De prijzen van veevoer stijgen maar de prijs die de boer voor zijn beesten krijgt, daalt steeds verder. Dat klinkt als het scenario van een markt die aan een correctie toe is. We vroegen wat rond en ontdekten dat in de rest van de wereld de prijzen voor rundvlees structureel stijgen. Wat is er aan de hand?

Boerderij schreef eerder deze week:

In de Ierse hoofdstad Dublin hebben boze boeren inmiddels gedemonstreerd voor het ministerie van landbouw, in Engeland kondigt het betrokken ministerie een 'rondetafeloverleg' aan en in Frankrijk dreigen rundveehouders met demonstraties bij de supermarkten.
Volgens de Irish Farmers Association brengt rundvee daar momenteel 15 tot 20 procent minder op dan een jaar geleden, wat de sector als geheel dit jaar zeker 370 miljoen kan gaan kosten. In Frankrijk is de prijs in een jaar gedaald met gemiddeld 10 procent ofwel 40 cent per kilo geslacht gewicht terwijl de kosten juist zijn gestegen.


Wie Boerderij leest en weet dat de prijzen elders in de wereld stijgen, blijft zitten met een raadsel. Hoe kan rundvlees nou tegelijk duur en goedkoop zijn? We zochten het uit.

Misverstand
Boeren in Frankrijk en Engeland vinden dat producenten en distributeurs te weinig betalen voor hun beesten zodat zij in problemen komen. Dat is echter een misverstand, want vlees is een wereldwijde markt waarop de prijzen door vraag en aanbod en niet door de producenten of distributeurs en andere verkopers worden bepaald. Toch is er iets vreemds aan de hand. Terwijl rundvlees in de rest van de wereld steeds duurder wordt, wordt het in Europa goedkoper.

’Trimmings’
We belden met een grote verwerker in het zuiden van Europa. "De situatie is zo dat hele vleesdelen niet echt goedkoper zijn geworden, maar trimmings* wel. Dat heeft er mee te maken dat bedrijven willen weten wat ze kopen, ze kopen hele voorvoeten die in gehakt worden verwerkt zodat ze zeker weten dat er niets doorheen gemengd kan zijn. Als je trimmings koopt, weet je namelijk nooit precies wat je koopt. Ik ken veel bedrijven in Europa die grote voorraden trimmings hebben en begonnen zijn te dumpen. Zo kom je niet meer uit de vierkantsverwaarding** van het dier. Dat heeft consequenties voor de prijs die we de boer kunnen betalen."

Effect nasleep paardenvleesaffaire ongekend
Ons contact vertelt verder: “voorts zien we een significante afname in de consumptie van gehakt rundvlees in maaltijden en andere samengestelde producten. Om het simpel te zeggen: alle gehakte vleessoorten zijn 100% verdacht voor niet-EU handelaren. De paardenvleesaffaire zorgt voor een nasleep die tot een werkelijk ongekende schade in de Europese rundvleessector heeft geleid. Samen met een ruime aanvoer van levende dieren door boeren die hun veestapels inkrimpen, zorgt dat alles bij elkaar opgeteld voor zware prijsdruk. Het is eigenlijk de omgekeerde wereld. Wij weten ook wel dat de productiekosten van een rund hoger liggen. Maar de markt is nu eenmaal de markt die ondanks een grote vraag naar rundvlees, geen Europees vlees wil en zeker geen Europese trimmings die aan de straatstenen niet kwijt te raken zijn. Dat verlies moet uit de lengte of de breedte komen, want de koelhuizen liggen al vol. Dat zorgt voor een andere houding onder de financiers van de sector. De banken willen in deze situatie liever cashflow dan voorraadfinanciering. Bedrijven zien zich dan ook gedwongen om trimmings te dumpen in een markt waar al te weinig kopers zijn. Dat is het gevolg van het paniekachtige gedrag van de banken, die daardoor vervolgens riskeren flinke stukken van de Europese rundvleessector en verwerkende keten onderuit te trekken."

Vraag en aanbod houden geen tred
In de zich snel ontwikkelende nieuwe economieën stijgt de vleesconsumptie per hoofd van de bevolking. Om aan de vraag te voldoen moeten ze doorgaans importeren. China verviervoudigde zijn import van rundvlees in 2013 ten opzichte van 2012. Uiteindelijk importeerde het land meer dan 300.000 ton per jaar. Ook in Turkije liepen de importen in 2012 zodanig op dat de Turkse overheid importheffingen instelde. Meer dan 400.000 runderen werden vanuit Uruguay geïmporteerd in 1 jaar, dat is 5% van de totale kudde van Uruguay. Natuurlijk proberen importerende landen hun eigen productie op gang te brengen, maar rundvlees produceren vergt een lange adem omdat het opbouwen van een veestapel vele jaren duurt. De nieuwe economieën groeien harder dan het aanbod dat kan worden gerealiseerd. Daardoor houdt het aanbod geen tred met de vraag en moeten die landen wel tot import overgaan. Dat zorgt voor snel stijgende prijzen op de internationale markten.

