‘Vergas Afrika niet’

Dit vermoeden auteurs van een rapport van de financiële denktank Carbon Tracker, dat gisteren online kwam. De winsten op olie en gas van nu, meer dan 170 miljard dollar tot nu toe dit jaar voor de vijf grootste olie- en gasbedrijven, zouden rond 2040 al met de helft dalen. Nu inzetten op fossiel betekent voor Afrika enorme investeringen in de infrastructuur, maar over een jaar of 20 nog nauwelijks een afzetmarkt. Die terugverdientijd zou te kort zijn.

Kofi Mbuk, senior analist schone technologie bij Carbon Tracker en hoofdauteur van het rapport waarschuwt: "De energietransitie van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen is onvermijdelijk en onomkeerbaar. De groei van de energievraag wereldwijd en regionaal wordt nu opgevangen door hernieuwbare energiebronnen en verdringt de vraag naar fossiele brandstoffen. In Afrika en in alle opkomende economieën zijn zonne- en windenergie de beste weg naar economische ontwikkeling."

Sinds de oorlog in Oekraïne zoeken veel Europese landen alternatieven voor Russisch gas, dat ze onder meer in Afrika kunnen vinden. Een versnelde overgang naar natuurlijke energiebronnen betekent ook de wind in de rug om de klimaatdoelen te halen. Ook het Internationaal Energieagentschap verwacht dat zelfs bij ongewijzigd nationaal energiebeleid wereldwijd de vraag naar gas tegen het einde van het decennium een plateau zal bereiken en de vraag naar olie halverwege de jaren 2030 zal afvlakken.

De denktank vindt verder dat 'Europese beleidsmakers hen moeten ondersteunen met financiële middelen en beleid om particuliere investeringen aan te trekken. Dit zal helpen om de klimaatdoelstellingen te halen, miljoenen zonder stroom te voorzien en een veilige en betaalbare bron van binnenlandse energie te creëren, waardoor de Afrikaanse landen worden beschermd tegen de volatiele olie- en gasprijzen.'

Momenteel zorgt gas voor ongeveer 30% van de huidige elektriciteitsopwekkingscapaciteit van Afrika, met kolen als goede tweede. Hoewel Afrika een ideale locatie is voor zonne-energie, met meer dan 50% meer zonlicht dan in het noorden van de wereld, wordt de invoering ervan tegengehouden door een gebrek aan financiële middelen, een slechte elektriciteitsinfrastructuur en politieke en sociale instabiliteit. Het continent is momenteel goed voor slechts 2% van de opwekking van zonne-energie op nutsschaal wereldwijd.

Kofi Mbuk zegt: "De kosten van zonne-energie blijven drastisch dalen en dit betekent dat Afrikaanse landen de mogelijkheid hebben om enorme particuliere en publieke financieringsbronnen aan te boren voor hun energietransitie. Eigenaars van zonne-energie kunnen nu Power Purchase Agreement (PPA)-contracten tekenen tegen een tarief dat concurreert met gevestigde kolen- en gascentrales. Wij verwachten dat het tegen het einde van dit decennium in heel Afrika goedkoper zal zijn om elektriciteit op te wekken door nieuwe zonne-energiecentrales te bouwen dan door te gaan met kolen- en gascentrales."

Toch is het reëel er rekening mee te houden dat de beschikbaarheid van voldoende zon- en windenergie op zich laat wachten. Intussen is gas zowel klimatologisch als qua biodiversiteit een betere optie dan het verbranden van hout, zoals in Afrika nog veel gebeurt. Een van de mensen die over de overgangsperiode nadenkt is de Nigeriaanse belegger Dr Akindele, die investeert in zo schoon mogelijke energiebronnen op kortere en langere termijn in Nigeria.

Carbon Tracker heeft berekend wanneer zonne-energie zal kunnen concurreren met kolen en gas door de Levelised Cost of Energy van nieuwe, op het net aangesloten zonne-energiecentrales en de Long Run Marginal Cost van bestaande kolen- en gascentrales te berekenen. Het model omvat zowel toekomstige inkomsten als kosten voor bouw, financiering, exploitatie en onderhoud, brandstof en koolstof. Het blijft uiteraard een model, een benadering van de werkelijkheid.