3 min
Obesitas is lastig te behandelen, maar de mogelijkheden om permanent gewicht te verliezen worden talrijker. Obese patiënten krijgen makkelijker toegang tot bariatrische chirurgie. Maar ook andere interventies worden succesvoller, mede dankzij het beschikbaar komen van nieuwe medicijnen, die echt werken. Een maagverkleining blijkt bovendien het risico op hart- en vaatziekten en kanker te verminderen.
Goed nieuws voor de vele Nederlanders die de strijd met hun overgewicht zijn aangegaan. Het Zorginstutuut heeft eind mei geadviseerd het medicijn Mysimba te vergoeden uit het basispakket. Mysimba is de merknaam van de combinatie van twee medicijnen, naltrexon en bupropion, beide psychofarmaca en afzonderlijk al opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS).
Voorwaarde is wel dat de gebruiker ook deelneemt aan de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Dat is het tweejarige behandelingstraject dat mensen met overgewicht naar een gezonde leefstijl en eetgewoonte moet leiden.
Saxenda
In april werd een ander obesitasmedicijn, Saxenda, beschikbaar gesteld voor een kleine groep patiënten met zogeheten morbide obesitas, met een BMI hoger dan 35, die “een extreem verhoogd gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico” hebben, volgens het Zorginstituut.
Datzelfde doet semaglutide, dat ook al als het diabetesmedicijn Ozempic wordt voorgeschreven en waarmee in grotere doses heel goede resultaten als vermageringsmedicijn bereikt worden. In Nederland is Ozempic nog niet toegelaten voor de behandeling van obesitas, maar dat is een kwestie van tijd.
Hartproblemen
De nieuw toegelaten medicijnen in combinatie met de GLI zijn zeer welkome interventies, en ook betaalbaar. Dat laatste argument wordt weleens genoemd als de hoge kosten van een maagverkleining door een bariatrische operatie aan de orde komen. Het hele traject van een operatie kost al gauw tienduizend euro, dat ook vergoed wordt uit het basispakket.
De reden om een bariatrische ingreep te vergoeden is dat ervan verwacht kan worden dat de patiënt later veel minder zorg nodig zal hebben dan wanneer er niet behandeld wordt. Een maagverkleining is nog altijd de meest effectieve manier om blijvend gewichtsverlies te bereiken, tot gemiddeld 25 procent.
Een Nederlandse onderzoeksgroep bracht met een literatuurstudie in kaart of maagverkleiningen behalve in gewichtsverlies en een betere glucosehuishouding ook resulteren in een betere hartgezondheid. Dat lijkt zeer voor de hand te liggen, want wie fors afvalt wordt gezonder, kan weer sporten, moet op zijn eten letten (vanwege de kleine nieuwe maag) en blijft vaak permanent onder controle van een internist. Maar zo gemakkelijk is die cardiovasculaire winst nog niet aan te tonen, blijkt uit de studie, die verscheen in het vakblad European Heart Journal.
Onethisch
‘Wat is het effect van bariatrische chirurgie op sterfte en cardiovasculaire ziekte?’ Dat was de vraag die met een systematische review en meta-analyse van de bestaande literatuur beantwoord moest worden. De onderzoekers (chirurgen en cardiologen verbonden aan bariatrische centra) vonden 39 artikelen die aan de criteria van deugdelijkheid voldeden. Dat hield onder meer in dat ze vergelijkende gegevens moesten bevatten tussen bariatrische patiënten en niet-bariatrische patiënten (als controlegroep).
Een ander probleem was dat de gemiddelde leeftijd van bariatriepatiënten ongeveer 40 jaar is, maar hart- en vaatziekten zich openbaren op hogere leeftijd, vanaf pak-hem-beet 55 jaar, bij vrouwen nog later. Wel waren er zogenaamde prospectieve en retrospectieve longitudinale cohortstudies beschikbaar, waarin patiënten ofwel over langere tijd gevolgd werden, of waarin werd teruggekeken op hun behandeling. Die periode moest minstens vijf jaar zijn.
