De officiële tekst van de afscheidsrede is hier in print te vinden. Wie naar de opname hieronder luistert, hoort een verhaal met een tweede laag. Jaap Seidell heeft het grootste deel van zijn werkzame leven besteed aan het in kaart brengen van de oorzaken en gevolgen van overgewicht en obesitas. Wat begon met simpele adviezen zoals 'eet minder en beweeg meer' groeide uit tot een sociale wetenschap over de commerciële factoren die bepalen waarom mensen in lagere sociale klassen overgewicht ontwikkelen, voornamelijk door hun afkomst en de omgeving waarin ze zich bevinden.

Seidell nam zichzelf en beleidsmakers tijdens zijn rede ironisch op de hak en legde uit waarom.

Sinds hij zijn onderzoek startte, is het probleem alleen maar groter geworden, zei hij. Inmiddels is de helft van de bevolking te zwaar, en wereldwijd zijn er een miljard mensen obees, waarvan zo'n 80% in lage- en middeninkomenslanden woont. Het systeem maakte in hoog tempo steeds meer slachtoffers. Tijdens zijn werk bij de WHO dacht men destijds dat er nu zo'n 300 miljoen mensen obees zouden zijn. "Die voorspelling is niet uitgekomen," constateerde hij droogjes, omdat het aantal inmiddels ruim drie keer zo hoog is geworden.

Seidell stelt dat we — beleidsmakers en industrie, maar ook ouders — eigenlijk wel weten wat we zouden moeten doen, maar niet bereid zijn te handelen. Het interesseert ons niet omdat obesitas geen dreigende infectieziekte is die morgen fataal toeslaat bij wie nog niet is aangedaan. We laten de situatie langzaam in een steeds verder groeiende Verelendung overgaan. En dat probleem zit dieper dan voedsel alleen, zegt Seidell. Hij ontdekte door zijn werk als onderzoeker op het gebied van voeding en gezondheid dat obesitas het resultaat is van de onzorgzame neoliberale samenleving die mensen geen gelijke kansen biedt.

Luister naar de afscheidsrede van een betrokken man die via zijn afscheidsrede de samenleving vol bitterzoete ironie aanspreekt. Maar let vooral ook op twee positieve passages in zijn rede waarmee hij hoop wil geven. Waarom geven we €110 miljard uit aan zorg en slechts 1 à 2% daarvan aan preventie (waaronder ook vaccinatie valt) en wordt daar ook nog eens op bezuinigd? Het goede nieuws is dat een grotere investering in preventie juist dat hoge bedrag fors zou kunnen verminderen. Het meest inspirerende moment in de rede is de passage over de moestuin (start op 39:40): geef kinderen de kans om zelf voedsel te verbouwen, en ze zullen alles begrijpen over voedselproductie en natuur- en milieubeleid — zaken die voor volwassenen vaak te complex lijken.

Terug naar de tuin, zegt Seidell, is een geweldige vorm van omdenken die onze samenleving ten goede zou komen. De rede was getiteld Geld kun je niet eten — dat was het ironische en soms zelfs sarcastische deel. Het positieve en hoopvolle alternatief waarmee hij aan het doemdenken ontsnapt, is die tuin.

Medeling:
helaas is het beleid van de VU om livestreams na enkele dagen te verwijderen;
helaas is de registratie van de lezing zelf daarom niet meer beschikbaar
Dit artikel afdrukken