Waarom gewone mannen nog steeds van vlees houden

Mannen eten echt meer vlees. Uit de meest recente voedselconsumptiepeiling blijkt dat mannen meer vlees consumeren (104 g/dag) dan vrouwen (71 g/dag). Bovendien eten vrouwen vaker vegetarisch (32%) dan mannen (23%). Het stereotype dat mannen meer vlees eten is geen flauwekul.

Gender
Hans Dagevos werkt als consumptie-socioloog bij Wageningen Economic Research. Hij doet onderzoek op het gebied van vleesconsumptie, flexitarisme en vegetarisme. Dagevos beaamt het algemene beeld. “In veel studies vinden we dat mannen meer vlees eten dan vrouwen en in vergelijking met vrouwen meer gehecht zijn aan het eten van vlees waardoor ze minder bereid zijn vlees te minderen.” Tegelijkertijd is het beeld genuanceerder. “We moeten het eigenlijk niet hebben over geslachtsverschillen tussen mannen en vrouwen, maar over gender. Over mannelijkheid en vrouwelijkheid en hoe personen zich daartoe verhouden", zegt Dagevos. “Onderzoek laat zien dat er mannen zijn die een minder traditioneel beeld hebben van masculiniteit. Ze hechten bijvoorbeeld meer aan de zorg voor anderen of zijn minder carrièregedreven. Zulke mannen, met een meer moderne visie op mannelijkheid, hechten minder waarde aan het eten van vlees. Aan de andere kant van het spectrum zie je het omgekeerde: traditionele conservatieve vrouwen hechten juist wel veel waarde aan vlees.

Beelden van vlees
Dat veel mensen graag vlees blijven eten, komt ook omdat vlees sterke troeven heeft. “Het sterke imago van vlees wordt om te beginnen ondersteund door de bouwstoffen die vlees bevat. Vlees heeft een hoge nutritionele waarde en wordt daarom geassocieerd met gezond. Vlees belooft dat je in een goede conditie blijft. Daar komt bij dat vlees wordt geassocieerd met lekker en luxe. Zulke associaties worden levend gehouden door marketing en de heersende eetcultuur.” Zowel mannen als vrouwen zijn gevoelig voor die boodschap. Dat laat niet alleen de hoge vleesconsumptie in de Westerse wereld zien maar ook de tendens in snelgroeiende economieën in Azië en Afrika, waar naarmate het inkomen toeneemt, de vraag naar vlees stijgt.

Andere verklaringen voor de populariteit van vlees onder mannen grijpen terug op de rol van mannen toen mensen nog jagers en verzamelaars waren. Mannen gingen op jacht en brachten het vlees thuis. Dat zou een oercultureel reliek of misschien wel antropologisch gegeven zijn. Dagevos vindt die gedachte vergezocht. “Over het algemeen aten jagers en verzamelaars maar weinig vlees. Veel vlees eten is in feite iets van de laatste halve eeuw. Toch versterkt die verwijzing naar prehistorische tijden wellicht het ‘stoere beeld’ van barbecue-ende mannen met een leren schort voorgebonden achter een vlammend vuur waarboven het vlees hangt te braden.”


Documentaires als ‘The Game Changers’ veranderen het beeld en trappen een tegenbeweging af

Vlees eten is ook iets sociaals. Mensen worden beïnvloed door de mensen met wie ze eten. “Ook je omgeving beïnvloedt je kijk op vlees eten. In bepaalde vriendengroepen is het bijvoorbeeld heel gek als je geen hamburger eet.” Maar ook hier is nuance op zijn plek, vindt Dagevos: "Wij hebben bijvoorbeeld een studie gedaan onder studentenhuizen waar mensen met verschillende eetstijlen samenwonen. We troffen daar opvallend veel tolerantie aan tussen vleeseters en vegetariërs.”


Tegenbeweging
Documentaires als ‘The Game Changers’ veranderen het beeld en trappen een tegenbeweging af. Topsporters laten zien dat ze ook met een vegetarisch of zelfs veganistisch dieet goed kunnen presteren. In dat nieuwe licht ontwikkelt een plantaardig dieet zich zelfs tot een nieuw soort mannelijkheid met een belofte van kracht en fitheid. De topsporters laten hun mannelijkheid zien niet via wat ze eten maar via hun discipline en vastberadenheid om te willen winnen. “Je ziet ook", zegt Dagevos, "dat wanneer mannen plantaardig eten vanwege hun gezondheid, dat over het algemeen meer geaccepteerd wordt dan wanneer mannen plantaardig eten vanwege dierenleed of milieu."



Acceptatie
Acceptatie is cruciaal. Steevast loopt een discussie over wel of niet plantaardig eten uit op verhitte discussies. Dat zie je ook op Foodlog en nog meer op de sociale media van Foodlog. “Vanwege de associatie tussen mannelijkheid en vlees voelen mannen zich soms in hun eer aangetast als iemand hen zegt dat ze best een keertje vegetarisch kunnen eten. Daarnaast krijgen ze het gevoel dat hun keuzevrijheid wordt aangetast en dat ze betutteld worden. Dat provoceert hen”, vertelt Dagevos.

Aan de flink rechtse kant van het politieke spectrum op sociale media ontstond de term soy boy voor mannen die geen vlees eten. De Urban Dictionary definieert de term soy boy als straattaal voor mannen die alle noodzakelijke mannelijke kwaliteiten missen omdat ze soja eten. In soja zit oestrogeen; mannen die sojaproducten eten, zouden ‘vervrouwelijken’.


Ja dus. De link tussen mannen en vlees is nog springlevend, maar beweegt mee met de houding ten opzichte van gender

Waarom die felheid en ruziënde toon als het over wel of geen vlees gaat? “Dat komt doordat vlees hoog in de hiërarchie staat. Verschillende studies hebben aangetoond dat mensen dierlijke producten hoog ranken ten opzichte van andere etenswaren en daar dus veel waarde aan hechten.” De discussie over het consuminderen van dierlijke producten spitst zich tot nu toe minder toe op zuivel. “Maar als de discussie over bijvoorbeeld kaas loskomt, dan moet je niet verbaasd zijn dat dan ook over zuivel de gemoederen verhitten”, voorspelt Dagevos.



Acceptatie is ook afhankelijk van degene die je aanspreekt en de houding van die persoon. Anonieme mensen kregen het hard om de oren. Op een goede vriend of vriendin die 'over blijkt te zijn gelopen' reageren we doorgaans subtieler. Dagevos: “Het gaat ook om de houding van de persoon die het bericht verkondigt. Als een vegetariër het prima vindt dat een andere persoon wel vlees eet, voelt de vleeseter zich minder aangevallen. Zowel vegetariërs als producenten van vleesvervangers bedienen zich dan ook vooral van verleidingsstrategieën. Ze laten je zien én proeven dat vleesloos eten hartstikke lekker kan zijn.”


Werken voor je imago
Ja dus. De link tussen mannen en vlees is nog springlevend, maar beweegt mee met de houding ten opzichte van gender. Je kracht als man kan ook schuilen in discipline en willen winnen. Dat kost meer moeite dan vlees eten en bedreigt de identiteit van de traditionele vleesetende man. De nieuwe man lijkt te moeten werken voor zijn imago. Als dat klopt, zijn vleeseters straks de pussies.