Bij afvalverwerker Rendac is een met BSE (Bovine Spongiforme Encephalopathie, ook wel gekkekoeienziekte genoemd) besmet kadaver van een koe gevonden. Dat meldde minister Piet Adema vanmiddag aan de Tweede Kamer. Het is voor het eerst sinds 2011 dat de dodelijke rundveeziekte BSE in Nederland is vastgesteld. Heel Nederland hield vanmiddag de adem in. Aan de spanning kwam zojuist een einde: het gaat om een geval van 'atypische', ofwel ouderdoms-BSE. De volksgezondheid is niet in gevaar.
"Met deze brief informeer ik u, mede namens de minister van VWS, over het aantreffen van Bovine Spongiforme Encephalopathie (BSE) bij een kadaver van een koe." Dat schrijft minister Piet Adema vandaag in een Kamerbrief aan de Tweede Kamer. Het is voor het eerst sinds 2011 dat in Nederland een geval van BSE is aangetroffen.

Eind van de middag kwam het verlossende woord: het betreft niet de echte, klassiek genoemde variant, maar de atypische 'ouderdoms-BSE', aldus het AD. Vanwaar de paniek?

In de jaren '90 brak een BSE-epidemie in Groot-Brittannië uit. De ziekte trof 180.000 runderen. BSE is een dodelijke rundveeziekte die het centrale zenuwstelsel aantast. Het is een zoönose die bij mensen, als ze besmet rundvlees eten, de dodelijke hersenziekte variant Creutzfeld-Jacob kan veroorzaken. Dat is een ziekte die lijkt op een snel vorderende vorm van dementie. Meer dan 150 Britten overleden eraan; ook in Nederland maakte de ziekte 3 dodelijke slachtoffers.

Actieve surveillance
De oorzaak van de BSE-uitbraak bleek besmet diermeel te zijn; in koeienvoer werd diermeel gebruikt als eiwitbron. Alleen bleken in dat diermeel ook resten van besmette koeien verwerkt te zijn. Daarom werd een Europees verbod ingesteld op diermeel en daarmee werd de epidemie onder controle ingedamd. Sindsdien is een Europees monitoringsprogramma van kracht waarbij alle kadavers en alle in nood geslachte runderen in bepaalde risicogroepen worden getest op de aanwezigheid van BSE.

"Het rund dat nu positief bevonden is, is door middel van deze actieve surveillance opgespoord," schrijft Adema. "Het kadaver van het dier is na overlijden op het bedrijf aangeboden bij Rendac waar het ook bemonsterd is. WBVR (Wageningen BioVeterinary Research) heeft de bemonstering geanalyseerd en een variant van BSE aangetroffen. Dit positief geteste rund is niet in de voedselketen terecht gekomen, en vormt geen risico voor de voedselveiligheid." Over de herkomst van de 8 jaar oude dode koe is niets bekend gemaakt, wel is de betreffende boerderij door de NVWA geblokkeerd.

Welke variant?
Het verhaal loopt met een sisser af. De nu gevonden koe is een 'atypisch' geval van BSE, net als het laatste geval van 12 jaar geleden. Oudere koeien met een genetische afwijking kunnen de atypische variant spontaan ontwikkelen.
Het gaat om een geïsoleerd geva. Het is afdoende om een bron- en contactonderzoek uit te voeren. Nakomelingen, dieren die hetzelfde voeder gehad hebben, en dieren die opgegroeid zijn met dit rund worden opgespoord. Ze worden vervolgens gedood, getest op BSE en ter destructie afgevoerd.

Zou het om de klassieke variant zijn gegaan, zoals die voor het eerst in 1986 in Groot-Brittannië werd vastgesteld, dan zouden vergaande maatregelen zijn genomen om risico’s voor de voedselveiligheid en volksgezondheid te beheersen. Sinds 1997 zijn in Nederland 88 gevallen van klassieke BSE vastgesteld.

Wageningen Bioveterinary Research zei al eerder vandaag te vermoeden dat het om de atypische variant zou gaan. "De besmettingsroute via het voer kan met de aangescherpte regels bijna niet meer plaatsvinden. Maar het duurt een paar dagen voordat we zekerheid hebben," schreef Trouw vanmiddag nog. Blijkbaar heeft WBVR er de sokken in gezet want vanmiddag kwam het verlossende woord.

"Uit voorzorg worden dertien koeien afgemaakt en nader onderzocht die afstammelingen zijn of in de buurt waren bij de 8-jarige Zuid-Hollandse besmette koe," laat Adema volgens het AD in een Tweede Kamerbrief weten.