige voedingsadvies zoals dat onder meer door het Voedingscentrum wordt verstrekt, is elke dag een handje noten een mediterraan geïnspireerde aanvulling op een gezond dieet. Vooral walnoten beginnen verdacht veel op een superfood te lijken.
PREDIMED
Waar komt die notenrage ineens vandaan? Het is zeker voor een deel de schuld van de PREDIMED-studie. Die grote gecontroleerde trial met ruim 7.000 Spanjaarden met risico op hartklachten wordt gezien als een van de beste studies naar het oorzakelijk verband tussen voeding en cardiovasculaire aandoeningen. Hoewel er flinke kritiek kwam en de studie is ingetrokken als RCT, was de invloed toch groot. Nadien was het mediterrane dieet heilig.
In PREDIMED werd gekeken naar het effect van olijfolie, noten en weinig vet in de voeding op de ontwikkeling van hartziekten. De uitkomst was onder meer: eet dagelijks een handje noten. En dan liefst walnoten, want die bevatten van alle noten de meeste ALA, de plantaardige vorm van omega-3 vetten. Noten bevatten veel vezels en allerlei micronutriënten en vitaminen, waaronder calcium, kalium, magnesium, koper, ijzer, vitamine E en B1.
“Het eten van ongezouten noten beschermt tegen bepaalde hart- en vaatziekten. Het eten van ongezouten noten verlaagt bovendien het LDL-cholesterol,” aldus het Voedingscentrum. Ongebrand en ongezouten heeft de voorkeur. Op (niet in) gezouten noten zit zout, maar het meeste veeg je er zo af, en gebrande noten kunnen ongezonde verbrandingsproducten bevatten, maar dat is minimaal indien niet te heet gebakken met (arachide)olie.
Zijderoute
De walnootverpakking van de Lidl vermeldt de herkomst van de inhoud niet. Op de zakken van Albert Heijn staat: “De walnoot groeit met name in Frankrijk, India en de VS”. Misschien moet de Keuringsdienst van Waarde eens gaan bellen. De studie Traditions and folks for walnut growing around the silk road uit 2014 vertelt namelijk een ander verhaal. Volgens de auteur Kourosh Vahdati van de universiteit van Teheran komen walnoten oorspronkelijk uit Perzië, het huidige Iran, en wordt nog altijd 71% van de wereldproductie geteeld in de landen van de Zijderoute, de oude handelsroute van Europa naar China.
Misschien vond Albert Heijn het niet zo goed staan op de zak dat walnoten vooral uit China, Iran en Oekraïne komen. Dat zijn respectievelijk de nummer één, drie en zes van de walnoot-producerende landen. Frankrijk en India zijn de nummers tien en elf, India produceert een tiende van Iran. De Verenigde Staten, in het bijzonder Californië, staan op twee, met een vijfde van de productie van China. De Amerikaanse walnotenlobby is heel ijverig en succesvol en stimuleert WC-Eend-studies naar de gezondheidseffecten van walnoten.
De onverzadigde vetten, micronutriënten en vezels uit noten zouden meerdere gezondheidsvoordelen hebben. Het zogeheten lipidenprofiel kan verbeteren: minder LDL en tryglyceriden in het bloed. De glucosehuishouding in de darmen profiteert van voedingsvezels. Magnesium, koper en andere metalen hebben we in piepkleine hoeveelheden nodig, en noten leveren die. Wie met het klimmen der jaren zwaarder wordt, loopt kans op het metabool syndroom, een combinatie van overgewicht, hoge bloeddruk, hoge bloedsuikerspiegel, hoog LDL en laag HDL. Het is het voorstadium van ernstiger klachten, in het bijzonder diabetes type 2, ‘ouderdomssuiker’. Noten hebben de faam die symptomen te bestrijden.
