Voedselverspilling is niet alleen een rijkelandenprobleem

In 2019 verdween er wereldwijd maar liefst 931 miljoen ton voedsel in de vuilnisbak, 17% van de totale hoeveelheid voedsel die dat jaar voor consumptie beschikbaar was. Dat blijkt uit de Food Waste Index 2021 van het United Nations Environment Programme (UNEP), dat in kaart brengt hoeveel voedsel wereldwijd weggegooid wordt door huishoudens, winkels en restaurants. Het is de meest uitgebreide gegevensverzameling, analyse en modellering van voedselverspilling tot nu toe, gebaseerd op gegevens uit 54 landen.

Verreweg het grootste deel van de voedselverspilling vindt plaats in huishoudens. Thuis wordt 61% van het beschikbare maar verspilde voedsel weggegooid. De retail blijkt verantwoordelijk voor 13% van die verspilling. De resterende 26% komt op het conto van food services (bedrijfsrestaurants, eten onderweg) volgens deze berekeningen die geen rekening houden met zogeheten post harvest-verliezen bij de boer en in het traject tussen oogst en handel.

Voedselverspilling is geen rijkelanden-issue
De verrassendste conclusie uit het rapport is dat voedselverspilling in alle landen ter wereld speelt, ongeacht het inkomensniveau. "Lange tijd werd verondersteld dat voedselverspilling alleen in ontwikkelde landen een groot probleem was,” zegt Marcus Gover, CEO van het Britse Waste & Resources Action Program (WRAP) dat mede verantwoordelijk is voor het rapport, in Scientias. “Met de publicatie van het Food Waste Index-rapport zien we nu dat dit duidelijk niet zo is.”

Zo bleek dat in lagere-inkomenslanden als Pakistan en Vietnam het gemiddeld aantal kilo's food waste per hoofd van de bevolking 91 kilo bedroeg, terwijl dat in middeninkomenslanden 76 kilo was en in rijke landen als de Verenigde Staten en Ierland 79 kilo. Een mogelijke verklaring is dat de grotere verspilling samenhangt met het feit dat in armere landen meer thuis gekookt wordt. Dat levert meer oneetbaar voedselafval (schillen, botten) op. Ook ontbreken data over voedselverspilling door de retail en foodservices in lage-inkomenslanden.

In lagere-inkomenslanden als Pakistan en Vietnam bedraagt het gemiddeld aantal kilo's voedselverspilling 91 kilo, terwijl dat in middeninkomenslanden 76 kilo is en in rijke landen als de Verenigde Staten en Ierland 79 kilo

In de Verenigde Staten, een land waar wel data beschikbaar zijn, komt de voedselverspilling neer op 59 kilo per persoon, een stuk lager dan het mondiale gemiddelde van 74 kilo. Maar de voedselverspilling in de foodservice-sector in de VS komt uit op 64 kilo per persoon, het dubbele van het mondiale gemiddelde van 32 kilo. Volgens de onderzoekers is dit toe te schrijven aan de Amerikaanse gewoonte om veel buiten de deur te eten, aldus Deutsche Welle.

Van schatting naar meten
De Food Waste Index is geschreven om Sustainable Development Goal 12 van de Verenigde Naties te toetsen. In die doelstelling is opgenomen dat in 2030 de voedselverspilling wereldwijd gehalveerd moet zijn. Dan moet je wel weten over hoeveel je het hebt, want tot op heden werd er uitgegaan van schattingen. Een derde, 1,2 miljard ton, van al het geproduceerde voedsel zou verloren gaan. Nu staat daar de berekening van UNEP tegenover: 931 miljoen ton. Valt dat mee? Nee, want UNEP heeft alleen gekeken naar voedsel dat weggegooid wordt. Food waste dus. En dat is nog altijd wat anders dan voedselverlies (food loss): het voedsel dat verloren gaat tijdens de productie, opslag of verwerking en dus nooit voor de consument beschikbaar komt. Op basis van literatuuronderzoek schat Dr. Ikechi Agbugba dat in Afrika zo'n 20-40% van die primaire voedselstroom verloren gaat.

Maar zelfs zonder de verspilling op het veld en in het traject tussen veld en handel mee te rekenen, heeft voedselverspilling aanzienlijke ecologische, sociale en economische gevolgen. Zo leidt voedsel dat weggegooid wordt en op stortplaatsen terecht komt tot 8 à 10% van de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd zonder buiken gevuld te hebben. Die boodschap wil UNEP dan ook luid en duidelijk overbrengen: het is beter voor het milieu en klimaat als weggegooid eten niet naar de stort gaat, maar bijvoorbeeld wordt gecomposteerd of verwerkt tot diervoer.

"Als we klimaatverandering, verlies van natuur en biodiversiteit, vervuiling en afval serieus willen aanpakken, moeten bedrijven, regeringen en burgers over de hele wereld hun steentje bijdragen om voedselverspilling tegen te gaan", zegt UNEP-directeur Inger Andersen dan ook in The Guardian, bij de presentatie van deze eerste Food Waste Index. De volgende staat voor eind 2022 op de planning.