PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn de beruchte 'forever chemicals', een grote groep chemische stoffen met nuttige eigenschappen om bijvoorbeeld pannen anti-aanbak of kleding waterafstotend te maken. Maar PFAS zijn niet of nauwelijks afbreekbaar in het milieu en vervuilen het drinkwater, de bodem en de lucht. Om die reden kwamen in 2019 in heel Nederland bouwactiviteiten tot stilstand toen de normen voor PFAS in de bodem overschreden bleken te worden. Een tussentijdse versoepeling gaf lucht, maar daarmee is de PFAS-problematiek nog niet uit de wereld.

Tot verbazing van de onderzoekers bleken juist in de 'natuurlijke alternatieven', gemaakt van plantenpulp en riet, de meeste PFAS voor te komen
Dat blijkt uit het onderzoek rapport 'Throwaway packaging, forever chemicals', waar ook de Nederlandse Stichting Tegengif aan meedeed. De organisaties lieten zo'n 100 wegwerpverpakkingen onderzoeken van papier, karton en geperste plantaardige vezels. Een derde blijkt opzettelijk met PFAS te zijn behandeld om ze vet- en waterafstotend te maken. In de overige verpakkingen waren PFAS aanwezig als gevolg van verontreiniging in de productie- en toeleveringsketen.

Tot verbazing van de onderzoekers bleken juist in de 'natuurlijke alternatieven', gemaakt van plantenpulp en riet, de meeste PFAS voor te komen. "De hoogste concentraties PFAS zaten in wegwerpservies en voedselverpakkingen van suikerriet die worden bestempeld als composteerbaar of biologisch afbreekbaar”, zegt Annelies den Boer, voorzitter van Stichting Tegengif in Trouw. En hoewel de wettelijke normen nergens overschreden werden, maken de milieuorganisaties zich toch zorgen. PFAS breken immers niet af. Bovendien zijn er gezondheidsrisico's aan verbonden. "Persistente en toxische chemicaliën die zo risicovol zijn voor de gezondheid en het milieu, horen niet thuis in wegwerpverpakkingen," zegt onderzoeksleider Jitka Strakova van Arnika/International Pollutants Eliminations Network (IPEN).

Dus dringen Tegengif en de Europese partners er op aan dat er een Europees verbod komt op PFAS in voedselcontactmaterialen. En dat kan best. In Denemarken geldt sinds juli 2020 al een dergelijk verbod, dat effectief blijkt. "Onze studie toonde aan dat de zakjes voor Franse frietjes van McDonalds in Denemarken vrij van PFAS zijn, terwijl ze in andere Europese landen wel PFAS bevatten. Dus regelgeving werkt,” aldus Den Boer.
Dit artikel afdrukken