Wetenschappers ontdekken manier om celveroudering terug te draaien

De uiteinden van onze chromosonen worden beschermd door stukjes DNA materiaal die we telomeren noemen.

Iedere keer als onze cellen delen, worden de telomeren iets korter. Zijn ze te kort geworden, dan kan de cel zich niet meer reproduceren en gaat hij dood. Dat geldt daardoor uiteindelijk ook voor ons. Telomeren bepalen wanneer onze 'interne klok' definitief is afgelopen. Opnieuw opwinden gaat niet. Om die reden zijn cellen in laboratoriumomstandigheden niet eindeloos houdbaar.

Levensduur laboratoriumcellen drastisch verlengd
Wetenschappers van de Stanford University School of Medicine hebben een manier ontdekt om menselijke telomeren snel en eenvoudig te 'verlengen'. Daarmee konden ze de levensduur van cellen in het laboratorium drastisch verlengen. Dat maakt het mogelijk grote hoeveelheden cellen te kweken waarop bijvoorbeeld medicijnen getest kunnen worden of waaraan het verloop van een ziekte gemodelleerd kan worden. Huidcellen bleken dankzij de nieuwe behandeling zich wel 40 keer vaker te kunnen delen dan onbehandelde cellen.

Tijdelijk en snel effect
"We hebben nu een manier gevonden om menselijke telomeren met wel 1.000 nucleotiden te verlengen, zodat we de interne klok in deze cellen met het equivalent van vele mensenjaren terugdraaien", zegt hoofdonderzoek Helen Blau in ScienceDaily.

Die manier bestaat uit het gebruik van een aangepast messenger-RNA. Het speciale RNA zet de gencodering voor TERT aan, het actieve molecuul in het van nature voorkomende enzym telomerase. Dat enzym komt met name in stamcellen voor en zorgt er voor dat bijvoorbeeld de telomeren in ei- en zaadcellen goed beschermd blijven. Dat is van belang voor het voortbestaan van latere generaties.
Groot voordeel van de nieuwe techniek is dat het effect tijdelijk is. Het gemodificeerde RNA zorgt er voor dat de TERT-boodschap een langer actief blijft dan in een onbehandelde cel. De behandelde cellen gaan dus niet oneindig met delen. De verlengde telomeren verkorten tot de cel uiteindelijk toch doodgaat. Zou dit niet gebeuren dan zouden de cellen zich oneindig kunnen blijven delen. Dat leidt niet tot onsterfelijkheid, maar tot een sterk toenemende kans op kanker. De techniek heeft geen invloed op het immuunsysteem. De onderzoekers denken niet meteen aan het verkopen van extra levensjaren, maar wel aan toepassingen die vermoeide of te snel verouderde lichaamsonderdelen wat langer laten meegaan.

Het onderzoek is verschenen in The FASEB Journal.

Fotocredits: Menselijke chromosomen met telomeren (wit), Gustavocarra, via Wikimedia