Elders: van lage naar blijvend hoge prijzen
Aanvankelijk was de situatie in bijvoorbeeld de VS net zo grimmig als in Europa. De productiekosten van rundvlees stegen, terwijl de opbrengsten in het beste geval gelijk bleven. Het gevolg was meer slachtingen en een lagere productie van levende dieren. Door het hogere aanbod van slachtvee bleven aanvankelijk de vleesprijzen onder controle, maar toen het effect van een dalende kalverproductie in 2012 duidelijk werd, veranderde die situatie. Er ontstond weer schaarste en de prijzen gingen stijgen. Afgelopen winter lagen de prijzen op het hoogste niveau sinds de Mercantile Exchange Market in Chicago begon met het verhandelen van rundvee in 1964.

China laat eenzelfde beeld zien. De rundveestapel daalde tussen 2004 en 2012 met meer dan 10% maar de vraag steeg. Boeren kozen voor meer lucratieve vormen van productie op hun land. Vrijwel de complete Argentijnse rundvleesexport verdween door omschakeling naar de veel lucratievere sojateelt. Hetzelfde gebeurt in Brazilië en Uruguay.

Kuddes van vleeskoeien wereldwijd dalen in omvang. In Amerika lijkt nu de grens bereikt met 90 miljoen stuks, een aantal dat we sinds de vijftiger jaren van de vorige eeuw niet zo laag hebben gezien. In de negentiger jaren liepen er nog zo'n 130 miljoen koeien en kalveren rond in de USA. Voor 2014 wordt een vermindering van de rundvleesproductie verwacht van 5,5%. Onder invloed van hoge exportvraag (goedkope dollar) en droogtes in 2010, 2012 en 2013 werden veel moederdieren geslacht met als gevolg dat de kalverproductie stagneerde, in 2012 met maar liefst 7%. Met uitzondering van Brazilië, zal de wereldwijde daling nog verder doorzetten. Fors overaanbod wordt omgezet in een flink onderaanbod waar uitstekend aan te verdienen valt.

De negatieve ontwikkeling keert zich dan ook volledig om. In plaats van een dalende productie door een slechte prijs herstelt zich de prijs uitstekend door een structureel lager aanbod van levende dieren. Natuurlijk zal de productie in die omstandigheden weer gaan stijgen, maar de prijs zal hoog blijven omdat de productie de vraagstijging niet meer kan bijhouden.

Dat effect laat zich inmiddels voelen. In China werd rundvlees in de afgelopen 10 jaar vijf keer zo duur, in de USA verdrievoudigden retailprijzen. “En het einde is beslist nog niet in zicht”, zegt ons Zuid-Europese contact. Voor China wordt een verdere snelle stijging van de import verwacht, maar ook andere Aziatische landen importeren veel rundvlees vanuit Noord- en Zuid- Amerika.

Waardeloze voorraad
Ons contact zegt: “In een wereldmarkt waar de duurste vleessoort weer echt duur aan het worden is dumpt Europa rundvlees onder kostprijs om van zijn voorraden af te komen.” Waar Europa decennialang leidend was in de prijsvorming van rundvlees is het nu het goedkope putje van de wereld geworden. Waarom? “Niemand wil dat vlees nog omdat er misschien wel paardenvlees in zit, terwijl het kwalitatief ook al niet van de bovenste plank is. Het imago van Europa heeft een forse deuk opgelopen. Met een lage dollar, topkwaliteit vlees en een hun heel efficiënte verwerkende industrie zijn de landen in Noord- en Zuid-Amerika ons links en rechts gepasseerd. Ze bedienen de wereld met steeds duurder wordend goed en betrouwbaar 100% rundvlees, de trimmings inbegrepen.”

Daarom dus is Europa aangewezen op het dumpen van voorraad onder de prijs. Pas als die weg is, is ons vlees weer wat waard. De internationale vleeswereld geeft geen cent voor de integriteit van stickers en stempels die zeggen ‘100% rundvlees’ uit de EU.

De Franse en Engelse boeren zijn boos op de supermarkten, maar eigenlijk moeten ze boos zijn op de paardenvleesfraudeurs en het systeem dat hen de ruimte gaf. Onderwijl gaat de sector naar de haaien. Ook die trend zich zal ooit weer keren. Volgens de logica die uit het bovenstaande blijkt, zal rundvlees ook hier stervensduur worden, terwijl we het nu voor bijna niets kunnen kopen. Ons contact zegt nog iets over de banken die nu bedrijven met te weinig omzet en te grote vleesvoorraden dumpen: "Dat gaat niet heel lang meer duren. Wij zijn ervan overtuigd dat op afzienbare termijn de markt zal herstellen en prijzen sterk zullen stijgen. Weliswaar is er vee genoeg in zuid-Europa, maar de internationale vraag blijft trekken en wel zodanig dat de vraag het aanbod zal overtreffen." Met andere woorden: niet-Europese landen zullen meer betalen voor vlees dan Europa zodat de spoeling hier dun wordt ondanks de aantallen beesten die we hier groot laat worden. Het is niet ondenkbaar dat we die hier nog wel zien, maar nauwelijks meer zullen kunnen eten.

Wie een beetje paardengehakt door zijn rund niet erg vindt, doet er verstandig aan een flinke vriezer te kopen en een dito voorraad aan te leggen. Nu kan het nog.

* trimmings: de zogenaamde 'snippers' waar gehakt van wordt gemaakt
** vierkantsverwaarding: het maken van een goede marge op het gehele dier door zowel de courante als de incourante delen een functie te geven in producten en markten die geld oplevert


Fotocredits: Os parentes, uitsnede, Eduardo Amorim
Dit artikel afdrukken