3 min
Vitaliteit kan boeren en tuinders, burgers en wetenschappers met elkaar verbinden. In deze bijdrage beschrijf ik vitaliteit in drievoud: vitale voedingsbodem, vitaal voedsel en vitale verdienmodellen en schets ik het perspectief: vitaal verder.
Eén: vitale voedingsbodem
De meeste boeren en tuinders willen hun bedrijf overdragen aan de volgende generatie met voldoende vermogen, een net rendement en met - voor de bodemgebonden ondernemingen - een gezonde bodem. Dat is een behoorlijke uitdaging. Het rendement van veel boerenbedrijven staat onder druk en de kwaliteit van de bodem lijkt achteruit te hollen. 1 2 Dat moeten we serieus onderzoeken: we kunnen immers alleen voldoende gezond voedsel produceren wanneer onze landbouwgronden gezond zijn. Het roer moet om en het roer kan ook om, zo bewijst bijvoorbeeld Arnold van Woerkom van Bodemisch Food. Hij is volledig gefocust op de kwaliteit van de bodem waarbij hij een eenvoudig principe hanteert: “Wij geloven dat je terugkrijgt wat je geeft.” 3 Zijn inspanningen resulteren in een aantoonbaar vitalere bodem. En daar krijg je wat voor terug: aardappels die - aantoonbaar - meer nutriënten bevatten.
Het verhaal van Arnold bracht me op de volgende gedachte: boeren en tuinders moeten nu voldoen aan een woud van regels om hun ‘license to produce’ te behouden. Wat zou er gebeuren als zij een ‘deal to deliver’ gaan maken met de overheid. De ondernemer die zo’n deal sluit, zegt: “Ik draag actief en aantoonbaar bij aan de kwaliteit van bodem, water en lucht.” Burgers worden gegarandeerd blij van boeren en tuinders die daarvoor gaan.
Twee: vitaal voedsel
Mijn vader - inmiddels 85 - stelde zijn arts de vraag: “Wat moet ik doen om gezond te blijven?” Na een uitgebreid onderzoek was één van de aanbevelingen: “U heeft een tekort aan foliumzuur en calcium en die moet u aanvullen.” In het westen vinden we het normaal om voedingssupplementen te gebruiken. Maar is het dat wel? Waarom zijn voedingssupplementen nodig?
Het antwoord op die vraag wordt onder meer gegeven door Ate Ludwig. In zijn TED Talk, De stille noodkreet van onze gronden, geeft hij enkele voorbeelden: een appel uit 1914 bevat twee keer meer calcium, zes keer meer magnesium, zes keer meer fosfor en 23 keer meer ijzer dan een appel uit 2014. Het foliumzuurgehalte in broccoli is met 62% afgenomen in de periode van 1985 tot 2002. In diezelfde periode is het calciumgehalte in groente zoals broccoli, aardappels en bonen afgenomen met meer dan 50%. 4
Ik moet denken aan de diervoederindustrie. Daar wordt intensief nagedacht over de voedingswaarde van het hondenvoer en de paardenbrokken. Kennelijk vinden we dat geen thema bij humane voeding. Veel ondernemers in de land- en tuinbouw kiezen al jaren voor de meer-voor-minderstrategie: meer produceren tegen steeds lagere prijzen. En naar nu blijkt: ook met minder voedingsstoffen. Ik zie kansen voor boeren en tuinders die gaan voor meer voedingsstoffen: “Superbrocolli’ met ‘ouderwets veel calcium, foliumzuur en magnesium’ of ‘Vitabonen’ met ‘ouderwets veel mineralen en vitamine B6’. Wie dergelijke producten voldoende eet, heeft beslist minder voedingssupplementen nodig. Zo kunnen boeren en tuinders ons blij maken met ‘ouderwets gezonde producten’.
De tweede slag voor de land- en tuinbouw is dus: bijdragen aan een vitaal leven door producten voort te brengen die rijk zijn aan voedingsstoffen.
