2 min
Die nieuwe waarheid zingt sinds een paar dagen rond in de media. Volksgezondheidsprofessor Jaap Seidell was naar de studio van Nieuwsuur gehaald om uit te leggen dat we niet dik worden van vet, suiker, zout, maar van 'ultra bewerkt 'voedsel. Hóe precies is de volgende vraag, maar dàt zulk 'fabrieksvoer' de grote aanjager van de wereldwijde obesitasepidemie is, is nu bewezen door een experiment van fysioloog en onderzoekscoryfee Kevin D. Hall.
Voedingswetenschappers onder leiding van Kevin Hall tonen met een degelijk ontworpen onderzoek, uitgevoerd onder optimaal gecontroleerde omstandigheden, hard aan dat mensen meer eten van ultra bewerkt voedsel dan van vers voedsel. De titel kan daarover al niet veel duidelijker zijn: ‘Ultra-Processed Diets Cause Excess Calorie Intake and Weight Gain: An Inpatient Randomized Controlled Trial of Ad Libitum Food Intake’.
'Metabolic ward'
Zet 10 man (m/v) in de ene afgesloten kamer en 10 anderen in een kamer daarnaast in de metabolic ward, de gevangenis voor echt praktisch en ondubbelzinnig uitgevoerd voedingsonderzoek. De ene groep krijgt 2 weken lang een dieet van processed food; in de volksmond heet dat inmiddels 'fabrieksvoedsel', de onderzoekers zijn keurig formeel en baseren zich op de definitie van het Braziliaanse NOVA-systeem. De andere groep krijgt unprocessed food, gewoon vers eten dus maar gemaakt van dezelfde grondstoffen.
Meet van elke kruimel die ze eten en elke slok die ze drinken de calorische waarde. En meet ook alles wat er daarna mee gebeurt: plas, poep, energieverbruik, bloedtests, ademanalyse. Test permanent hun glucosespiegel. Meet elke microgram van allerlei hormonen en andere relevante stofjes in hun bloed. Bepaal hoeveel energie er is opgenomen en hoeveel verbruikt. Zet ze steeds op de weegschaal.
Na twee weken ruilen de twee groepen van dieet. De bordjes in de gang van de metabolic ward, het gekkenhuis van de voedingswetenschap, worden verhangen. Nu krijgt de ene groep twee weken te eten wat de andere at en vice versa.
Wie kan eten wat hij wil, eet van het bewerkte voedsel zomaar 500 kcal per dag meer dan van het onbewerkte voedsel. Dat merk je in de taille. De bewerkt voedsel-eters werden in twee weken een kilo zwaarder, de onbewerkt voedsel-eters een kilo lichter. En zelfs als je zoveel als je wilt van dat bewerkte voedsel eet, hou je nog steeds trek. Dat bleek te zien in de hormoonspiegels en te meten in het brein.
Plausibele verhalen
Hoe dat precies komt weten we niet, legde Jaap Seidell gisteravond op TV uit. Er zijn verhalen over die plausibel klinken. In de laboratoria van de grote voedselbedrijven worden producten ontworpen die onweerstaanbaar lekker zijn door een uitgekiende combinatie van zoet, zout en vet, het zogeheten bliss point. Ze bestaan uit sterk geraffineerde grondstoffen, die door de bewerking lang houdbaar zijn. Het eindproduct kan tegen lage kosten worden gemaakt en geleverd, maar heeft vrijwel uitsluitend energie als voedingswaarde. Het zijn ideale producten om te vermarkten, en dat gebeurt dan ook met grote reclamebudgetten en dito weerstand tegen logo's die duidelijk maken dat je er maar een beetje van moet eten.
'Stoplicht'
Seidell pleitte gisteravond in Nieuwsuur voor een stoplicht op fabrieksvoedsel dat de mate van bewerktheid aangeeft. Hoe dat precies uit moet pakken, bleef onduidelijk. Seidell heeft inmiddels de Franse, Belgische, Spaanse en Nederlandse supermarkten al een hele tijd mee, want die kiezen voor het Nutri-Score stoplicht. In Nederland treuzelt alleen de staatssecretaris nog, zei foodwatch eerder deze week.
Dit artikel afdrukken
'Metabolic ward'
Zet 10 man (m/v) in de ene afgesloten kamer en 10 anderen in een kamer daarnaast in de metabolic ward, de gevangenis voor echt praktisch en ondubbelzinnig uitgevoerd voedingsonderzoek. De ene groep krijgt 2 weken lang een dieet van processed food; in de volksmond heet dat inmiddels 'fabrieksvoedsel', de onderzoekers zijn keurig formeel en baseren zich op de definitie van het Braziliaanse NOVA-systeem. De andere groep krijgt unprocessed food, gewoon vers eten dus maar gemaakt van dezelfde grondstoffen.
Meet van elke kruimel die ze eten en elke slok die ze drinken de calorische waarde. En meet ook alles wat er daarna mee gebeurt: plas, poep, energieverbruik, bloedtests, ademanalyse. Test permanent hun glucosespiegel. Meet elke microgram van allerlei hormonen en andere relevante stofjes in hun bloed. Bepaal hoeveel energie er is opgenomen en hoeveel verbruikt. Zet ze steeds op de weegschaal.
