‘UN Food Systems Summit volgt belang grote bedrijven en sluit kleine voedselproducenten uit’

Nog nooit hadden zoveel mensen te maken met honger, onder- of juist overvoeding. Wereldwijd kampen 2 miljard mensen met tekorten aan essentiële nutriënten en vitamines. Tegelijkertijd telt de wereld 1,9 miljard mensen met overgewicht of obesitas (650 miljoen). De urgentie voor een ander voedselsysteem is groter dan ooit.

Om uit die tegenstrijdige situatie te komen en tegelijk de planeet te beschermen, stelt de wetenschappelijke raad van UNFSS uiteenlopende maatregelen voor. Van het verbeteren van de veerkracht van boeren via het stimuleren van biotechnologie en verduurzamen van voedsel uit zee tot het verder ontwikkelen van digitale technieken.

Niet in goede aarde
Dat valt lang niet overal in goede aarde. In de aanloop naar de Food Systems Summit roerden zich allerlei groeperingen. Zo pleitten wetenschappers van de WUR voor nieuwe nationale en internationale spelregels om te kunnen garanderen dat er voldoende, gezond en duurzaam geproduceerd voedsel is dat betaalbaar en veilig is voor iedereen. "Steeds meer boeren kunnen geen bestaan opbouwen uit voedselproductie alleen," zegt Ken Giller, professor plantaardige productiesystemen bij WUR. "Ze zijn afhankelijk van de ontwikkeling van werkgelegenheid in andere delen van het voedselsysteem, zoals in voedselverwerking of logistiek."

Ze willen digitalisering en gene-editing en precisielandbouw, en dat gaat de armste en hongerigste mensen helemaal niet helpen. Het zal de kloof tussen arm en rijk nog groter maken dan die nu al is

Tientallen organisaties, boeren en vertegenwoordigers van inheemse volkeren protesteerden deze week en deden dat twee weken geleden al. Ze voelden zich buitengesloten omdat UNFSS zwaar zou leunen op de grote voedingsbedrijven die de industriële landbouw stimuleren. "Ze willen digitalisering en gene-editing en precisielandbouw, en dat gaat de armste en hongerigste mensen helemaal niet helpen. Het zal de kloof tussen arm en rijk nog groter maken dan die nu al is," zegt Molly Anderson, academic director of food studies aan Middlebury College en lid van het International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (IPES-Food) in The Counter.

Food and Agriculture Benchmark
Hoe zit dat dan met die grote bedrijven? Dat is precies wat de World Benchmarking Alliance (WBA) uitgezocht heeft. Deze week publiceerde de WBA de allereerste Food and Agriculture Benchmark. Het is een ranglijst van de 350 grootste en meest invloedrijke multinationals in de voedselketen (van inputs tot retail en restaurants en alles ertussen) op hun prestaties ten aanzien van het behalen van de SDGs en de klimaatdoelen van Parijs. De 350 ondernemingen zijn goed voor meer dan de helft van de wereldwijde inkomsten uit voedsel en landbouw, bieden rechtstreeks werk aan meer dan 23 miljoen mensen en hebben via hun toeleveringsketens een impact op veel van de 500 miljoen kleine boerenbedrijven.

Van de 350 grootste food-bedrijven hebben er maar 26 doelen die in lijn zijn met het klimaatakkoord (dus 323 niet). 201 bedrijven reppen met geen woord over het promoten van gezonde voeding en 304 bedrijven doen onvoldoende op het gebied van arbeidsomstandigheden

De benchmark richt zich op 3 dimensies: milieu/klimaat, gezondheid/voeding en sociaal/arbeidsomstandigheden en is gebaseerd op openbare documenten plus wat bedrijven aan aanvullende informatie hebben gestuurd, dus geen meting van wat de bedrijven daadwerkelijk doen. Dat is schrikken: van de 350 grootste food-bedrijven hebben er maar 26 doelen die in lijn zijn met het klimaatakkoord (dus 323 niet). 201 bedrijven reppen met geen woord over het promoten van gezonde voeding en 304 bedrijven doen onvoldoende op het gebied van arbeidsomstandigheden.

De winnende bedrijven blijken tot de grootste ter wereld te behoren. Unilever, Nestlé en Danone voeren de lijst aan. Vanuit Nederland zijn de hoogst scorende bedrijven Heineken (18), DSM (20), FrieslandCampina (22) en Ahold Delhaize (24) in de topgroep van 34 bedrijven die meer dan 40% scoort.

De Amerikaanse voedingsgrootheid Marion Nestle sluit zich in haar column aan bij de sceptici. Ook zij noemt de UNFSS 'highly controversial' om de bias naar de industriële landbouw en het uitsluiten van kleine boeren, agroecologie en kringlooplandbouw.