Drie: vitale verdienmodellen
Boeren en tuinders die verse producten voortbrengen met aantoonbaar meer voedingsstoffen, kunnen ontsnappen aan de race to the bottom. Het zijn immers onderscheidende producten, waar ze beslist meer voor kunnen vragen.
Laten we een voorbeeld nemen aan Dreft: “Dreft afwasmiddel is zo geconcentreerd, dat het twee keer langer meegaat dan een normaal afwasmiddel”, zo luidt de slogan. Dreft is dan ook duurder dan een ‘gewoon product’. Ik ben ervan overtuigd dat consumenten voor Superbrocolli, Vitabonen en Powerberries (aardbeien met ouderwets veel vitamine C) graag wat meer betalen. We hebben immers een stevige salespitch: met deze producten heb je geen voedingssuplementen meer nodig.
De derde en laatste slag: de passie waarmee boeren en tuinders ouderwets gezonde producten voortbrengen vertalen in klinkende munt - niet in de laatste plaats voor henzelf. Meerwaarde maken en die vervolgens evenwichtig verdelen. Dat kan prima als we het spel ‘om de knikkers’ verstandig gaan spelen.
Vitaal verder
Wat zou er gebeuren als we vitaliteit kiezen als speerpunt voor de ontwikkeling van de Nederlandse agri- en foodsector? Dan zouden we massief investeren in het ontwikkelen én verspreiden van kennis en kunde om landbouwgronden - wereldwijd - te vitaliseren of revitaliseren. Dan zouden we slimme oplossingen gaan bedenken voor het verrijken van onze verse producten. Dan zouden we gaan nadenken over duurzame verdienmodellen voor boeren en tuinders in Nederland - en daarbuiten. Als ons dat lukt - en waarom zou ons dat niet lukken? - dan krijgen boeren en tuinders weer de rol in onze maatschappij die ze verdienen. Dan zijn burgers blij met boeren en tuinders, niet alleen omdat ze zorgen voor veilig en voedingsrijk voedsel, maar ook omdat ze wezenlijk bijdragen aan de kwaliteit van onze leefomgeving (Deal to Deliver). En boeren zijn blij met ons, kritische consumenten, omdat wij ervoor zorgen dat ze een faire beloning voor hun inspanningen ontvangen.
Daar kun je toch niet tegen zijn?
1 Bos, A. (sd), 5 vragen over de bodem onder het groen.
2 Brummelman, W. (2016, juni 10), De aarde raakt steeds verder uitgeput
3 Het concept van Bodemisch Food uit Flevoland. (2017, september 7).
4 Ludwig, A. (2016, juli 14), De stille noodkreet van onze gronden. TEDxVeghel.
Dit artikel afdrukken
De meeste boeren en tuinders willen hun bedrijf overdragen aan de volgende generatie met voldoende vermogen, een net rendement en met - voor de bodemgebonden ondernemingen - een gezonde bodem. Dat is een behoorlijke uitdaging. Het rendement van veel boerenbedrijven staat onder druk en de kwaliteit van de bodem lijkt achteruit te hollen. 1 2 Dat moeten we serieus onderzoeken: we kunnen immers alleen voldoende gezond voedsel produceren wanneer onze landbouwgronden gezond zijn. Het roer moet om en het roer kan ook om, zo bewijst bijvoorbeeld Arnold van Woerkom van Bodemisch Food. Hij is volledig gefocust op de kwaliteit van de bodem waarbij hij een eenvoudig principe hanteert: “Wij geloven dat je terugkrijgt wat je geeft.” 3 Zijn inspanningen resulteren in een aantoonbaar vitalere bodem. En daar krijg je wat voor terug: aardappels die - aantoonbaar - meer nutriënten bevatten.
Het verhaal van Arnold bracht me op de volgende gedachte: boeren en tuinders moeten nu voldoen aan een woud van regels om hun ‘license to produce’ te behouden. Wat zou er gebeuren als zij een ‘deal to deliver’ gaan maken met de overheid. De ondernemer die zo’n deal sluit, zegt: “Ik draag actief en aantoonbaar bij aan de kwaliteit van bodem, water en lucht.” Burgers worden gegarandeerd blij van boeren en tuinders die daarvoor gaan.