Spectaculairder
Gekeken werd naar alle mogelijke hart- en vaatziekten die zich kunnen voordoen: hartritmestoornissen, hartfalen, hartinfarcten, herseninfarcten, aortavernauwing. Allemaal aandoeningen die manifest moest zijn, want wat zich niet openbaart, zoals bijvoorbeeld het langzame proces van atherosclerose, kan ook niet meegeteld worden.
Ondanks de beperkingen die het gevonden bewijs in de betrokken studies verzwakken komen de onderzoekers toch tot een duidelijke slotsom: “De gegevens van deze systematische review en meta-analyse wijzen er sterk op dat bariatrische chirurgie de incidentie van hart- en vaatziekten verlaagt en de sterfte tijdens de nazorg vermindert”. Ze zien daar ook een aanleiding in om hartpatiënten met overgewicht eerder, dus preventief, te behandelen.
Zo mogelijk nog spectaculairder nieuws brengen onderzoekers uit Ohio. Zij onderzochten met een prospectieve cohortstudie de relatie tussen een maagverkleining en kanker. Hun bevindingen verschenen in het vakblad JAMA. Het webblog ConscienHealth volgt het nieuws over obesitasonderzoek altijd kritisch en is niet zo heel gauw enthousiast. Maar nu koppen ze: “Bariatric Surgery: Half the Risk of Cancer Death”.
Op precies te zijn vonden de onderzoekers een vermindering van 48 procent in het risico van sterfte door kanker na bariatrische chirurgie. Bovendien vonden zij een vermindering van een derde in de incidentie van dertien verschillende soorten kanker.
Dit artikel afdrukken
Voorwaarde is wel dat de gebruiker ook deelneemt aan de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Dat is het tweejarige behandelingstraject dat mensen met overgewicht naar een gezonde leefstijl en eetgewoonte moet leiden.
Saxenda
In april werd een ander obesitasmedicijn, Saxenda, beschikbaar gesteld voor een kleine groep patiënten met zogeheten morbide obesitas, met een BMI hoger dan 35, die “een extreem verhoogd gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico” hebben, volgens het Zorginstituut.
In Nederland is Ozempic nog niet toegelaten voor de behandeling van obesitas, maar dat is een kwestie van tijdSaxenda is de handelsnaam van liraglutide. Liraglutide bootst het natuurlijk geproduceerde hormoon GLP-1 (Glucagon Like Peptide-1) na, dat door het slijmvlies van de darmen wordt geproduceerd. GLP-1 stimuleert de alvleesklier tot de productie van insuline, vermindert de eetlust en vertraagt ook de beweging van voedsel in de darmen.
Datzelfde doet semaglutide, dat ook al als het diabetesmedicijn Ozempic wordt voorgeschreven en waarmee in grotere doses heel goede resultaten als vermageringsmedicijn bereikt worden. In Nederland is Ozempic nog niet toegelaten voor de behandeling van obesitas, maar dat is een kwestie van tijd.
Hartproblemen
De nieuw toegelaten medicijnen in combinatie met de GLI zijn zeer welkome interventies, en ook betaalbaar. Dat laatste argument wordt weleens genoemd als de hoge kosten van een maagverkleining door een bariatrische operatie aan de orde komen. Het hele traject van een operatie kost al gauw tienduizend euro, dat ook vergoed wordt uit het basispakket.
De reden om een bariatrische ingreep te vergoeden is dat ervan verwacht kan worden dat de patiënt later veel minder zorg nodig zal hebben dan wanneer er niet behandeld wordt. Een maagverkleining is nog altijd de meest effectieve manier om blijvend gewichtsverlies te bereiken, tot gemiddeld 25 procent.
Een Nederlandse onderzoeksgroep bracht met een literatuurstudie in kaart of maagverkleiningen behalve in gewichtsverlies en een betere glucosehuishouding ook resulteren in een betere hartgezondheid. Dat lijkt zeer voor de hand te liggen, want wie fors afvalt wordt gezonder, kan weer sporten, moet op zijn eten letten (vanwege de kleine nieuwe maag) en blijft vaak permanent onder controle van een internist. Maar zo gemakkelijk is die cardiovasculaire winst nog niet aan te tonen, blijkt uit de studie, die verscheen in het vakblad European Heart Journal.