Om te onderzoeken wat de bijdrage van walnoten aan al die aspecten van het metabool syndroom kan zijn, legde een studiegroep van Iraanse, Russische en een enkele Australische onderzoeker het beste onderzoek dat daar naar gedaan is naast elkaar. Hun bevindingen verschenen in het vakblad Pharmacological Research, een Elsevier-uitgave. Hoofdauteur is Seyyed Mostafa Arabi, als voedingskundig onderzoeker verbonden aan de universiteiten van de Iraanse steden Neyshabur en Mashhad.
GRADE
Eerder onderzoek legde verbanden tussen de consumptie van walnoten en gezondheid op basis van diverse statistieken, zoals vragenlijsten over consumptiegedrag. Dergelijk epidemiologisch onderzoek kan geen causaliteit aantonen en wordt mede daarom vaak bekritiseerd. Als de opdrachtgever voor de studie, een branchevereniging bijvoorbeeld, belang heeft bij een gunstige uitkomst, blijken de onderzoeksresultaten vaak heel buigzaam.
De Iraanse onderzoekers gebruikten voor hun meta-analyse alleen RCT’s, gerandomiseerde, gecontroleerde trials. Die gelden als de meest betrouwbare soort onderzoeken en kunnen wel een oorzakelijk verband aantonen tussen de interventie (walnoten eten) en metingen (bloedonderzoek, lichaamskenmerken). Om de kwaliteit van het bewijs te kunnen vaststellen, werd het beoordeeld met de GRADE-methode.
Hartgezondheid
Voor de meta-analyse zijn acht RCT’s bekeken, met 549 proefpersonen die metabool syndroom hadden. In totaal werd naar tien factoren gekeken, cardiometabole en antropomorfische gegevens, dus naar hartgezondheid en lichaamskenmerken. De conclusie: “De huidige meta-analyse liet zien dat walnootconsumptie de TG-niveaus significant verlaagde. We konden echter niet een aanzienlijke invloed van walnootconsumptie op cardiometabole en antropometrische indices ontdekken.”
TG is triglyceride, de vorm waarin vetzuren in het lichaam en in de bloedbaan voorkomen. Een hoge TG wordt in verband gebracht met atherosclerose, aderverkalking. Een hoog TG-niveau is een van de kwalen van het metabool syndroom. Die verlaging zou heel goed het effect van de omega-3 kunnen zijn.
Niet-significant
Voor de andere kenmerken - bloeddruk, lichaamsgewicht, glycemische controle, cholesterolprofiel - werd geen verbetering gevonden. De metingen van de onderzochte RCT’s gaven bij verschillende doses en duur van de trials wel veranderingen te zien, maar die werden als niet-significant gewaardeerd, hetgeen inhoudt dat het geen noemenswaardige invloed heeft op de verbetering van de gezondheid. En dat om die reden de consumptie van walnoten dus niet aangeraden hoeft te worden.
De vraag is of de Branchevereniging van Iraanse Walnootproducenten – als die bestaat - te spreken zou zijn over deze minimalistische uitkomst. Maar de Iraanse walnootbranche profiteert ondertussen vrolijk mee van de notenhype. De plaats van noten in het mediterrane dieet is die van een snack. En noten zijn nog altijd te verkiezen boven Ringlings.
Dit artikel afdrukken
PREDIMED
Waar komt die notenrage ineens vandaan? Het is zeker voor een deel de schuld van de PREDIMED-studie. Die grote gecontroleerde trial met ruim 7.000 Spanjaarden met risico op hartklachten wordt gezien als een van de beste studies naar het oorzakelijk verband tussen voeding en cardiovasculaire aandoeningen. Hoewel er flinke kritiek kwam en de studie is ingetrokken als RCT, was de invloed toch groot. Nadien was het mediterrane dieet heilig.
