3 min
Onze omgeving zou gezonde keuzes moeten ondersteunen in plaats van tegenwerken. Anne Roefs is hoogleraar aan de Universiteit Maastricht op het snijvlak van psychologie en obesitas en laat zien waarom wilskracht niet genoeg is om dagelijkse verleidingen te weerstaan.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert overgewicht en obesitas als een excessieve ophoping van vet die een risico is voor de gezondheid. Een Body Mass Index (BMI) vanaf 25 wordt gezien als overgewicht. Bij een BMI boven 30 is sprake van obesitas. Obesitas ontstaat wanneer iemand langere tijd meer energie binnenkrijgt dan verbruikt.
De moeilijkere vraag is hoe die langdurige positieve energiebalans ontstaat. Maatschappelijke, psychologische, gedragsmatige, persoonlijke en biologische factoren spelen een rol. In een Westerse omgeving is de kans op obesitas groter, zeker bij depressieve klachten of als familieleden of vrienden ook obees zijn. Hoewel onderzoekers het erover eens zijn dat obesitas een multifactorieel probleem is, kunnen de oorzaken sterk per individu verschillen. Dit betekent dat een passende behandeling ook van persoon tot persoon kan verschillen.
Obesitas als ziekte
Sinds 2013 erkent de Amerikaanse Medische Associatie (AMA) obesitas als een ziekte. Belangrijke redenen hiervoor zijn dat obesitas gepaard gaat met een verstoring van fysiologische processen en dat het de kans vergroot op aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes. Toch is het onduidelijk of die verstoringen een oorzaak of gevolg zijn van obesitas. Het is wellicht accurater om obesitas te zien als een poort naar deze ziekten.
Ook werd gesteld dat obesitas deels genetisch bepaald is. Hoewel dat klopt, is dat niet het hele verhaal. Een genetisch risicoprofiel vergroot de kans op obesitas, vooral in een Westerse obesogene omgeving. In een gezonde leefomgeving leidt datzelfde profiel niet tot overgewicht. Een genetisch risicoprofiel maakt het moeilijker om een gezond gewicht te hebben in de Westerse leefomgeving, maar niet onmogelijk. Het benoemen van obesitas als ziekte kan stigmatisering verminderen, behandelingen toegankelijker maken via zorgverzekeringen en onderzoek stimuleren.
Obesitas niet als ziekte
Niet iedereen vindt het een goed idee om obesitas als ziekte te definiëren. De definitie verklaart miljoenen mensen ineens 'ziek'. Obesitas is wel een risicofactor voor ziekte, maar is zelf geen ziekte. Hart- en vaatziekten kunnen bijvoorbeeld ook zonder obesitas voorkomen.
Het menselijk lichaam, de fysiologie, en onze genen zijn de afgelopen 100 jaar niet veranderd. Toch kwam toen obesitas veel minder voor dan nu. Wat wel is veranderd, zit niet in ons, maar is overal om ons heen: onze omgeving. Overal worden we verleid door calorierijk voedsel, en beweging maakt veelal geen deel meer uit van ons dagelijks leven. Dit suggereert dat zowel de oorzaak als de oplossing van het obesitasprobleem elders liggen, niet in een biologische ‘fix’ van ons lichaam.
We kunnen leren van Japan waar obesitas veel minder vaak voorkomt (bij ongeveer 4% van de bevolking). De omgeving is daar heel anders. Het voedselaanbod bestaat grotendeels uit gezonde producten zoals groenten, rijst en vis. Porties zijn kleiner, en steden zijn zo ingericht dat ze lichaamsbeweging stimuleren.
Gebrek aan wilskracht?
Hoewel mensen zelf kiezen wat ze eten, is het de vraag hoe vrij mensen zijn in hun voedselkeuzes. Het voedselaanbod is overwegend ongezond, overal word je verleid tot ongezonde keuzes. Het marketingbudget en de invloed van de voedingsindustrie zijn gigantisch. Het kost moeite om hier weerstand aan te bieden, en dat lukt lang niet altijd iedereen. Dat is niet zomaar een kwestie van wilskracht of persoonlijke keuze, maar een gevolg van diepgewortelde gewoonten, vaak al aangeleerd in de jeugd. Die verander je niet zo maar even.