Ik ben ervan overtuigd dat consumenten voor Superbrocolli, Vitabonen en Powerberries graag wat meer betalen. We hebben immers een stevige salespitch: met deze producten heb je geen voedingssupplementen meer nodigMaar laten we beginnen bij het begin, bij de eerste slag die boeren en tuinders kunnen maken: revitaliseren van de bodem. Als de bodem gezond is, kunnen we de volgende slag maken.
Twee: vitaal voedsel
Mijn vader - inmiddels 85 - stelde zijn arts de vraag: “Wat moet ik doen om gezond te blijven?” Na een uitgebreid onderzoek was één van de aanbevelingen: “U heeft een tekort aan foliumzuur en calcium en die moet u aanvullen.” In het westen vinden we het normaal om voedingssupplementen te gebruiken. Maar is het dat wel? Waarom zijn voedingssupplementen nodig?
Het antwoord op die vraag wordt onder meer gegeven door Ate Ludwig. In zijn TED Talk, De stille noodkreet van onze gronden, geeft hij enkele voorbeelden: een appel uit 1914 bevat twee keer meer calcium, zes keer meer magnesium, zes keer meer fosfor en 23 keer meer ijzer dan een appel uit 2014. Het foliumzuurgehalte in broccoli is met 62% afgenomen in de periode van 1985 tot 2002. In diezelfde periode is het calciumgehalte in groente zoals broccoli, aardappels en bonen afgenomen met meer dan 50%. 4
Ik moet denken aan de diervoederindustrie. Daar wordt intensief nagedacht over de voedingswaarde van het hondenvoer en de paardenbrokken. Kennelijk vinden we dat geen thema bij humane voeding. Veel ondernemers in de land- en tuinbouw kiezen al jaren voor de meer-voor-minderstrategie: meer produceren tegen steeds lagere prijzen. En naar nu blijkt: ook met minder voedingsstoffen. Ik zie kansen voor boeren en tuinders die gaan voor meer voedingsstoffen: “Superbrocolli’ met ‘ouderwets veel calcium, foliumzuur en magnesium’ of ‘Vitabonen’ met ‘ouderwets veel mineralen en vitamine B6’. Wie dergelijke producten voldoende eet, heeft beslist minder voedingssupplementen nodig. Zo kunnen boeren en tuinders ons blij maken met ‘ouderwets gezonde producten’.
De tweede slag voor de land- en tuinbouw is dus: bijdragen aan een vitaal leven door producten voort te brengen die rijk zijn aan voedingsstoffen.
Drie: vitale verdienmodellen
Boeren en tuinders die verse producten voortbrengen met aantoonbaar meer voedingsstoffen, kunnen ontsnappen aan de race to the bottom. Het zijn immers onderscheidende producten, waar ze beslist meer voor kunnen vragen.
Laten we een voorbeeld nemen aan Dreft: “Dreft afwasmiddel is zo geconcentreerd, dat het twee keer langer meegaat dan een normaal afwasmiddel”, zo luidt de slogan. Dreft is dan ook duurder dan een ‘gewoon product’. Ik ben ervan overtuigd dat consumenten voor Superbrocolli, Vitabonen en Powerberries (aardbeien met ouderwets veel vitamine C) graag wat meer betalen. We hebben immers een stevige salespitch: met deze producten heb je geen voedingssuplementen meer nodig.
De derde en laatste slag: de passie waarmee boeren en tuinders ouderwets gezonde producten voortbrengen vertalen in klinkende munt - niet in de laatste plaats voor henzelf. Meerwaarde maken en die vervolgens evenwichtig verdelen. Dat kan prima als we het spel ‘om de knikkers’ verstandig gaan spelen.
