Weg van marketing en politiek
Verder vindt Katan dat de voedingswetenschap niet moet meewerken aan marketing van bedrijven. De voedingsmiddelenindustrie, zegt Katan, ‘maakt gebruik van de situatie’ om geld te verdienen. De zoektocht naar een verklaring voor obesitas zou een goed voorbeeld zijn. Grote porties lekker smakende en goedkope dikmakers zijn het evidente probleem. De voedingsmiddelenindustrie doet net of zulke ongezonde producten gezond zijn door er claims als ‘meer vitamine C’ en ‘rijk aan calcium’ op te zetten. Maar wie dikmakende producten vaak en in grote hoeveelheden eet, wordt domweg te dik. Daar hoeft geen onderzoek naar gedaan te worden. Dat is een gevolg van aanbod dat overal en altijd heel betaalbaar aantrekkelijk ligt te zijn en onzichtbaar 'koop me' schreeuwt.
Voor Katan is het dan ook duidelijk: obesitas is geen voedingswetenschappelijk probleem, maar een aanbodvraagstuk waar de politiek zich mee bezig moet houden.
Je moet kunnen meten
Hij toonde zich ook geen fan van voedingspatronen, terwijl die toch in de jongste adviezen van de Gezondheidsraad een plek hebben gevonden. Een Mediterraan dieet, om maar een voorbeeld te noemen, kun je niet terug brengen naar iets meetbaars omdat je nooit weet wat je meet; het bestaat immers uit vele ingrediënten die bestaan uit vele stofjes. Dat betekent dat studies naar voedingspatroon altijd iets essentieels kunnen missen. Nobelprijzen vallen daarmee niet te winnen.
Ook de klassieke epidemiologie biedt volgens Katan geen uitzicht op een Nobelprijs voor de voedingswetenschap. “Begin er niet aan, want je vindt toch niks”, zegt hij. Waar zitten de kansen dan wel? “Als voeding een serieuze wetenschap wil zijn, moeten we terug naar de mainstream biologie.” Mendeliaanse randomisatie zou nog altijd de weg zijn. Dat is een klassieke manier om oorzaken te kunnen schatten en zogenaamde confounders - bepalende, maar door onderzoekers niet waargenomen factoren - weg te filteren. Het is een benadering die door Katan in 1998 in de voedingswetenschap is geïntroduceerd. De epidemiologie en voedingspatronenstudies zitten vol met die confounders. Daarmee maakte hij destijds al korte metten.
Direct nut niet relevant
De les van Katan voor Nederlandse Academie van Voedingswetenschappers? Uw vak is geen toegepast vak dat een direct nut moet opleveren, maar een fundamentele wetenschap die niet maatschappelijk relevant hoeft te zijn, maar uit is op grootste ontdekkingen zoals Einstein's inzicht dat E=MC2. Maken dat er minder dikke en daardoor zieke mensen komen - hét probleem van onze tijd - is domweg politiek handwerk.
Katan merkte aan het begin van zijn lezing op dat hij zijn mening zou geven, geen feiten. Een aantal zorgprofessionals in de zaal maakte duidelijk het niet met hem eens te zijn. Zij zitten met een groeiend leger dikke en zieker wordende mensen en beleidsmakers die onderbouwde argumenten nodig hebben om daar iets tegen te doen.
De presentatie van Katan is hier te downloaden. Op twitter zijn commentaren te vinden onder #nav2018.
#nav2018 @martijnkatan : de oplossing voor obesitas is niet voedingsonderzoek maar (politieke) actie pic.twitter.com/nGgREYGGzR
— Iris de Hoogh (@IdHoogh) January 30, 2018
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Hij heeft gelijk: hoeveel voedingsonderzoek en om aandacht schreeuwende professoren heb je nog nodig om obesitas terug te dringen?
1) communicatie, 2) omgeving verbeteren, 3) regelgeving
Natuurlijk heeft'ie gelijk. Maar hoe lossen nou die zorgprofessionals die vraag naar onderbouwing op?
Het antwoord is natuurlijk even simpel als dat van Katan: gewoon zeggen dat ze het niet snappen. Alleen snappen ze dat niet. Wat nu?
En er is natuurlijk nog een probleem: er is inmiddels een heleboel 'wetenschap' rond voeding ontstaan die sociale wetenschap is. En sociale wetenschap is natuurlijk gewoon toegepaste socio-, psycho- en antropologie. En dat zijn vakken waarover lange strijden zijn gevoerd: is het wetenschap of 'snappen'? (om de zgn. Methodenstrijd even simpel neer te zeggen).
Nothing is so uncommon as common sense. Gezond verstand dus: begin eens met minder eten, minder suiker, meer vers, minder fabriek, minder tussendoor (meestal alleen maar suiker) enzo.
En dan nog wat tips over slapen, bewegen en stress regulering. En kijk eens wat er gebeurt. Maar ja, daar houd je de voedingswetenschap, de diëtisten en de 'zorgprofessionals' natuurlijk niet mee in de benen.
'Verder vindt Katan dat de voedingswetenschap niet moet meewerken aan marketing van bedrijven'. En wat doet Katan dan als hij een Red Bulletje aanprijst?