Andere factoren, zoals stress, slaapgebrek, psychische klachten en sociaal-economische beperkingen, maken het lastig om gezonde keuzes te maken.
Reclame voor gezond
Een duurzaam gezonde leefstijl is belangrijk voor iedereen, onafhankelijk van je lichaamsgewicht. Iedereen heeft baat bij een gevarieerd en gezond voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging, slaap, en het vermijden van stress, alcohol en roken.
Onze omgeving zou gezonde keuzes moeten ondersteunen in plaats van tegenwerken. Inspiratie kan komen van de marketingstrategieën van de voedingsindustrie. Gezond eten kan net zo lekker en verleidelijk zijn als ongezond voedsel, mits het goed wordt bereid. Het is tijd om mensen te verleiden tot genieten van gezond eten.
Vind jij het ook belangrijk dat we de obesitaspandemie beter begrijpen, en wil je bijdragen aan effectievere en persoonlijkere behandelingen voor overgewicht? Meld je dan nu aan voor dit onderzoek van de Universiteit Maastricht. Vooral mannen (van elke gewichtscategorie) en vrouwen met een gezond gewicht of met overgewicht (BMI 25-30) zijn welkom.
Dit artikel afdrukken
De moeilijkere vraag is hoe die langdurige positieve energiebalans ontstaat. Maatschappelijke, psychologische, gedragsmatige, persoonlijke en biologische factoren spelen een rol. In een Westerse omgeving is de kans op obesitas groter, zeker bij depressieve klachten of als familieleden of vrienden ook obees zijn. Hoewel onderzoekers het erover eens zijn dat obesitas een multifactorieel probleem is, kunnen de oorzaken sterk per individu verschillen. Dit betekent dat een passende behandeling ook van persoon tot persoon kan verschillen.
Obesitas als ziekte
Sinds 2013 erkent de Amerikaanse Medische Associatie (AMA) obesitas als een ziekte. Belangrijke redenen hiervoor zijn dat obesitas gepaard gaat met een verstoring van fysiologische processen en dat het de kans vergroot op aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes. Toch is het onduidelijk of die verstoringen een oorzaak of gevolg zijn van obesitas. Het is wellicht accurater om obesitas te zien als een poort naar deze ziekten.
Ook werd gesteld dat obesitas deels genetisch bepaald is. Hoewel dat klopt, is dat niet het hele verhaal. Een genetisch risicoprofiel vergroot de kans op obesitas, vooral in een Westerse obesogene omgeving. In een gezonde leefomgeving leidt datzelfde profiel niet tot overgewicht. Een genetisch risicoprofiel maakt het moeilijker om een gezond gewicht te hebben in de Westerse leefomgeving, maar niet onmogelijk. Het benoemen van obesitas als ziekte kan stigmatisering verminderen, behandelingen toegankelijker maken via zorgverzekeringen en onderzoek stimuleren.
Obesitas niet als ziekte
Niet iedereen vindt het een goed idee om obesitas als ziekte te definiëren. De definitie verklaart miljoenen mensen ineens 'ziek'. Obesitas is wel een risicofactor voor ziekte, maar is zelf geen ziekte. Hart- en vaatziekten kunnen bijvoorbeeld ook zonder obesitas voorkomen.
Het menselijk lichaam, de fysiologie, en onze genen zijn de afgelopen 100 jaar niet veranderd. Toch kwam toen obesitas veel minder voor dan nu. Wat wel is veranderd, zit niet in ons, maar is overal om ons heen: onze omgeving. Overal worden we verleid door calorierijk voedsel, en beweging maakt veelal geen deel meer uit van ons dagelijks leven. Dit suggereert dat zowel de oorzaak als de oplossing van het obesitasprobleem elders liggen, niet in een biologische ‘fix’ van ons lichaam.
