3 min
Achter tomaten gaat een wereld schuil vol mythes en paradoxen. Annemieke Hendriks beschrijft die wereld in De Tomaat. De rode vrucht staat symbool voor een bizar succes.
Hendriks schreef voor het zomernummer 2011 van De Groene Amsterdammer 'Overal die rode exportkraker'. Dit artikel leverde vragen en nóg meer vragen op. Zo werd haar tomatenboek geboren.
Hendriks zocht verder en trok erop uit. Ze las vakbladen. Reisde af naar Roemenië, België, Duitsland, Oostenrijk, Polen Hongarije en Spanje. Bezocht supermarkten en vakbeurzen en sprak met telers, veredelaars, kassenbouwers en Europarlementariërs.
De Tomaat - de bizarre wereld van vers voedsel is verdeeld in 8 hoofdstukken: Zaad, Kas, Teelt, Schade, Werk, Geld, Smaak en Markt. De geschiedenis van de Nederlands-Duits-Hongaarse tuindersfamilie Van Spronsen die Europa verovert, loopt als een rode draad door alle hoofdstukken heen. Ieder hoofdstuk begint met een voorwoord van tomaten telende broers Jos en Vincent Looije. Zij maken je deelgenoot van het leven en de gedachtenwereld van een tuinder die in tomaten doet.
Innovatie en de spiraal naar meer en goedkoper
Hendriks beschrijft de innovatiekracht en leidende positie van Nederland in de wereld op het gebied van zaadveredeling, kassenbouw en teelt. De Nederlandse tuinbouw is van wereldallure en exporteert kennis en kunde naar het nabije en verre buitenland. Door Hendriks raak je onder de indruk van de Nederlandse tuinbouw als je dat nog niet was.
Hoe kan het dan toch dat met zo’n innovatiekracht menig glastuinbouwbedrijf ‘rode cijfers’ schrijft of bij de bank in 'bijzonder beheer' zit. In gewone mensentaal is 'bijzonder beheer' niets anders dan financieel onder curatele staan. Hendriks laat zien dat de export van onze techniek en veredeling dat markt voor de productie van ons eigen telers verknoeit als die niet tegelijk minder of andere tomaten gaan telen. Mannen als Jos en Vincent Looije en Ton Jansen (van de bekende Tasty Tom) wisten zich te onderscheiden uit de spiraal van meer en goedkoper, terwijl de productie zich in het buitenland zich dankzij onze techniek opbouwde.
Hendriks geeft antwoord op alle vragen waar een bewuste consument mee zit. Zijn er genetisch gemodificeerde tomaten? Hoe zit het met patenten op tomaten? Wat zijn de genezende krachten van tomaat? Welke tomaat is duurzaam? Die uit het Westland of die uit Spanje? Ook haakt Hendriks in op de discussie over intensivering en mondiale versus lokale productie. Ik ga het niet verklappen. Lees haar vlot geschreven boek om te ontdekken hoe het volgens haar zit. Eén aspect licht ik eruit.
Nog altijd de 'Wasserbombe'
Duitsers geven de voorkeur aan hun eigen 'Duitse' tomaat. De Nederlandse tomaat vinden ze nog altijd een Wasserbombe, een woord dat ze associëren met ‘bestraald’, 'kunstmatig' en de ‘normtomaat uit de gen-architectuurfabriek’. Wat maakt de Duitse tomaat dan eigenlijk zo anders dan de Nederlandse tomaat? vraagt Hendriks zich af. Zij stelde die vraag aan een Duitse teler. Die antwoordde: "Tja, wat is er nu typisch Duits aan deze tomaten... Het zaad komt uit Nederland, wij krijgen de stekjes daarvan. Ook de kas is, met alles erop en eraan tot en met de sorteer- en verpakkingstechnologie, van Nederlandse makelij. De Power Bee-wagentjes die je ziet rondrijden zijn Vlaams, de goede insecten die we hier laten vliegen zijn weer Nederlands... Nou ja, eigenlijk is alleen het ongedierte in de kas echt Duits."
