Voor de film start, vertelt Maurice Dekkers, oprichter van Tony's en de Keuringsdienst van Waarde dat de chocoladereep Afrika sexy wilde maken. Er is weinig reclame voor een beter Afrika, vindt Dekkers, terwijl je iedere dag reclame voor bijvoorbeeld knakworst ziet.

Bij het overbrengen van een boodschap gaat het om herhaling, vertelt Dekkers me na afloop. De reep moet de consument eraan herinneren dat ze een keuze voor een eerlijke reep kan maken.

De cacao van Tony's komt uit het hol van de leeuw, Ghana en Ivoorkust, omdat in die landen de arbeidsvoorwaarden het slechtst zijn. Tony kreeg vele adviezen om naar Zuid-Amerika te gaan, omdat daar makkelijker veranderingen bereikt zouden kunnen worden. Maar moeilijke uitdagingen vonden de makers juist geen belemmering.

Volgens Teun van de Keuken is er niets veranderd. In Ivoorkust steeg het aantal kinderen dat in de cacaoteelt werkt zelfs met 30%
Film als inspiratiebron
Toen de mannen van de Keuringsdienst van Waarde begonnen aan hun missie, bestond er nog geen fair trade chocolade. De chocoladewereld lachte hen uit: ‘Zo erg is het allemaal niet’. Intussen zie je langzaam verandering, maar er is nog een lange weg te gaan in Afrika.
De film is bedoeld als inspiratiebron. “Het is een verhaal dat verteld moet worden. Met een lange adem worden stappen gemaakt, ook al zijn die stappen soms klein”, zegt Dekkers. Hij laat weten trots te zijn op de film, die in minstens 40 Nederlandse theaters gedraaid gaat worden.

Zelf doen
De film laat zien hoe ingewikkeld het is om de cacao-industrie te veranderen. Als de chocolade-industrie niet wil meewerken aan het maken een slaafvrije reep, dan doen we het maar zelf, dachten de makers van de Keuringsdienst. Zonder echt te weten waar ze aan begonnen, maakten ze helden van zichzelf. Inmiddels Volkskrant-columnist en TV-maker voor de NCRV Teun van de Keuken gaf zichzelf aan voor medeplichtigheid aan slavernij. Dat moest de kijker bewust maken van zijn eigen geweten en verantwoordelijkheid. Idealisten zouden zich aangesproken moeten voelen door de opzet.

Natuurlijk verander je de wereld niet even met een reportage, maar dankzij een beetje commercieel geluk liggen de repen van Tony nu in heel Nederland. Daarnaast zijn ze te koop in de VS, Duitsland en Zweden. Tony's maakt inmiddels een omzet van €18 miljoen.

Wat heeft het project teweeggebracht? In Trouw is uitgebreid besproken welke mist er rond het project Tony's is komen te hangen. Wat begon als een reportage, is een commercieel bedrijf geworden. Niemand wilde de film financieren, zodat de film uiteindelijk door het chocolademerk is gefinancierd en opnieuw - net zoals de zendtijd van de Keuringsdienst destijds - promotie is voor Tony's repen. De Keuringsdienst werd ervoor beboet door het Commissariaat van de Media. Het bedrag van €20.000 was een schijntje vergeleken bij de mediawaarde van de promotiecampagne die de Keuringsdienst op TV voor de start van Tony's had kunnen maken, zodat er een smet over het project kwam te hangen.

Was dat het allemaal waard?

Volgens Teun van de Keuken is er niets veranderd. De chocolade van Tony's is niet slaafvrij, maar heet 'op weg naar slaafvrij'. In Ivoorkust steeg het aantal kinderen dat in de cacaoteelt werkt met 30%. De makers van Tony's hannesen nog steeds met hun mix van journalistiek en commercie. Benthe Forrer, regisseur van de film en partner van Dekkers, zegt in Trouw: "Nu de film er ligt, wil geen enkele omroep er zijn vingers aan branden. De journalisten en misschien ook wel idealisten van weleer worden nu gezien als een commerciële partij. Er waren zelfs researchers en mensen van de crew die zich niet voor het karretje wilden laten spannen van een inmiddels heus bedrijf. Een film hoort de schijn te hebben van objectiviteit. Daar zit een kern van waarheid in. Ik ben niet meer objectief. Ik ben deel geworden van iets waarmee ik 12 jaar geleden ben begonnen en waarmee we de wereld een klein beetje beter kunnen maken. Maar ik vind het nog steeds belangrijk dat dit verhaal verteld wordt.”

De commentaren onder het stuk op Trouw zijn geen van alle echt positief voor het merk Tony's of Teun. De makers hebben een moeilijke weg gekozen.

De film is vanaf 14 april te zien in verschillende filmtheaters en bioscopen. De trailer en foto's zijn alvast te bekijken op Filmtheater Arhem. Daar kun je vrijdag 22 april de film bekijken en daarna in gesprek gaan met Benthe Forrer en Maurice Dekkers.

Fotocredits:Tony Chocolonely
Dit artikel afdrukken