Lees ook
Het onderzoeksrapport ‘Gemeentelijk instrumentarium voor een gezonde voedselomgeving’ kwam afgelopen dinsdag in de openbaarheid. Het is een vrucht van de zogeheten City Deal ‘Voedsel op de stedelijke agenda’ van de gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Ede.

De opstellers onderzochten de wettelijke mogelijkheden die gemeenten hebben om bestuurlijk een gezondere voedselomgeving bestuurlijk te realiseren. De opstellers raadpleegden verschillende juristen en gezondheids- en gedragswetenschappers. Op basis van inschattingen gaan ze er vanuit dat zonder maatregelen in 2040 62% van de Nederlandse volwassenen overgewicht zal hebben. Dat leidt tot een grotere kans op diabetes en hart- en vaatziekten. Tevens veroorzaakt een slechtere basisgezondheid een groter risico op een ongunstig verloop van overdraagbare ziekten zoals virus- en bacteriële infecties.

De onderzoekers concluderen dat gemeenten de verantwoordelijkheid dragen voor een gezonde voedselomgeving, maar niet beschikken over de bijbehorende bevoegdheden. In een brief aan staatssecretaris Paul Blokhuis schrijven de voor volksgezondheid verantwoordelijke wethouders van de 5 genoemde gemeenten:



  • Gemeenten hebben op basis van (inter)nationale wet- en regelgeving een zorgplicht voor een veilige en gezonde voedselomgeving;

  • Er is een sterke wetenschappelijke basis dat de voedselomgeving een rol speelt bij overgewicht, de huidige instrumenten om voedsel als omgevingsfactor te reguleren zijn
    zeer beperkt;

  • Via reguliere ruimtelijke instrumenten (als bestemmingsplannen) kunnen gemeenten alléén invloed uitoefenen op de voedselomgeving als daaraan ruimtelijke argumenten ten
    grondslag liggen, als geluids- of stankoverlast;

  • De voedselomgeving wordt niet gerekend tot de definitie ‘veilige en gezonde fysieke leefomgeving’ in de Omgevingswet, dus deze biedt weinig nieuwe mogelijkheden ten
    opzichte van het huidige wettelijke kader;

  • Een nieuwe invulling in de toekomstige Omgevingswet van een ‘gezonde fysieke leefomgeving’ biedt een basis voor een verbreding van de gemeentelijke mogelijkheden
    om de voedselomgeving te reguleren;

  • Door de voedselomgeving toe te voegen als beschermd belang in de Warenwet kan een overaanbod van bepaald voedsel worden gereguleerd. Er kan een uitzondering worden
    geformuleerd voor gemeenten om het voedselaanbod te reguleren op basis van nader te ontwikkelen meetinstrumenten.



De wethouders van de 5 steden willen in gesprek met het kabinet en het Rijk over verruiming van hun bevoegdheden als lokale bestuurders om in te grijpen in de voedselomgeving met regulerende maatregelen.

De nieuwe City Deal wil ingrijpen op een overmatig aanbod van niet-duurzame en ongezonde voeding rond scholen en in winkelstraten. Daarnaast mikt de aanpak op het aanleren van betere gewoonten om met voedsel om te gaan. Ook korte voedselketens in gebieden waarin gezond eten ontbreekt, worden gezien als onderdeel van de maatregelen die de wethouders voor ogen hebben. Volgens de lokale bestuurders moet gezond en duurzaam voedsel voor iedereen toegankelijk, betaalbaar én vanzelfsprekend zijn.
Dit artikel afdrukken