Onethisch
‘Wat is het effect van bariatrische chirurgie op sterfte en cardiovasculaire ziekte?’ Dat was de vraag die met een systematische review en meta-analyse van de bestaande literatuur beantwoord moest worden. De onderzoekers (chirurgen en cardiologen verbonden aan bariatrische centra) vonden 39 artikelen die aan de criteria van deugdelijkheid voldeden. Dat hield onder meer in dat ze vergelijkende gegevens moesten bevatten tussen bariatrische patiënten en niet-bariatrische patiënten (als controlegroep).
Maar nu koppen ze: Bariatric Surgery: Half the Risk of Cancer DeathOm verschillende redenen moest het bewijs dat de verzamelde studies leverde als zwak beoordeeld worden. Er werd geen enkele RCT gevonden, een gecontroleerde klinische trial. Dat hoeft niemand te verbazen, want zoiets kan niet uitgevoerd worden. Dan moet je de interventiegroep van obese personen opereren, de controlegroep niet en dan over een periode van vele jaren kijken wie er een hart- en vaatziekte ontwikkelt. Dat is onethisch.
Een ander probleem was dat de gemiddelde leeftijd van bariatriepatiënten ongeveer 40 jaar is, maar hart- en vaatziekten zich openbaren op hogere leeftijd, vanaf pak-hem-beet 55 jaar, bij vrouwen nog later. Wel waren er zogenaamde prospectieve en retrospectieve longitudinale cohortstudies beschikbaar, waarin patiënten ofwel over langere tijd gevolgd werden, of waarin werd teruggekeken op hun behandeling. Die periode moest minstens vijf jaar zijn.
Spectaculairder
Gekeken werd naar alle mogelijke hart- en vaatziekten die zich kunnen voordoen: hartritmestoornissen, hartfalen, hartinfarcten, herseninfarcten, aortavernauwing. Allemaal aandoeningen die manifest moest zijn, want wat zich niet openbaart, zoals bijvoorbeeld het langzame proces van atherosclerose, kan ook niet meegeteld worden.
Ondanks de beperkingen die het gevonden bewijs in de betrokken studies verzwakken komen de onderzoekers toch tot een duidelijke slotsom: “De gegevens van deze systematische review en meta-analyse wijzen er sterk op dat bariatrische chirurgie de incidentie van hart- en vaatziekten verlaagt en de sterfte tijdens de nazorg vermindert”. Ze zien daar ook een aanleiding in om hartpatiënten met overgewicht eerder, dus preventief, te behandelen.
Zo mogelijk nog spectaculairder nieuws brengen onderzoekers uit Ohio. Zij onderzochten met een prospectieve cohortstudie de relatie tussen een maagverkleining en kanker. Hun bevindingen verschenen in het vakblad JAMA. Het webblog ConscienHealth volgt het nieuws over obesitasonderzoek altijd kritisch en is niet zo heel gauw enthousiast. Maar nu koppen ze: “Bariatric Surgery: Half the Risk of Cancer Death”.
Op precies te zijn vonden de onderzoekers een vermindering van 48 procent in het risico van sterfte door kanker na bariatrische chirurgie. Bovendien vonden zij een vermindering van een derde in de incidentie van dertien verschillende soorten kanker.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Huib, het is niet nodig om e.a. als opinie te schrijven om de invloed van bijvoorbeeld het neoliberale denken op de samenleving te laten zien. Het is namelijk ook een optie om met feitelijke voorbeelden te beschrijven hoe dat dan werkt. Bijvoorbeeld door te laten zien dat bepaalde dingen niet gezegd cq. onderzocht worden*. Of bijvoorbeeld door te laten zien dat farmaceutische bedrijven adverteren in kranten en hun advertenties dreigen te stoppen als er een onwelgevallig artikel wordt gepubliceerd. FTM doet dit regelmatig, zij het dat ze niet perse de link met het neoliberale denkkader expliciet leggen.