De tomaat is voor Hendriks het symbool van een verstrekkender fenomeen, de bizarre wereld van vers. “Tijdens mijn research naar varkens en tomaten in Roemenië drongen de overeenkomsten tussen beide zich op. Van Zaad tot Markt, in elk hoofdstuk van dit boek kun je her en der het woord ‘tomaat’ door het woord ‘varken’ vervangen, en dan blijft de inhoud van de tekst overeind. Maar bovenal dringen de parallellen zich op wanneer het om geld gaat.” Wat Hendriks bedoelt? Overal wordt inmiddels op grote schaal een niet houdbaar product gemaakt. Zodra er teveel van is, schiet de prijs onder de kostprijs want het moet vanwege zijn bederfelijk de markt op. Dat zorgt voor financiële ramp die zich voortdurend herhaalt. Daarom zijn prima producten vaak niets waard, terwijl de handel de ene lading goedkope tomaten van Noord naar Zuid, van West naar Oost en de andere in omgekeerde richting laat reizen. Bizar, vindt Hendriks. Ze laat je de export van efficiënte Nederlandse teelttechnieken en uitgangsmateriaal en alles wat daaruit voort is gekomen, zien als een succes om met gemengde gevoelens te bekijken.
Dit artikel afdrukken
Hendriks zocht verder en trok erop uit. Ze las vakbladen. Reisde af naar Roemenië, België, Duitsland, Oostenrijk, Polen Hongarije en Spanje. Bezocht supermarkten en vakbeurzen en sprak met telers, veredelaars, kassenbouwers en Europarlementariërs.
De Tomaat - de bizarre wereld van vers voedsel is verdeeld in 8 hoofdstukken: Zaad, Kas, Teelt, Schade, Werk, Geld, Smaak en Markt. De geschiedenis van de Nederlands-Duits-Hongaarse tuindersfamilie Van Spronsen die Europa verovert, loopt als een rode draad door alle hoofdstukken heen. Ieder hoofdstuk begint met een voorwoord van tomaten telende broers Jos en Vincent Looije. Zij maken je deelgenoot van het leven en de gedachtenwereld van een tuinder die in tomaten doet.
Innovatie en de spiraal naar meer en goedkoper
Hendriks beschrijft de innovatiekracht en leidende positie van Nederland in de wereld op het gebied van zaadveredeling, kassenbouw en teelt. De Nederlandse tuinbouw is van wereldallure en exporteert kennis en kunde naar het nabije en verre buitenland. Door Hendriks raak je onder de indruk van de Nederlandse tuinbouw als je dat nog niet was.
Hoe kan het dan toch dat met zo’n innovatiekracht menig glastuinbouwbedrijf ‘rode cijfers’ schrijft of bij de bank in 'bijzonder beheer' zit. In gewone mensentaal is 'bijzonder beheer' niets anders dan financieel onder curatele staan. Hendriks laat zien dat de export van onze techniek en veredeling dat markt voor de productie van ons eigen telers verknoeit als die niet tegelijk minder of andere tomaten gaan telen. Mannen als Jos en Vincent Looije en Ton Jansen (van de bekende Tasty Tom) wisten zich te onderscheiden uit de spiraal van meer en goedkoper, terwijl de productie zich in het buitenland zich dankzij onze techniek opbouwde.
Nou ja, eigenlijk is alleen het ongedierte in de kas echt DuitsVerwarde consument
Hendriks geeft antwoord op alle vragen waar een bewuste consument mee zit. Zijn er genetisch gemodificeerde tomaten? Hoe zit het met patenten op tomaten? Wat zijn de genezende krachten van tomaat? Welke tomaat is duurzaam? Die uit het Westland of die uit Spanje? Ook haakt Hendriks in op de discussie over intensivering en mondiale versus lokale productie. Ik ga het niet verklappen. Lees haar vlot geschreven boek om te ontdekken hoe het volgens haar zit. Eén aspect licht ik eruit.
Nog altijd de 'Wasserbombe'
Duitsers geven de voorkeur aan hun eigen 'Duitse' tomaat. De Nederlandse tomaat vinden ze nog altijd een Wasserbombe, een woord dat ze associëren met ‘bestraald’, 'kunstmatig' en de ‘normtomaat uit de gen-architectuurfabriek’. Wat maakt de Duitse tomaat dan eigenlijk zo anders dan de Nederlandse tomaat? vraagt Hendriks zich af. Zij stelde die vraag aan een Duitse teler. Die antwoordde: "Tja, wat is er nu typisch Duits aan deze tomaten... Het zaad komt uit Nederland, wij krijgen de stekjes daarvan. Ook de kas is, met alles erop en eraan tot en met de sorteer- en verpakkingstechnologie, van Nederlandse makelij. De Power Bee-wagentjes die je ziet rondrijden zijn Vlaams, de goede insecten die we hier laten vliegen zijn weer Nederlands... Nou ja, eigenlijk is alleen het ongedierte in de kas echt Duits."
