Keerden voedselbonnen het tij van de obesitastrend bij Amerikaanse kleuters?

In 2011 zijn de obesitascijfers voor kleuters in 19 Amerikaanse staten voor het eerst in decennia gedaald. Dat blijkt uit een rapport van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Bij het onderzoek waren 12 miljoen kinderen in 40 Amerikaanse staten betrokken. Eind vorig jaar meldde CDC al dat het obesitascijfer bij arme kleuters op nationaal niveau met 1,8% was gedaald. Van de 2 tot 5-jarige kinderen in de VS is één op de 8 obees. Kinderen uit minderheden zijn vaker obees dan blanke kinderen: is gemiddeld 12% van de Amerikaanse kleuters te zwaar, bij Afro-Amerikaanse kleuters is dat 19% en bij Hispanics 16%.

W.I.C.
Als redenen voor de trendbreuk noemt CDC een veranderd beleid in het 'Women, Infants and Children' programma, meer vrouwen die borstvoeding geven en initiatieven zoals Michelle Obama's 'Let's Move'.

In The New Yorker wordt dieper ingegaan op het nationale 'Woman, Infants and Children' programma (W.I.C.). W.I.C. heet voluit the Supplemental Nutritional Program for Women, Infants, and Children. De helft van de Amerikaanse babies, een kwart van de kinderen onder de 5 jaar en 26 procent van alle jonge moeders blijken gebruik te maken van dit programma. Met W.I.C.-bonnen kunnen in winkels die ze accepteren levensmiddelen worden gekocht. In 2009 voerde de regering een wijziging door in welke producten met W.I.C.-bonnen gekocht konden worden: er vond een verschuiving plaats naar gezondere voedingsmiddelen (vers, diepvries en blik groenten en fruit, volkorenbrood en ontbijtgranen, halfvolle melk) ten koste van minder gezonde: gezoete sappen, niet-volkoren ontbijtgranen en brood). Dit blijkt een grote impact gehad te hebben - door de enorme aantallen moeders en jonge kinderen die van het programma gebruik maken.

Het aanbod 'ververste'
De meeste W.I.C.-gezinnen wonen in arme buurten waar het winkelaanbod beperkt is. Vaak hebben ze ook geen eigen vervoer en zijn ze aangewezen op het beperkte aanbod bij het benzinestation of kleine buurtwinkeltjes waar met name chips en frisdrank over de toonbank gaan en maar weinig verse groenten. Des te opvallender, constateerde een onderzoeksteam van Yale's obesitasinstituut Rudd Center, dat juist deze winkels erin geslaagd zijn de afgelopen jaren een plekje in te ruimen voor halfvolle melk, verse groenten en volkorenbrood. Ze bleken daarmee namelijk in een voorheen onvervuld gebleven klantvraag te kunnen voorzien. Zelfs andere winkels in de buurt, die geen W.I.C.-bonnen accepteerden, hebben hun aanbod in de gezondere richting aangepast. Doordat ze met zovelen zijn, oefenen de W.I.C.-gebruikers dus reële invloed uit. Zij zijn de afgelopen jaren gezonder gaan eten, met als waarschijnlijk gevolg de trendbreuk in de obesitascijfers. Want vergeet niet: voor een klein kind, dat kleine porties eet, maakt het meteen veel uit als je minder gezoet sap drinkt.

SNAP
Het succes van W.I.C. doet wetenschappers en voedingsdeskundigen pleiten voor het via-bonnen-gezonder-eten-promoten uit te breiden naar het nationale voedselbonnenprogramma (SNAP). Daarmee kunnen mensen uit lagere inkomensklassen levensmiddelen kopen. In vele gevallen blijken zij hun bonnen te besteden aan frisdrank, snacks en kant-en-klaar gemakseten. De voedingsindustrie verzet zich dan ook al bij voorbaat tegen een aanpassing in de SNAP-systematiek.

'Nudgen'
Maar, als de obesitastrendbreuk daadwerkelijk op het conto geschreven kan worden van de gezondere invulling van W.I.C. (en de reactie van winkels daarop), staat er nu wel een deur op een kier. De overheid kan de gezondheid van haar burgers 'nudgen' door invloed uit te oefenen op wat ze aan eten kopen. CDC waagt zich daar vooralsnog niet aan en houdt het bij een aantal bewezen aanbevelingen om bovenmatige gewichtstoename te voorkomen: laat kinderen minder sap drinken en minder TV kijken of computerspelletjes doen. Laat ze meer buitenactiviteiten ondernemen en heel fruit eten.

Zou de trendbreuk daarmee verder doorzetten?

De Republikeinen blijken juist in te zetten op afschaffing van de voedselbonnen waarmee president Barack Obama juist zowel zijn boeren als zijn minder fortuinlijke burgers wil ondersteunen. Met enig succes, zo lijkt het.

Fotocredits: 'Growing Healthy', uitsnede, Joe