In PREDIMED werd gekeken naar het effect van olijfolie, noten en weinig vet in de voeding op de ontwikkeling van hartziekten. De uitkomst was onder meer: eet dagelijks een handje noten. En dan liefst walnoten, want die bevatten van alle noten de meeste ALA, de plantaardige vorm van omega-3 vetten. Noten bevatten veel vezels en allerlei micronutriënten en vitaminen, waaronder calcium, kalium, magnesium, koper, ijzer, vitamine E en B1.
“Het eten van ongezouten noten beschermt tegen bepaalde hart- en vaatziekten. Het eten van ongezouten noten verlaagt bovendien het LDL-cholesterol,” aldus het Voedingscentrum. Ongebrand en ongezouten heeft de voorkeur. Op (niet in) gezouten noten zit zout, maar het meeste veeg je er zo af, en gebrande noten kunnen ongezonde verbrandingsproducten bevatten, maar dat is minimaal indien niet te heet gebakken met (arachide)olie.
Zijderoute
De walnootverpakking van de Lidl vermeldt de herkomst van de inhoud niet. Op de zakken van Albert Heijn staat: “De walnoot groeit met name in Frankrijk, India en de VS”. Misschien moet de Keuringsdienst van Waarde eens gaan bellen. De studie Traditions and folks for walnut growing around the silk road uit 2014 vertelt namelijk een ander verhaal. Volgens de auteur Kourosh Vahdati van de universiteit van Teheran komen walnoten oorspronkelijk uit Perzië, het huidige Iran, en wordt nog altijd 71% van de wereldproductie geteeld in de landen van de Zijderoute, de oude handelsroute van Europa naar China.
Misschien vond Albert Heijn het niet zo goed staan op de zak dat walnoten vooral uit China, Iran en Oekraïne komen. Dat zijn respectievelijk de nummer één, drie en zes van de walnoot-producerende landen. Frankrijk en India zijn de nummers tien en elf, India produceert een tiende van Iran. De Verenigde Staten, in het bijzonder Californië, staan op twee, met een vijfde van de productie van China. De Amerikaanse walnotenlobby is heel ijverig en succesvol en stimuleert WC-Eend-studies naar de gezondheidseffecten van walnoten.
De RCT’s gaven bij verschillende doses en duur van de trials wel veranderingen te zien, maar die werden als niet-significant gewaardeerd, hetgeen inhoudt dat het geen noemenswaardige invloed heeft op de verbetering van de gezondheid. Om die reden hoeft de consumptie van walnoten dus niet aangeraden te wordenLipidenprofiel
De onverzadigde vetten, micronutriënten en vezels uit noten zouden meerdere gezondheidsvoordelen hebben. Het zogeheten lipidenprofiel kan verbeteren: minder LDL en tryglyceriden in het bloed. De glucosehuishouding in de darmen profiteert van voedingsvezels. Magnesium, koper en andere metalen hebben we in piepkleine hoeveelheden nodig, en noten leveren die. Wie met het klimmen der jaren zwaarder wordt, loopt kans op het metabool syndroom, een combinatie van overgewicht, hoge bloeddruk, hoge bloedsuikerspiegel, hoog LDL en laag HDL. Het is het voorstadium van ernstiger klachten, in het bijzonder diabetes type 2, ‘ouderdomssuiker’. Noten hebben de faam die symptomen te bestrijden.
Om te onderzoeken wat de bijdrage van walnoten aan al die aspecten van het metabool syndroom kan zijn, legde een studiegroep van Iraanse, Russische en een enkele Australische onderzoeker het beste onderzoek dat daar naar gedaan is naast elkaar. Hun bevindingen verschenen in het vakblad Pharmacological Research, een Elsevier-uitgave. Hoofdauteur is Seyyed Mostafa Arabi, als voedingskundig onderzoeker verbonden aan de universiteiten van de Iraanse steden Neyshabur en Mashhad.