In elk hoofdstuk van dit boek kun je her en der het woord ‘tomaat’ door het woord ‘varken’ vervangen, en dan blijft de inhoud van de tekst overeindTomaat als symbool
De tomaat is voor Hendriks het symbool van een verstrekkender fenomeen, de bizarre wereld van vers. “Tijdens mijn research naar varkens en tomaten in Roemenië drongen de overeenkomsten tussen beide zich op. Van Zaad tot Markt, in elk hoofdstuk van dit boek kun je her en der het woord ‘tomaat’ door het woord ‘varken’ vervangen, en dan blijft de inhoud van de tekst overeind. Maar bovenal dringen de parallellen zich op wanneer het om geld gaat.” Wat Hendriks bedoelt? Overal wordt inmiddels op grote schaal een niet houdbaar product gemaakt. Zodra er teveel van is, schiet de prijs onder de kostprijs want het moet vanwege zijn bederfelijk de markt op. Dat zorgt voor financiële ramp die zich voortdurend herhaalt. Daarom zijn prima producten vaak niets waard, terwijl de handel de ene lading goedkope tomaten van Noord naar Zuid, van West naar Oost en de andere in omgekeerde richting laat reizen. Bizar, vindt Hendriks. Ze laat je de export van efficiënte Nederlandse teelttechnieken en uitgangsmateriaal en alles wat daaruit voort is gekomen, zien als een succes om met gemengde gevoelens te bekijken.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Pieternel #36, betreft verschillende belangen.
Kan een inschattingsfoutje van mij zijn, maar ik kreeg de indruk dat jij vooral geïnteresseerd bent in de economische aspecten en smaak (beide beogen hetzelfde doel). Mijn belang is gezondheid.
Deze is in ieder geval terug te vinden in zongerijpte seizoensgebonden groentes en fruit uit volle grond. En wel bij die soorten die niet met het oogmerk op productiviteit tot stand zijn gekomen. Dit laatste is vaak ten koste gegaan van de voedingswaarde, zeker bij de tomaat.
Piet #34, ik leer graag bij. Waar vind ik die feiten?
Joep #35, welke belangen? Ik heb ze niet en observeer slechts. En jij? Ik juich iedere variatie binnen het assortiment toe en zie en proef graag met liefde geteelde producten.
@Pieternel, nogmaals dank voor jouw informatie. Onze belangen zijn echter verschillend, waardoor verder communiceren niet veel meer opbrengt.
Nog wat achtergrondinformatie.
Aan de TV reportage "Que mangeons-nous vraiment" (fragment in #13) werkte een groeiend samenwerkingsverband Le Réseau Semences Paysannes (70 aangesloten organisaties) mee.
In het kader van promotie van biodiversiteit verleent zij medewerking aan landbouwers, geeft voorlichting en behoedt gewassen voor uitsterven. Ze helpt landbouwers hun eigen zaden te selecteren en te oogsten. De gewassen worden zo mogelijk afgestemd op de lokale grondgesteldheid en op het klimaat. Vooralsnog lijken de (veeleisende?) supermarkten niet de doelgroep van de aangesloten landbouwers.
@Pieternel
Enige nuancering: de export-tomaten uit Spanje voor de West Europese markt zijn inderdaad 'harde' F1 rassen van Nederlandse zaadbedrijven.
Gelukkig maken ze ook nog lekkere tomaten voor de Spaanse markt zoals Grueso. Tot wel 40% van de oppervlakte. Italia, Griekenland en Turkije hebben dat ook nog. Vaak F1 en van lokale breeders. En niet te telen buiten die gebieden / seizoenen.
Er zit dus nog een grote categorie tussen Heirloom en Rijk Zwaan. Die vind ik zelf het lekkerste. Groenig, rood van binnen, vrij groot, lokaal, seasonal, de 'echte' salade tomaat. Ik denk dat mr Joep daar terecht naar verwijst en dat mevr. Pieternel onterecht dat afwijst.
Pieternel #30, snap ik, we zitten hier te ver weg van de bron waar buitenteelt op enige schaal mogelijk is. Ik ben telkens 6 maanden van het jaar in Frankrijk en daar verwend met al die vollegrondstomaten van de markt (juli-december). Daarna is het afgelopen en volgen de kolen kiwi's, prei, wortelen en andere groentes. Vaak staat de producteur zelf op de markt, vooral de bio-markten, met gedetailleerde informatie over zijn bedrijf, soorten, teeltmethode en bezoek mogelijkheden. Zal komend jaar eens goed opletten of vragen welke soort ze telen.