De bewerkt voedsel-eters werden in twee weken een kilo zwaarder, de onbewerkt voedsel-eters een kilo lichterHet was een klein onderzoek, met maar 20 proefpersonen en het duurde slechts een maand. Om zoiets goed te doen, zijn niet alleen 20 proefpersonen nodig die een tijd opgesloten willen zitten, maar een hele medisch-militaire operatie daarachter. De maaltijden van de ene soort en van de andere soort moeten precies evenveel calorieën en nutriënten hebben, maar toch processed danwel unprocessed zijn. Anders kun je de onderzoeksgegevens niet eerlijk met elkaar vergelijken.
Na twee weken ruilen de twee groepen van dieet. De bordjes in de gang van de metabolic ward, het gekkenhuis van de voedingswetenschap, worden verhangen. Nu krijgt de ene groep twee weken te eten wat de andere at en vice versa.
Wie kan eten wat hij wil, eet van het bewerkte voedsel zomaar 500 kcal per dag meer dan van het onbewerkte voedsel. Dat merk je in de taille. De bewerkt voedsel-eters werden in twee weken een kilo zwaarder, de onbewerkt voedsel-eters een kilo lichter. En zelfs als je zoveel als je wilt van dat bewerkte voedsel eet, hou je nog steeds trek. Dat bleek te zien in de hormoonspiegels en te meten in het brein.
Plausibele verhalen
Hoe dat precies komt weten we niet, legde Jaap Seidell gisteravond op TV uit. Er zijn verhalen over die plausibel klinken. In de laboratoria van de grote voedselbedrijven worden producten ontworpen die onweerstaanbaar lekker zijn door een uitgekiende combinatie van zoet, zout en vet, het zogeheten bliss point. Ze bestaan uit sterk geraffineerde grondstoffen, die door de bewerking lang houdbaar zijn. Het eindproduct kan tegen lage kosten worden gemaakt en geleverd, maar heeft vrijwel uitsluitend energie als voedingswaarde. Het zijn ideale producten om te vermarkten, en dat gebeurt dan ook met grote reclamebudgetten en dito weerstand tegen logo's die duidelijk maken dat je er maar een beetje van moet eten.
Seidell pleitte gisteravond in Nieuwsuur voor een stoplicht op fabrieksvoedsel dat de mate van bewerktheid aangeeftWe denken inmiddels te weten dat wie er veel van eet, er gemakkelijk nog meer van gaat eten door de snelle suikerpiek en de trek die daar weer op volgt. Dik word je als je niet genoeg beweegt; dan slaat je lijf al die onverbrande energie op als vet. Halls experiment maakt indringend duidelijk dat die theorie een gezonde basis in de praktijk heeft.
'Stoplicht'
Seidell pleitte gisteravond in Nieuwsuur voor een stoplicht op fabrieksvoedsel dat de mate van bewerktheid aangeeft. Hoe dat precies uit moet pakken, bleef onduidelijk. Seidell heeft inmiddels de Franse, Belgische, Spaanse en Nederlandse supermarkten al een hele tijd mee, want die kiezen voor het Nutri-Score stoplicht. In Nederland treuzelt alleen de staatssecretaris nog, zei foodwatch eerder deze week.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#33 en #30 , het bewerken van voedsel om het te conserveren is naast het manipuleren van de smaak het belangrijkste doel. Een lange shelf life is het streven en daarvoor moet alles wat tot microbiële activiteit kan leiden uit de grondstof gehaald worden. De relatie van sterk bewerken met verlies van voedingswaarde voert al terug tot de (moeizame) ontdekking van vitamine B1 door een stel Nederlandse geleerden, 120 jaar geleden. In Ons Indië werd beriberi geconstateerd onder de bevolking (en bij de kippen van Eijkman). Oorzaak? Het polijsten van de rijst, waardoor met het kaf ook het beschermende thiamine verdween. In dit stuk uit de NRC uit 1990 wordt daar over verteld.
Wouter, vooropgesteld dat er een veelheid aan fenomenen zijn te benoemen die ten grondslag kunnen liggen aan de effecten van ultraprocessed voedsel, is jouw gedachte interessant.
Ik heb mij er nooit in verdiept, maar vermoed dat er geen bewuste keuzes worden gemaakt in die richting. Volgens mij zijn er in de praktijk drie scenario's. De meest eenvoudige is dat de industrie gewoon grondstoffen bewerkt en er uit komt wat er uit komt. Als er minder micronutriënten in zitten, dan is dat zo. Misschien is dat ivm houdbaarheid zelfs wenselijk, omdat micro-organismen zonder micronutriënten niet op de bewerkte producten groeien.
Tweede scenario is dat men kiest voor de goedkoopste geraffineerde grondstoffen, en dat zullen vaak ingrediënten zijn waar niet tot nauwelijks nog micronutriënten in zitten. Variant hiervan is dat micronutriënten er bewust uitgehaald worden en separaat verkocht, zoals soms met olijfolie gebeurt.
Derde scenario is dat er juist een klein aantal vitaminen of mineralen toegevoegd worden, omdat dat goed staat op de verpakking of zelfs een claim toelaat.
@Dennis, kijk je nog even naar mijn #30?
Chi, #27, dank voor je uitvoerige antwoord!
Mooie draad!
Opvallende parallellen tussen de science-based manier waarop Big Food consumenten verleidt om meer te eten en de manier waarop Big Tech consumenten verleidt om nog langer online te blijven.
Dennis, een vraag aan jou. Je noemt als alternatieve hypothese dat de behoefte om door te eten kan worden veroorzaakt door gebrek aan micronutriënten in het voedsel.
Als dat zo is, is het dan niet in het belang van de industrie om het gehalte micronutriënten in het ultra processed voedsel zo laag mogelijk te houden?
En zo ja, zijn er aanwijzingen dat bedrijven dat opzettelijk doen?