Vitaal verder
Wat zou er gebeuren als we vitaliteit kiezen als speerpunt voor de ontwikkeling van de Nederlandse agri- en foodsector? Dan zouden we massief investeren in het ontwikkelen én verspreiden van kennis en kunde om landbouwgronden - wereldwijd - te vitaliseren of revitaliseren. Dan zouden we slimme oplossingen gaan bedenken voor het verrijken van onze verse producten. Dan zouden we gaan nadenken over duurzame verdienmodellen voor boeren en tuinders in Nederland - en daarbuiten. Als ons dat lukt - en waarom zou ons dat niet lukken? - dan krijgen boeren en tuinders weer de rol in onze maatschappij die ze verdienen. Dan zijn burgers blij met boeren en tuinders, niet alleen omdat ze zorgen voor veilig en voedingsrijk voedsel, maar ook omdat ze wezenlijk bijdragen aan de kwaliteit van onze leefomgeving (Deal to Deliver). En boeren zijn blij met ons, kritische consumenten, omdat wij ervoor zorgen dat ze een faire beloning voor hun inspanningen ontvangen.
Daar kun je toch niet tegen zijn?
1 Bos, A. (sd), 5 vragen over de bodem onder het groen.
2 Brummelman, W. (2016, juni 10), De aarde raakt steeds verder uitgeput
3 Het concept van Bodemisch Food uit Flevoland. (2017, september 7).
4 Ludwig, A. (2016, juli 14), De stille noodkreet van onze gronden. TEDxVeghel.
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#10 Arnold, een aantal dingen kan ik volgen en een aantal dingen die je schrijft zijn voor mij abacadabra. Te veel om op te reageren, ik krijg de neiging het op te geven. Enerzijds vind je dat we ons niet moeten blindstaren op cijfers en kwantitatieve onderzoeken, anderzijds strooi je met niet te verifieren getalswaarden. Dat ondergraaft je betoog.
Ik beperk me even tot deze zware uitspraak: 'Kanker kan grotendeels voorkomen worden door gezonde voeding'. Dat is in tegenspraak met het onlangs op foodlog gepresenteerde onderzoek Leefstijlaanpassingen kunnen bijna 40% Britse kankergevallen voorkomen. Leefstijl = roken, eten, zonnebaden enzovoort.
Hoe kom je aan de wetenschap dat kanker grotendeels (>50%) kan worden voorkomen door gezonde voeding? Niet-wetenschappelijke ervaringen in mijn directe omgeving geven eerder aanleiding om te denken dat het vette pech is als je kanker krijgt. Het wordt als doodsoorzaak steeds belangrijker omdat we ouder worden en minder overlijden door andere oorzaken.Kijk maar. Ik ben het wel met je eens dat je gezond moet eten hoor.
Zo het is zondag en bij voorkeur werken we dan niet. Van de week druk gehad, je moet het ijzer smeden als het heet is. Bij mooi weer moeten de producten gezaaid en gepoot worden o ja er moet ook nog bemest worden. De bodem in conditie houden.
Ondanks de drukte s`avonds even kijken op Foodlog, in het kader van de werkdruk was de eerste reactie wat een azijn pissers. Ja ja ik weet het ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Zo is dat bij mij ook.
Neem even de tijd om te reageren vanuit het fijt dat ik vind dat de ecologie, de natuur, het leven een serieuze zaak is. En ecologie, natuur zijn het leven.
Hendrik J. #1Nou moet je eens ophouden, letterlijk zeg jij dus alles wat we eten en nodig om te groeien, halen we ergens weg, is jatten? Hou dan op met eten gaan wij kijken hoe lang je dat vol houd. We leven wat de natuur ons geeft, alleen moeten we dat verantwoord doen. Waar komen de voeding stoffen, onze bodem, vandaan daar kunnen we ze ook halen, niets mis mee nogmaals als we er maar verantwoord mee omgaan. De natuur is op een bepaalde manier met die bodem gaan samenwerken en daarop zijn wij geëvalueerd, als we dat maar zo nou mogelijk blijven volgen doen we de natuur en onze gezondheid geen geweld aan. Om het complexer te maken hebben we in de wereld verschillende bodemgesteldheden en op die bodems zijn de daar wonende mensen geëvalueerd. In de wetenschap is bekend dat als je eetpatronen drastisch wijzigt door, vul maar in, er van daaruit gezondheidsproblemen zich gaan voordoen. De voorbeelden zijn al duidelijk aanwezig.
