Er zijn talloze studies naar gedaan, maar over de invloed van voeding op de geestelijke gesteldheid is weinig met zekerheid bekend. Strenge diëten, zoals eliminatiediëten, laten een gunstig effect zien op kinderen met autistische aandoeningen. Een dieet met omega-3 vetten lijkt een beetje te helpen. En zo zijn er nog talloze deelonderzoeken. Maar de literatuur geeft altijd een onvolledig en speculatief beeld.

Het is ondoenlijk om de gevolgen van het weglaten of toedienen van een bepaalde nutriënt op de gemoedstoestand, laat staan op de ernstiger problemen zoals depressie, causaal te relateren. Veel bewijs is anekdotisch en persoonlijk. Welbevinden is uiterst subjectief en wordt door vele factoren beïnvloed: leeftijd, sekse, SES, lichamelijke gezondheid.

MooDFOOD
In 2016 werd het grootscheepse MooDFOOD-project gelanceerd. Het initiatief van de Vrije Universiteit in Amsterdam, een samenwerking met dertien andere Europese instituten, ontving negen miljoen euro van de Europese Unie. De ambitie was groot: het verband tussen voeding en depressie onderzoeken.

MooDFOOD leverde meerdere interessante wetenschappelijke deelonderzoeken op, alsmede belangwekkende informatie voor het grote publiek.

De informatiefolder uit 2019, met tips en recepten voor een gezond leven, heeft als ondertitel ‘Depressie voorkomen door voeding’. De uitkomst van een RCT door researchers van de VU was echter: “Deze bevindingen ondersteunen niet het gebruik van voedingssupplementen of aan voeding gerelateerde activeringstherapie van het gedrag ter preventie van depressieve stoornis.”

In 2020 promoveerde de Leidse psychologiestudent Florian Thomas-Odenthal met een systematische review van de (diverse soorten) verslagen en artikelen over de invloed van voeding op depressie. Op zijn Facebook-pagina staat het zo verwoord:

Florian legt uit dat zijn onderzoek belangrijk is omdat veel onderzoekers en deskundigen tot verschillende conclusies komen over de voordelen van een gezond dieet op depressie, ondanks zwak bewijs. "Dit heeft gevolgen: patiënten kunnen denken dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun depressie vanwege hun ongezonde eetgewoonten, en clinici kunnen patiënten ineffectieve behandelingen geven."

C’est le ton qui fait la musique: zoals wel vaker verandert de inhoud van de boodschap met het medium. Wetenschappelijke omzichtigheid is vaak het eerste slachtoffer. Florians onderzoek laat zien dat dat niet zonder gevaar is.

Frequentie
In een recent onderzoek van de Aston University in Birmingham (VK) wordt een verband gelegd tussen het eten van fruit en depressie. Hoe meer vers fruit er gegeten werd door de 428 volwassenen die aan het onderzoek meededen, hoe minder klachten van depressieve aard er gemeld werden.

Het onderzoek is met de grootste omzichtigheid uitgevoerd vanwege de vele factoren die iemands gemoedstoestand kunnen beïnvloeden
Een opmerkelijke waarneming was dat niet de hoeveelheid fruit die gegeten werd de mate van welbevinden bepaalde, maar de frequentie. Mensen die veel chips en andere hartige snacks aten, en weinig fruit, zeiden vaker last te hebben van angstgevoelens. Ook werd gezien dat deze mensen vaker last hadden van vergeetachtige momenten, hetgeen op een mindere gezondheid van de hersenen duidt.

Beleving
“Zowel fruit als groenten zijn rijk aan antioxidanten, vezels en essentiële micronutriënten die een optimale hersenfunctie bevorderen,” schrijven de onderzoekers. “Aangezien we fruit vaker rauw eten, zou dit mogelijk de sterkere invloed ervan op onze psychologische gezondheid kunnen verklaren.”

De onderzoekers houden talloze slagen om de arm. Zo waken ze ervoor een strikt causaal verband te benoemen. Het onderzoek is met de grootste omzichtigheid uitgevoerd - dat benadrukken de onderzoekers – vanwege de vele factoren die iemands gemoedstoestand kunnen beïnvloeden. Ze ontwierpen een nieuw model waarmee de subjectieve beleving van lekker eten en je daar goed bij voelen gescheiden kan worden van de objectievere vaststelling van psychologische problemen.

Samenvattend kan uit deze studie worden geconcludeerd dat frequente fruitconsumptie een direct positief verband vertoont met elementen van onze psychische gezondheid, terwijl hartige snacks een direct negatief verband vertonen
Het effect van groente op de psychologische gezondheid werd niet onderzocht, daarvoor verwijzen de onderzoekers naar andere studies. Dat verband is feitelijk ‘null’, schrijven ze. Wel zijn er sterke vermoedens dat groente en fruit met veel antioxidanten, zoals tomaten, donkere bladgroente, bessen en ander donker fruit de gezondheid en daarmee het functioneren van de hersenen verbeteren. Vooral als dat een leven lang tot het voedingspatroon behoort.

Valkuilen
Eén van de valkuilen die ontweken diende te worden is de omgekeerde causaliteit. Mensen die slecht in hun vel zitten snacken vaak ongezonde ‘comfort food’ als reactie. Voorzichtig opperen de onderzoekers dat het verzadigde vet in de hartige snacks kan bijdragen aan ongezondere hersenen, en daarmee aan verslechterende cognitieve functies en meer angstgevoelens.

Met inachtneming van alle onzekerheden en verstorende factoren komen de onderzoekers toch tot een duidelijke conclusie. “Samenvattend kan uit deze studie worden geconcludeerd dat frequente fruitconsumptie een direct positief verband vertoont met elementen van onze psychische gezondheid, terwijl hartige snacks een direct negatief verband vertonen.”

Aardbeien
Voorzichtig in hun conclusie zijn ook de alzheimeronderzoekers van de Rush universiteit in Chicago. In het cohort ouderen dat zij volgen zien ze een kleiner risico op de neurodegeneratieve ziekte bij ouderen die veel fruit eten, en dan in het bijzonder bessen. "Een anthocyanidine, pelargonidine, die vooral in bessen voorkomt, heeft antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen, en wordt in verband gebracht met een betere cognitie en een verminderd risico op alzheimer. Anthocyanidinen behoren tot de flavonoïden, de kleurstoffen in fruit. Hoe donkerder de bessen, hoe meer van deze bioactieve stoffen.

Ook dit onderzoek was observationeel en kon geen causaal verband leggen tussen het dagelijks eten van een bakje bessen en het helder oud worden. Maar als aanpassing van de leefstijl is het dagelijks eten van vers fruit, ook meer dan de aanbevolen twee porties per dag, geen grote straf.

Dit artikel afdrukken