De feitelijke voorbeelden achterhalen is natuurlijk zeer lastig. Maar juist dat is typisch een journalistieke taak. Afhankelijk van welk interessegebied je in werkt, zijn de voorbeelden makkelijker te vinden, simpelweg omdat je ingevoerd bent in die bepaalde materie cq. contacten hebt. Maar waar je ook kijkt, de voorbeelden van de effecten van het marktdenken e.d. zijn overal te vinden. Ze moeten alleen nog voor het voetlicht gebracht worden. Dit tot onderwerp van artikelen maken heeft m.i. meer impact dan slechts de opinies en discussies onder artikelen dat werk te laten doen. Ik hoop dat dit proefballonnetje gaat vliegen.
----
* Één voorbeeld: interventie onderzoek is vaak sterk reductionistisch, terwijl de realiteit hoofdzakelijk complex is. Bedrijven willen echter iets kunnen claimen over hun producten, dus onderzoeken ze alleen dat. En zo kijken ze bijvoorbeeld alleen naar een effect op diabetes type 2, of alleen naar depressie. Dat 25% van de diabetes patiënten ook depressief is, leidt er niet toe dat die combinatie onderzocht wordt. Ik heb er naar gezocht en er is niet één onderzoek naar het effect op dit comorbide ziektebeeld te vinden. Waarom? Vanwege het denkkader, niet vanwege de realiteit.
Dennis #6, mijn bijdragen aan Foodlog zijn in de loop van de tijd al meer opiniërend geworden. Dat is niet perse wat ik wilde, maar ik vind het wel leuk om ze te schrijven. Eigenlijk hou ik van droge journalistiek, die het nieuws brengt. Maar die tijd is voorbij. En - zoals je zegt - steeds onderzoeken napraten helpt ons niet verder.
Ik praat hier voortdurend over met de redactie: hoe het midden te houden, hoe het nieuws te brengen. Het mooie van Foodlog is dat iedereen, maar ook letterlijk iedereen, zijn feiten, meningen en ficties kwijt kan, zolang ze maar on topic zijn. Dat is uniek in Nederland.
Veel draadjes, zoals ook deze, worden politiek gekleurd. Dat is een keer leuk, maar helpt ons weinig als we naar oplossingen zoeken. Zie het stikstofdebat: daar kan je net zo goed mee ophouden, want het leidt toch tot niets.
Waar het om gaat is informatie geven. En dat doet de redactie van Foodlog heel goed. Ik zou graag het debat wat kleurrijker zien, een beetje weg van agri, meer naar bio, urban, millennial, health, innovatie, planologie, future. Een bonte mix van meningen. Waarin een type van extinction rebellion tegen een opdringerige boer met een John Deere zegt: oprotten met je stikstof, en die ongewassen boer tegen die ongewassen student zegt: wij maken jou vreten. En alles daar tussenin.
Huib, met het tweede deel van je betoog ben ik het niet helemaal eens. Paternotte was bijvoorbeeld verre van gematigd over ongevaccineerden (tegen wetenschappelijke inzichten in) en Kaag was ineens vergeten wat ze gezegd had over dat speciale plaatsje in de hel voor vrouwen die vrouwen niet helpen toen haar partij probeerde een geval van grensoverschrijdend gedrag onder het tapijt te vegen.
Maar dat terzijde.
Het eerste deel van je betoog vind ik prachtig beschreven en onderschrijf ik geheel. Ik zou het zeer de moeite waard vinden als je hier één of meerdere artikelen aan zou wijden hier op Foodlog!
Als aanvulling erop maakte ik onlangs weer eens een wetenschappelijk congres mee en was daar voor de goede verstaander voelbaar hoezeer veel wetenschappers bezig zijn met hun eigen ding, hoe zij dat bovendien belangrijk maken en vooral geen argumenten willen horen die de waarde van hun activiteiten voor de maatschappij of wetenschappelijke vooruitgang in twijfel trekken. Door deze individuele belangen, en het bij sommige onderzoekers ontbreken van de wil om te reflecteren op de relevantie voor het grotere plaatje, is de stem van 'de wetenschap' als geheel zwak en kan dit de door jou benoemde maatschappelijke trends niet corrigeren. Het "luisteren naar de wetenschap" gebeurt zodoende alleen als zij iets zeggen dat in het straatje past van politici of bedrijven.