GRADE
Eerder onderzoek legde verbanden tussen de consumptie van walnoten en gezondheid op basis van diverse statistieken, zoals vragenlijsten over consumptiegedrag. Dergelijk epidemiologisch onderzoek kan geen causaliteit aantonen en wordt mede daarom vaak bekritiseerd. Als de opdrachtgever voor de studie, een branchevereniging bijvoorbeeld, belang heeft bij een gunstige uitkomst, blijken de onderzoeksresultaten vaak heel buigzaam.
De Iraanse onderzoekers gebruikten voor hun meta-analyse alleen RCT’s, gerandomiseerde, gecontroleerde trials. Die gelden als de meest betrouwbare soort onderzoeken en kunnen wel een oorzakelijk verband aantonen tussen de interventie (walnoten eten) en metingen (bloedonderzoek, lichaamskenmerken). Om de kwaliteit van het bewijs te kunnen vaststellen, werd het beoordeeld met de GRADE-methode.
Hartgezondheid
Voor de meta-analyse zijn acht RCT’s bekeken, met 549 proefpersonen die metabool syndroom hadden. In totaal werd naar tien factoren gekeken, cardiometabole en antropomorfische gegevens, dus naar hartgezondheid en lichaamskenmerken. De conclusie: “De huidige meta-analyse liet zien dat walnootconsumptie de TG-niveaus significant verlaagde. We konden echter niet een aanzienlijke invloed van walnootconsumptie op cardiometabole en antropometrische indices ontdekken.”
TG is triglyceride, de vorm waarin vetzuren in het lichaam en in de bloedbaan voorkomen. Een hoge TG wordt in verband gebracht met atherosclerose, aderverkalking. Een hoog TG-niveau is een van de kwalen van het metabool syndroom. Die verlaging zou heel goed het effect van de omega-3 kunnen zijn.
Niet-significant
Voor de andere kenmerken - bloeddruk, lichaamsgewicht, glycemische controle, cholesterolprofiel - werd geen verbetering gevonden. De metingen van de onderzochte RCT’s gaven bij verschillende doses en duur van de trials wel veranderingen te zien, maar die werden als niet-significant gewaardeerd, hetgeen inhoudt dat het geen noemenswaardige invloed heeft op de verbetering van de gezondheid. En dat om die reden de consumptie van walnoten dus niet aangeraden hoeft te worden.
De vraag is of de Branchevereniging van Iraanse Walnootproducenten – als die bestaat - te spreken zou zijn over deze minimalistische uitkomst. Maar de Iraanse walnootbranche profiteert ondertussen vrolijk mee van de notenhype. De plaats van noten in het mediterrane dieet is die van een snack. En noten zijn nog altijd te verkiezen boven Ringlings.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#1 , Een notenallergie overruled natuurlijk alle gezondheidsvoordelen.
#2 , Dat amandelonderzoek waar Dick naar verwijst is volkomen onzin natuurlijk. Wie eet er vijf maanden lang twee keer zoveel amandelen als er van gemengde noten wordt aanbevolen? Nog een wonder dat niet iedereen dood is, want ze waren al ziek: voorstadium diabetes = metabool syndroom? En dan maakt het ook echt niet uit of je 's ochtends, 's middags of 's avonds die berg amandelen eet, qua eetmoment. En de link werkt niet trouwens.
Dit lees ik in de abstract: "The effects on glucose metabolism could only partly be explained by the observed weight gain as the almond effect remained after correcting for BMI changes." Wat staat hier? Niet dat het effect op het glucose metabolisme door de amandelen komt in ieder geval.
Toeval Ilia, vandaag op Foodlog: het eerste onderzoek over een handje noten dat negatieve effecten ziet bij mensen in het voorstadium van diabetes. Zowel op hun gewicht als hun suikerspiegel.
Wij hebben walnoten op eigen erf en dus was het heel gemakkelijk om er elke dag een paar te kraken, dit voedingsadvies indachtig. Toen ontwikkelde ik een allergie, met darmklachten. Teveel walnoten eten kan dus ook, en ik blijf er nu dus vanaf.