Jan Peter #2 Als marketing man weet jij als geen ander hoe de markt werkt, heb ik het over de machten en krachten. Ja ja alleen harde bewijzen tellen kijk wat het ons gebracht heeft, daarom zijn er geen problemen? Ik denk dat de tijd rijp wordt voor andere criteria die de markt gaan sturen. Emotie met een eerlijk en een goed begrijpelijk verhaal? Gezondheid?
Marco #3 Op jou vraag het verschil tussen gangbaar, biologisch en onze ecologisch concept.
Gangbaar en biologisch zijn kwantitatief gerelateerd alleen biologisch zegt dat het chemie afzweert. Voor de rest veel mooie woorden maar kunnen ook niets aan tonen en hebben veel subsidie gehad en nog steeds. Er is veel energie gestoken om emotie te verkopen.
Wij zijn vanaf de jaren 1980 gaan kijken naar de signalen die op ons af kwamen en tegen de gangbare gedachtegang ingingen. Grofweg tot 2000 informatie verzameld en kennismensen erbij gezocht die zoekende waren. Maar ook een promovendus op het gebied van voedsel in relatie tot humane gezondheid.
Wat hebben we gedaan? Data verzamelen en gestapeld, als je die verschillende stapels data vergelijkt, er door heen kijkt zie je dingen die een kijk geven op zaken. De verschillen zijn waardevolle aanwijzingen om op verder te borduren. Praktisch zijn we gedachten in de praktijk gaan bezigen en zagen onze gedachten met feiten onderbouwd.
De focus van ons concept is gebaseerd op kwaliteit en niet als in alle andere teelten op kwantiteit.
Agnes #4 Wij hebben producten van verschillende teeltsystemen op gestuurd naar een erkend laboratorium en hebben daar de uitslagen van. 25 tot 64% meer voedingstoffen binnen het ons concept geteelde producten. Naast de voedingstoffen mineralen en sporen elementen ook meer vitaminen, de afweer stoffen voor ons lichaam. Wat ook belangrijk is voor onze gezondheid de natuurlijke bio-stimulanten, goed voor de conditie van ons maag darm systeem, of anders gezegd het leven in ons maagdarm systeem. Waar hoort u voedselproducenten die dat communiceren, daar aandacht voor hebben?
De n-xt meststoffen werken efficiënt dus zeer verantwoord Hendrik J.
Wil ook iets zeggen over alle rapporten die daar aangehaald worden, en geef een voorbeeld.
Ten eerste moet je kennis van zaken hebben om informatie op zijn eigen merites te kunnen beoordelen. Heb in 1998 een enorme discussie gehad met een grote firma en in 1999 met de WUR. Wij werden weg gezet, schouder ophalend, wie zijn jullie nou wij met al onze kennis.
Wat schets onze verbazing, in 2016 was ik aanwezig bij een presentatie voor POP gelden en hoorde ik ons verhaal van 1998 gepresenteerd worden door de partijen die ons indertijd verketterden. Het verhaal was grotendeels goed tot het laatste eindje. Ze promoten voedingstoffen voor de bodem, goed, maar nu komt het, ze verkopen meststoffen die de werking van de voedingstoffen killen. Zakelijk zeer goed want dat kunnen ze tot in de eeuwigheid blijven verkopen. Kijk eens bij Pius Floris op zijn site zie je wat anderen ervan zeggen.
Jopie #5 Je haalt veel zaken aan waarvan verschillende een kern van waarheid hebben. Alleen constateren is niet voldoende, kijken waaraan kunnen we, onder de gegeven omstandigheden. iets aan doen, is des ondernemers. De vraag die we moeten beantwoorden is waar komen de grote getallen van mensen die ondervoed zijn vandaan? Inhoudelijke kwaliteit voedsel, leefomgeving, live style?
