Er is geen wetenschappelijk zuivere discussie meer over risico's. Dat constateerde afgelopen weekend Maarten Keulemans in de Volkskrant rond de controverse over bestrijdingsmiddel glyfosaat. Als risicoloosheid niet bestaat en we dat feit niet langer onder het tapijt vegen, hoe moeten we dan omgaan met mogelijke risico's? Voedselveiligheidsexpert Simone Hertzberger geeft een antwoord op die ingewikkelde vraag.
In een Amerikaanse publicatie keken deelnemers van een werkgroep over het voorzorgsprincipe naar de invloed van het voorzorgsprincipe op het voeden van de huidige en toekomstige generaties.
Zij keken naar de geschiedenis van het begrip voorzorgsprincipe en gaven een oordeel over dubbelzinnigheid, willekeur, en vooringenomenheid jegens nieuwe technologieën. Het gaat in deze studie vooral over het voeden van 9 miljard mensen in 2050 en vandaar dat de aandacht vooral uitgaat naar landbouwkundige onderwerpen, zoals het gebruik van bestrijdingsmiddelen, genetische modificatie en doorstralen.
De auteurs propageren absoluut geen roekeloos en nonchalant gedrag, maar vinden dat hun bevindingen uitwijzen dat op velerlei gebieden het voorzorgprincipe meer kwaad dan goed doet. Zij stellen: “het voorzorgsprincipe heeft gefaald als algemene strategie voor risicomanagement en nu is de tijd gekomen om nieuwe paden in te slaan”.
Inspelen op latente angsten
Dit zijn krachtige woorden van de deelnemers aan de werkgroep. Deze deelnemers komen zowel uit universiteiten als van de kant van de overheid in een aantal Amerikaanse staten. De term voorzorgsprincipe gebruikt men ook in Europa vaak ten onrechte voor ‘voorzichtigheid betrachten’. Het principe gaat juist niet over het tegenhouden van veranderingen, maar over hoe te handelen bij wetenschappelijke onzekerheid. Vaak spelen mensen, individueel of georganiseerd, in op latente angsten die bij velen leven en doen dan een beroep op het voorzorgsprincipe. Door goedgekeurde additieven toch als gevaarlijk af te schilderen (wetenschap biedt immers nooit 100% garanties), probeert men overheden of bedrijven te bewegen deze stoffen toch maar te verbieden of niet te gebruiken. Zoetstoffen en conserveermiddelen kunnen als voorbeeld hiertoe dienen, maar ook het al of niet toepassen van genetische modificaties of het doorstralen.
Deze tekst verscheen in 2013 in het tijdschrift VMT Voedselveiligheid.
Wat denkt de organisatie waar jij werkt over het voorzorgsprincipe? In onze cursus Food Interaction bediscussiëren we het onderwerp met filosoof Jan Bransen en toxicoloog Aalt Bast. Welke risico’s moet je als organisatie niet willen nemen en welke risico’s kun je wél nemen?
Dit artikel afdrukken
Zij keken naar de geschiedenis van het begrip voorzorgsprincipe en gaven een oordeel over dubbelzinnigheid, willekeur, en vooringenomenheid jegens nieuwe technologieën. Het gaat in deze studie vooral over het voeden van 9 miljard mensen in 2050 en vandaar dat de aandacht vooral uitgaat naar landbouwkundige onderwerpen, zoals het gebruik van bestrijdingsmiddelen, genetische modificatie en doorstralen.
Het voorzorgsprincipe heeft gefaald als algemene strategie voor risicomanagement en nu is de tijd gekomen om nieuwe paden in te slaanDe auteurs stellen dat het voorzorgprincipe een belangrijke rol heeft gespeeld in aandacht krijgen voor passend risicomanagement. Als het voorzorgsprincipe echter te streng wordt toegepast, remt het innovaties ten nadele van zowel de economie als de humane gezondheid. De deelnemers van de werkgroep, tevens auteurs, geven voorbeelden over het falen van het voorzorgsprincipe in het geloofwaardig en weloverwogen toepassen van risicomanagement. Zij stellen dat het voorzorgsprincipe controversieel is en in de toekomst zal verdwijnen. Zij beoordelen het uitgangspunt van het voorzorgsprincipe als zeer lovenswaardig, maar stellen dat het is verworden tot een onwerkzaam en contraproductief systeem.
De auteurs propageren absoluut geen roekeloos en nonchalant gedrag, maar vinden dat hun bevindingen uitwijzen dat op velerlei gebieden het voorzorgprincipe meer kwaad dan goed doet. Zij stellen: “het voorzorgsprincipe heeft gefaald als algemene strategie voor risicomanagement en nu is de tijd gekomen om nieuwe paden in te slaan”.
Inspelen op latente angsten
Dit zijn krachtige woorden van de deelnemers aan de werkgroep. Deze deelnemers komen zowel uit universiteiten als van de kant van de overheid in een aantal Amerikaanse staten. De term voorzorgsprincipe gebruikt men ook in Europa vaak ten onrechte voor ‘voorzichtigheid betrachten’. Het principe gaat juist niet over het tegenhouden van veranderingen, maar over hoe te handelen bij wetenschappelijke onzekerheid. Vaak spelen mensen, individueel of georganiseerd, in op latente angsten die bij velen leven en doen dan een beroep op het voorzorgsprincipe. Door goedgekeurde additieven toch als gevaarlijk af te schilderen (wetenschap biedt immers nooit 100% garanties), probeert men overheden of bedrijven te bewegen deze stoffen toch maar te verbieden of niet te gebruiken. Zoetstoffen en conserveermiddelen kunnen als voorbeeld hiertoe dienen, maar ook het al of niet toepassen van genetische modificaties of het doorstralen.
