Volksgezondheid ‘The power of food’

Een keur van wetenschappers vertelde onder het thema ‘’Gezond met een ziekte, the power of food’’ over hun zojuist gestarte onderzoeken. Gerda Pot van de VU vertelde bijvoorbeeld dat ze onderzoek is gestart naar de invloed van regelmaat en slaap op de gezondheid. Ingeborg Brouwer, ook van de VU, zette uiteen hoe ze de relatie tussen voeding en depressies onderzoekt. Ook werd de Young Professional Award uitgereikt aan een jonge wetenschapper die veelbelovend op praktische toepassing gericht onderzoek doet. De prijs ging naar Elbrich Postma, die aan de WUR onderzoek doet naar de invloed van geur op smaakbeleving en consumptie.

Meer geld naar voeding
Ook het brede plaatje rond voedsel, voeding en gezondheid kwam aan de orde. Stan Gielen, voorzitter van de Raad van Bestuur van NWO, opende de dag met de Nederlandse onderzoeksagenda op het gebied van voeding en de verdeling van de onderzoeksbudgetten. Volgens Gielen verschuiven de budgetten en aandacht van onderzoekers steeds meer naar de relatie tussen voeding en gezondheid. En niet alleen preventief, maar ook curatief. Zo heeft ZonMW recent een opdracht van het Ministerie van VWS gekregen om meer inzicht krijgen in het effect van voeding om (chronische) lichamelijke ziekten te bestrijden. De eerste resultaten worden eind april 2017 verwacht.

Selectieve waarneming en een beperkt luistervermogen zorgen ervoor dat gesprekken tussen behandelaar en cliënt stroef verlopen

Luisteren 'verschrikkelijk moeilijk'
Hoogleraar Strategische Communicatie aan de WUR Noelle Aarts liet zien dat behandelaren de kunde van het luisteren naar hun patiënt maar zelden verstaan. Volgens haar hoort een luisterende gesprekstechniek een basisvaardigheid te zijn bij gesprekken tussen artsen en diëtisten en hun cliënten. Selectieve waarneming en een beperkt luistervermogen zorgen ervoor dat gesprekken tussen behandelaar en cliënt stroef verlopen. “Wanneer we iets horen of zien, neigen we meteen naar een interpretatie. Die eerst interpretatie is vaak onjuist, want wat we niet weten, vullen we zelf in. We maken er een verhaal van omdat we zekerheid willen”, vertelde Aarts. Volgens haar vinden beide partijen luisteren "eigenlijk verschrikkelijk moeilijk”.

Overgave zonder zelfverlies is genieten voor gevorderden

‘Eten is gevaarlijk’
Eric van de Laar, klinisch ethicus en bestuurslid van Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde, nam de zaal in een plenaire lezing mee in wat filosofische gedachten ten aanzien van eten, gezondheid en welbevinden. Eten hoort volgens hem bij een goed leven. Het is iets om van te genieten, bevordert het welbevinden en levert daarmee een bijdrage aan gezondheid. Maar die ‘power of food’ brengt ook een risico met zich mee. Door eten neer te zetten als een beleving met vrolijke, gezonde mensen die zitten te eten, ontstaat een koppeling van eten aan een geslaagd leven. Foto’s van dikke mensen met een hamburger in de hand eten worden in de beeldvorming echter ook gekoppeld aan een juist mislukt leven. Eten kent dus ‘winners’ en ‘losers’ en leidt tot sterke waarde-oordelen. “Eten is een gevaarlijk ding”, aldus van de Laar. “Er bestaat nog altijd het beeld dat je verstand of je geest sterker moet zijn dan je lichaam. Als dat niet zo is, ligt dat aan jezelf. Dat irrealistische beeld is hoogmoedig, arrogant en kwetsend in plaats van helpend.”

Volgens Van de Laar heeft de zorg een ethiek nodig - door hem 'zorgethiek' genoemd - die de samenleving van die kwetsende arrogantie van geslaagde over mislukte mensen afhelpt. “Mensen zijn kwetsbaar, worstelen. Dat hoort bij mens zijn. Lekker eten, welbevinden en gezondheid gaan samen, maar met erkenning voor ambiguïteit. Overgave zonder zelfverlies is genieten voor gevorderden.”
Daarmee sprak Van de Laar en scherpe veroordeling uit voor het nog altijd geldende officiële beleid in Nederland: wie te dik is en daar ziek van wordt, is daar zelf verantwoordelijk voor. De onderzoeks- en congresbudgetten lijken inmiddels een andere kant op te bewegen.