Henric #6 Beoordeel jou als een belezen man met een heldere kijk op de wereld. Wereldvrede heeft te maken met economische ongelijkheid en macht en onmacht moet ik jou dat nog vertellen? Kanker kan grotendeels voorkomen worden door gezonde voeding. Kanker vorming gebeurd al na je geboorte en een gezond lichaam kan daar mee omgaan. Weet jij welke organen in ons lichaam daar een onmiskenbare rol in spelen? Weet jij in welke conditie die organen moeten zijn om hun taak in deze te vervullen, anders gezegd welke nutriënten daarin een belangrijke rol spelen? Kanker deskundigen die ik gesproken hebben komen niet verder dan Magnesium. Nutriënten werken nooit allen, altijd in teams en nu komt het zij hebben die kennis niet. Niet welke andere nutriënten en de balans. Waar kun je dan hun uitspraken, in de zin van preventie, op baseren? De uitspraak over geleuter ik zwijg er maar over.
Ben het met je eens dat de definitie van zowel als gezonde voeding als vitaliteit eens helder gesteld moeten worden. Voor ons geen probleem. Probeer het eens.
Folkert #9 De voorbeelden van verkooppunten moeten nog gerealiseerd en ingevuld worden.
Heb een goed bericht voor jou, kom iedere donderdag in Naarden om aardappelen bij een revalidatie centrum te brengen. Als je me je adres gegevens mailt/belt kan ik 20 kg van ons klasse product bezorgen over de prijs worden we het eens, probeer maar. Kun je het persoonlijk beoordelen, denk erom je raakt er aan verwend.
24. Waar is Bodemisch Food verkrijgbaar?
Bodemisch Food is verkrijgbaar op de volgende locaties:
Familie van Woerkom, Klutenweg 16 in Bant
Groentezaak …
Supermarkt .. met vestigingen in …
Ketenpartners die voedsel aanbieden
Waar kan ik die mooie aardappel bij mij in de buurt, Naarden, kopen ?
Ron Mulders , als je wilt ontdekken of vitaliteit een kansrijk thema is, is het dan niet beter om eerst dat thema eens goed te omschrijven in plaats van allerlei claims te gaan verkondigen?
De aanleiding om dit artikel te schrijven waren enkele zorgwekkende berichten over de verschraling van landbouwgronden - wereldwijd. Wim van der Putten zegt daarover: “Een goede kwaliteit van het bodemleven is de schakel in de kwaliteit van ons leven op deze aardbol. De bodem heeft het zwaar, is in toenemende mate geasfalteerd en betegeld, verontreinigd, overbemest en overbewerkt. Daardoor wordt het gehalte aan organische stoffen steeds minder. Ook het watervasthoudend vermogen van de grond neemt af.” Ik heb dat inzicht vertaald naar: er liggen belangrijke relaties tussen de vitaliteit van de bodem, ons voedsel en onze gezondheid.
Natuurlijk is niet alleen de vitaliteit van de bodem bepalend voor de hoeveelheid inhoudsstoffen in ons voedsel. Natuurlijk wordt onze gezondheid niet alleen beïnvloed door de kwaliteit van ons voedsel.
Ik pleit in dit verband overigens niet voor ‘meer bemesten’; het woord mest komt in mijn verhaal niet voor. Ik vind vooral dat we als geen ander moeten weten hoe het werkt in de keten van bodem, voedsel en gezondheid. Objectief wetenschappelijk onderzoek stelt ons in staat om feiten en meningen te scheiden. Daarmee leggen we een vitale bodem voor verdere ontwikkelingen én de discussies daarover.
En Henric: laten we eerst ontdekken of vitaliteit daadwerkelijk een kansrijk thema is. Als dat zo is, vinden we vast wegen om het succesvol te ontginnen.