Deze tekst verscheen in 2013 in het tijdschrift VMT Voedselveiligheid.
Wat denkt de organisatie waar jij werkt over het voorzorgsprincipe? In onze cursus Food Interaction bediscussiëren we het onderwerp met filosoof Jan Bransen en toxicoloog Aalt Bast. Welke risico’s moet je als organisatie niet willen nemen en welke risico’s kun je wél nemen?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Beste Simone, het is mij als zoon van een kruidenier, een genoegen u een handje te helpen.
Het is inmiddels 53 jaar geleden dat ik op de Shell raffinderij in La Spezia werkte. In deze tijd kregen wij voorlichting over de gezondheidsaspecten van de " Mediterrane leeftwijze ". Het werd mij duidelijk dat de Italianen toen buitengewoon trots waren op deze leefwijze. Ook werd ons uitgelegd dat er een speciale politieeenheid was die er op toezag dat met de productie van extra vergine olijfolie absoluut niet gesjoemeld werd.
Om mijn kennis op het lastige gebied van de humane voeding op peil te houden lees ik de mededelingen van twee Nederlandse tijdschriften, vier Duitse organisaties, één Engelse en nog verschillende Amerikaanse organisaties.
Begin dit jaar stond in het tijdschrift "Stiftung Warentest" de resultaten van een onderzoek naar hoe verontreinigd de door de supermarkten verkochte extra vergine olijfolie wel niet is.
In 5 zeer bekende soorten werden moleculen aangetroffen die ik onmiddelijk herkende als de moleculen die uitsluitend in super bezine (RON 98) aangetroffen kunnen worden.
In de supermarkten van AH staan vele soorten extra vergine olijfolie. Er is er niet één bij waarvan het etiket de karakteritieke componenten vermeld die de consument op het etiket zou verwac hten. De ruimte wordt ingenomen door mededelingen over hoeveel eiwitten, koolhydraten, vezels, suikers en zout er in deze olie aanwezg zijn. Alle waarden, 0. Echter hoeveel squaleen, polyfenolen en vitamine E, allen zeer gezonde verbindingen in olijfolie, staan er niet vermeld.
Begrijpt u nu een beetje waarom consumenten onzeker worden. En dit is niet het enige voorbeeld!
Om het vertrouwen van de consument terug te winnen is er nog zeer veel werk te doen. Allemaal activiteiten die de consument als heel normaal vindt.
"Voedselveiligheidsexpert Simone Hertzberger geeft een antwoord op die ingewikkelde vraag."
Wat is dat antwoord dan? Ik lees alleen dat het voorzorgsprincipe niet (altijd) werkt...
Nog een vraag: er wordt heel vaak (en ook hier) gezegd dat als we dit of dat niet goed doen, we straks de wereldbevolking niet kunnen voeden, of dat de economie nadeel ondervindt. Maar zijn teveel mensen en teveel nadruk op economische groei niet juist de twee zaken waar de aarde aan ten onder gaat? Wat zou er gebeuren als die twee door bepaalde randvoorwaarden niet verder zouden kunnen groeien?
Dennis, Simone geeft het antwoord dat de Amerikanen die ze citeert, geven: mensen moeten met risico durven omgaan. Dat hebben ze altijd gedaan, alleen durven we dat nu niet meer.
Om dat te kunnen moeten we risico weer durven te benoemen. En je hebt gelijk: het moderne leven is een behoorlijk risico. Juist daarom moeten we het benoemen en niet verzanden in dromen aan 'having our cake and eat it'. Dat laatste bestaat nl. niet.
Wat niet in het stuk staat is dit: waar doet de 21e eeuw zijn besluitvorming over de risico's die we (eerst moeten) benoemen en (pas daarna kunnen) aanvaarden?
Simone Hertzberger, mag ik dat zo zeggen?
Dick, wat ik zie staan is tweeledig. Ten eerste de zin: "het voorzorgsprincipe heeft gefaald als algemene strategie voor risicomanagement en nu is de tijd gekomen om nieuwe paden in te slaan". Met andere woorden, er zijn andere manieren van risicomanagement nodig. Daar staat m.i. niet dat we moeten leren "risico weer durven te benoemen", want dat deed het voorzorgsprincipe immers al, alleen kennelijk niet goed genoeg.
Ten tweede lees ik dat het voorzorgsprincipe vaak niet goed wordt begrepen: "De term voorzorgsprincipe gebruikt men ook in Europa vaak ten onrechte voor ‘voorzichtigheid betrachten’." Dat klopt denk ik als een bus, want het principe is juist bedoeld als risicomanagement tool, dus bedoeld om op een gestructureerde wijze risico's te benoemen en ermee om te gaan. Dat kan dan ook betekenen dat er na risicoinventarisatie besloten wordt om een technologie wél in te zetten.
Mijn punt is dus: het voorzorgsprincipe is al een methode "om met risico's om te gaan". Alleen is het volgens de publicatie een methode die dysfunctioneel is en moeten er betere methoden komen. Als dat de constatering is, dan zou ik graag het antwoord willen weten op de vraag uit de intro: hoe we er dan wél mee moeten omgaan. Welke aanpak kan dan volgens Simone Hertzberger beter werken dan het voorzorgsprincipe?
Dennis: Omgaan met de materie vanuit kennis van zaken. Zeg opzettelijk niet met wetenschappelijke kennis. Toelichting, We missen personen die de helicopterview hebben om wetenschappelijke kennis te interpreteren in het complexe gebeuren, en complex is het. En nu boeren bedtijd morgen weer vroeg op.