Het zijn vragen en zaken waar Jasmin Buijs, advocaat bij Axon Advocaten, dagelijks mee te maken krijgt. Buijs is gespecialiseerd in 'novel foods'. Dat zijn producten die nieuw zijn in het menu van Europese consumenten.

Tijdens het congres Voedselveiligheid en -integriteit op 7 november jl. in Den Haag stelde Jasmin Buijs een aantal praktische voorbeelden aan de orde van het 'niemandsland' waar bedrijven, wetgever en handhaver zich soms in bevinden. We spraken met haar over die praktijk en waar bedrijven mee te maken krijgen.

Novel food Catalog
"Wat een novel food is, ligt in principe vast," zegt Buijs. "Het uitgangspunt is de datum 15 mei 1997. Producten die vóór die datum nog niet 'in significante mate' geconsumeerd werden in de EU en die binnen tenminste één van de categorieën vallen zoals opgenomen in de Europese Verordening Nieuwe Voedingsmidddelen, kwalificeren als novel food. Producenten die een novel food op de markt willen brengen, moeten een autorisatieproces door."

"De Europese Commissie beoordeelt de aanvragen. De EFSA (European Food Safety Agency) speelt een belangrijke rol in de wetenschappelijke toets of het levensmiddel veilig is. Is de opinie van de EFSA positief, dan wordt in de meeste gevallen autorisatie toegekend door de Europese Commissie. Deze autorisatie is generiek. Dat betekent dat andere producenten met identieke producten ook gebruik kunnen maken van diezelfde autorisatie, tenzij dataprotectie is verleend."

Van een aantal levensmiddelen is in de Novel Food Catalog aangegeven of het gaat om een novel food of niet. Maar zo eenduidig is het niet altijd. Vaak is meer onderzoek nodig om te kunnen achterhalen of een product al voor 1997 in ruime mate geconsumeerd werd in de EU.

"De Novel Food Catalog betreft dan ook geen wetgeving en bevat zeker geen uitputtende lijst van levensmiddelen," zegt Buijs. De lijst is gebaseerd op input van de EU lidstaten. Bovendien kunnen er wel eens veranderingen binnen de lijst plaats vinden. Deze veranderingen worden doorgevoerd door de Europese Commissie.

Cannabidiol
Een voorbeeld van zo'n casus is cannabidiol, de populaire stof CBD dus. Begin 2019 verduidelijkte de Europese Commissie dat Cannabis sativa L- extracten en andere producten op basis van cannabis die cannabinoïden bevatten, novel foods zijn.

Dat leidde tot veel onrust, want de CBD-markt groeit en bloeit. Er zijn talloze voedingssupplementen en 'nutraceuticals' te koop, van CBD-olie tot thee of snoepjes met CBD. De producten vliegen de winkel uit. CBD zou stress reduceren, een goede nachtrust garanderen en meer energie opleveren. Bewijs voor deze claims ontbreekt vooralsnog, zei cannabisonderzoeker Arno Hazekamp onlangs in het Algemeen Dagblad.

Moeten al die succesproducten nu opeens het autorisatieproces door? En staat bij de verkopers dadelijk de NVWA op de stoep om de producten terug te halen tot ze toegelaten zijn? "Nee, het geldt niet voor alle hennepproducten," zegt Buijs. Producten van bepaalde plantendelen en die een geschiedenis van veilig gebruik hebben - overeenkomstig de Europese Verordening Nieuwe Voedingsmiddelen - zijn niet opeens een novel food. Maar voor producten waar CBD als extract aan is toegevoegd, is zo'n geschiedenis van veilig gebruik tot op heden nog niet aangetoond. Vanuit de stelregel in de levensmiddelenregulering dat 'Food shall not be unsafe', moet daarom een nieuwe toelating worden aangevraagd.

Producten met CBD zijn in Nederland niet verboden, maar ook niet zonder meer toegelaten
Verschillende interpretaties
"De interessante situatie die nu is ontstaan met betrekking tot de wettelijkste status van CBD-producten, hangt samen met het feit dat de Europese lidstaten verschillend reageren. "Uit publieke bronnen valt op te maken dat in België alle levensmiddelen op basis van cannabis verboden zijn," zegt Buijs, "terwijl in Ierland cold pressed CBD-olie in principe wel is toegestaan."

En hoe zit het in Nederland? Buijs: "De handhaving van novel foods-wetgeving ligt in ons land bij de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA heeft nog geen expliciet handhavingsbeleid omtrent CBD gepubliceerd en is hierover in gesprek met het ministerie van VWS. Dit betekent echter niet dat het op de markt brengen van CBD-extracten geheel zonder handhavingsrisico is."

Wie een ongeautoriseerde novel food op de markt brengt, kan door de NVWA een (kleine) boete opgelegd krijgen. Sowieso zullen levensmiddelenbedrijven moeten kunnen aantonen dat hun producten niet onveilig zijn. "Ik zou niet willen zeggen dat er sprake is van een niemandsland, maar er is wel veel onduidelijkheid voor levensmiddelenbedrijven," zegt Buijs. Producten met CBD zijn niet verboden, maar ook niet zonder meer toegelaten.

Levensmiddelenbedrijven die een ongeautoriseerde gezondheids- of medische claim hanteren, spelen sowieso met vuur en kunnen met de Geneesmiddelenwet te maken krijgen. De boetes voor het op de markt brengen van, of reclame maken voor, een niet toegelaten medicijn liggen vele malen hoger dan bij levensmiddelen. "Of je bepaalde gezondheidsclaims kunt toeschrijven aan hennepproducten, is inderdaad weer een ander vraagstuk," zegt Buijs. "Er zijn momenteel geen goedgekeurde claims voor CBD, maar bovendien zijn medische claims nooit toegestaan voor levensmiddelen."

Lees hier het live blog van het congres Voedselveiligheid en -Integriteit dat Foodlog op 7 november jl. organiseerde.
Dit artikel afdrukken