'Vergeet tandenpoetsen en blijf lekker roken'

Poets je tanden nooit. Dat advies vind je in wat gerust het meest tegendraadse zelfhulpboek van het jaar genoemd mag worden. Auteur Femke Nijboer, universitair docent psychologie aan de Universiteit Twente, presenteert met En ze leefden nog kort en gelukkig, een handleiding voor wie de finishlijn van het leven zo snel mogelijk wil bereiken. Satirisch, uiteraard, maar met een wetenschappelijk sausje dat de smaakpapillen van zelfs de meest cynische lezer prikkelt.

Als je snel wilt sterven, drink dan bier in plaats van wijn. Dat ontdekte Nijboer, die prompt maanden geen alcohol meer dronk toen ze ontdekte hoe ongezond het is voor je lever, én dat bier het gevaarlijkst is.

Het boek behandelt stap voor stap hoe je elk orgaan in je lichaam genadeloos kunt saboteren. Vergeet tandenpoetsen, blijf lekker roken en zoek vooral geen beweging op.

Het klinkt absurd, maar volgens Nijboer werkt het. Mensen gaan nadenken zodra je het tegenovergestelde zegt van wat ze gewend zijn te horen. Dat is precies wat je wilt als opleider.

De Enschedese psycholoog weet waarover ze praat. Als wetenschapper is ze verplicht serieus te blijven, maar haar humoristische aanpak sloeg voor het eerst aan tijdens een lezing op de Zwarte Cross. "Het publiek begon te joelen en sloeg me op de schouders." Dat moment was een openbaring: waarom niet gewoon zeggen wat je denkt, met een knipoog?

Het boek bestaat niet alleen uit goedkope grappen. Tussen de regels door sluipt er een serieuze boodschap naar binnen. Want ja, wie zich een ongeluk eet aan frikandellen en bier, is een makkelijke prooi voor welvaartsziekten, maar hoe groot is je eigen verantwoordelijkheid als 80 procent van de dingen in de supermarkt ongezond is?

De Universiteit Twente vindt Nijboers guerrilla-tactiek prima. Het boek wordt in het hele land verkocht, en Nijboer heeft haar publiek gevonden. Bereikte ze eerst vooral vrouwen en mensen die zich sowieso al voor gezondheid interesseerden, met haar nieuwe aanpak bereikt ze ook mannen met ‘gereedschap onder een afdakje' – iedereen voelt zich aangesproken.

Of het allemaal wetenschappelijk verantwoord is? Niet tot achter de komma. Maar dat pretendeert de auteur ook niet. Wie met zwarte humor een paar mensen gezonder weet te laten leven, draagt bij aan de samenleving.