Kortom, hoe zeer mensen ook geloven in "de wetenschap", de wetenschap zal ons geenszins behoeden voor de aftakeling van de samenleving. Als we daar niet op moeten rekenen, is de vraag welke factoren nog enigszins kans maken het tij te keren, en dat zit hem m.i. veel meer erin dat de mensen zelf er klaar mee zijn. Dat hangt op zijn beurt weer af van de aandacht die media schenken aan de grote en beschadigende stempel op de samenleving van het neoliberalisme, het marktdenken, en de manier waarop we nu e.a. ingericht hebben (baantjesfabriek, macht van bedrijven, geïndustrialiseerde wetenschap, etc). Vandaar mijn oproep om eens wat stukken aan dit punt te gaan besteden (je tekst in de eerste helft van #5 is een uitstekend startpunt) en een oproep aan de redactie van foodlog om dit te ondersteunen. Dat is naar mijn mening veel waardevoller dan het rapporteren van de zoveelste wetenschappelijke inzichten en daarmee voortzetten van de business as usual.
Dennis, #4, zoals je weet wordt Nederland geregeerd door bedrijven. Met dank aan het liberalisme van VVD en CDA en de baantjesfabriek die de NL politiek is: levert vele goed ingevoerde lobbyisten af. Dit weekend las ik in een van de kranten een artikel over de invloed van Big Agri in de politiek, over het verzet van grote agri(familie)bedrijven tegen de plannen om de veeteelt in te perken. Zo gaat het ook met de voedingsindustrie. Die hebben onder de boterzachte convenanten alle vrijheid, met hier en daar wat cosmetische aanpassingen. Obesitas is een combinatie van genen en voedselomgeving. Iemand als Marion Nestle maakt er haar levenstaak van te wijzen op de desastreuze invloed van het bedrijfsleven, waar het alleen om het belang van de aandeelhouders gaat. Big Food mest ons vet. Voeg daarbij het treurige verlies van solidariteit en gemeenschapszin onder invloed van alles wat digitaal en social is. En je houdt een geïndividualiseerde, op consumentisme gerichte, oliegestookte samenleving over waaruit dat gemeenschappelijke belang dat jij en ik missen, geheel verdwenen is. Het is altijd de jongste generatie die het probeert terug te halen, omdat die ziet dat het mis gaat. Maar die wordt niet serieus genomen. En verliezen hun idealen als hun eigenbelang (carrière, gezin) het gaat overnemen. Links in Nederland is zielig gepruttel over minimale ideologische verschillen. Gematigde, verstandige types als Paternotte worden uitgemaakt voor ‘vreselijk’, Kaag is een heks, Klaver een arrogante kabouter. En Caroline van der Plas is de nieuwe heldin. Maar als er geen mogelijkheid voor effectieve regulering komt, wat tot nu toe met succes wordt tegengehouden, verandert er nooit iets in dit land. Dus moeten we het wel hebben van alle kleine beetjes die ons kunnen redden. Zoals obesitasmedicijnen (die overigens goed getest zijn, ze zijn al lang in gebruik als diabetesmedicijnen).
Huib, mee eens: we moeten onderscheid maken tussen wat een individu nodig heeft en wat op niveau van de samenleving nodig is.
Mijn bezwaar is alleen dat die twee in het algemeen door elkaar gehaald worden. Resultaat is dat een ontwikkeling waar individuen nu misschien mee gebaat zijn geprezen wordt, en het grotere plaatje voor de maatschappij vervolgens vaak vergeten wordt.
Mijn tweede bezwaar is dat bij techfixes vaak maar naar één aspect gekeken wordt. Voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van vaccins, waarbij enkel naar het effect op de ziekte waartegen ie gericht is bekeken wordt, terwijl inmiddels ook bekend is dat vaccins ook aspecifieke effecten hebben en soms de all cause mortality zelfs verhogen.
Wat gaan de nieuwe afvalpillen doen? Een vorige generatie had zulke neveneffecten dat het in huidige gebruik beter bekend is als de partydrug speed.