Het is tijd om mensen te verleiden tot genieten van gezond etenHet kan ook anders
We kunnen leren van Japan waar obesitas veel minder vaak voorkomt (bij ongeveer 4% van de bevolking). De omgeving is daar heel anders. Het voedselaanbod bestaat grotendeels uit gezonde producten zoals groenten, rijst en vis. Porties zijn kleiner, en steden zijn zo ingericht dat ze lichaamsbeweging stimuleren.
Gebrek aan wilskracht?
Hoewel mensen zelf kiezen wat ze eten, is het de vraag hoe vrij mensen zijn in hun voedselkeuzes. Het voedselaanbod is overwegend ongezond, overal word je verleid tot ongezonde keuzes. Het marketingbudget en de invloed van de voedingsindustrie zijn gigantisch. Het kost moeite om hier weerstand aan te bieden, en dat lukt lang niet altijd iedereen. Dat is niet zomaar een kwestie van wilskracht of persoonlijke keuze, maar een gevolg van diepgewortelde gewoonten, vaak al aangeleerd in de jeugd. Die verander je niet zo maar even.
Andere factoren, zoals stress, slaapgebrek, psychische klachten en sociaal-economische beperkingen, maken het lastig om gezonde keuzes te maken.
Reclame voor gezond
Een duurzaam gezonde leefstijl is belangrijk voor iedereen, onafhankelijk van je lichaamsgewicht. Iedereen heeft baat bij een gevarieerd en gezond voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging, slaap, en het vermijden van stress, alcohol en roken.
Onze omgeving zou gezonde keuzes moeten ondersteunen in plaats van tegenwerken. Inspiratie kan komen van de marketingstrategieën van de voedingsindustrie. Gezond eten kan net zo lekker en verleidelijk zijn als ongezond voedsel, mits het goed wordt bereid. Het is tijd om mensen te verleiden tot genieten van gezond eten.
Vind jij het ook belangrijk dat we de obesitaspandemie beter begrijpen, en wil je bijdragen aan effectievere en persoonlijkere behandelingen voor overgewicht? Meld je dan nu aan voor dit onderzoek van de Universiteit Maastricht. Vooral mannen (van elke gewichtscategorie) en vrouwen met een gezond gewicht of met overgewicht (BMI 25-30) zijn welkom.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de obesitas reeks of het overzicht van de serie Wat is obesitas?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_s_c1.png)
Hoe dan ook, zoals Anne zegt: er is een nieuwe verleiding nodig.
Onderwijl zitten we wel met een hele industrie en verkoopketens die hun klanten met nieuwe communicatie moeten willen meenemen. In het geval van de 1-ster kip creëerde Wakker Dier de franchise. Toen die groot genoeg was, ging de markt om.
Goed zo Dick, figuurlijk en letterlijk de onderbuik aanspreken, dan kom je wel verder.
Nico, ik zal je verklappen welke scabreuze taal ik afgelopen dinsdag voor een zaal met voedingswetenschappers, diëtisten, JOGG en Voedingscentrum uitsprak: 'zeg gewoon dat je van gezond eten scherper bent en lekkerdere en meer sex hebt'. Het hoeft niet zo negatief als jij het publiek wilt wijsmaken.
Ja Dick #4,je bent veel te optimistisch. Oh, onze initiatieven voor gezonde maaltijden zijn zooo leuk, zoooo enig, dat moet mensen toch aanspreken. Nee dus.
Gooi maar op het internet dat van meer dan 1 glas Cola per week je ballen krimpen. Dat is een (spychologisch) niveau waarop je zaken kunt doen.
Dick Veerman : Ja, ik vrees dat je gelijk hebt, dat de overheid aanspreken weinig zin heeft. Het zal inderdaad eerder moeten komen uit initiatieven uit de samenleving. Er zijn steeds meer mooie initiatieven, hopelijk volgen er meer!